25

Năm sa-bát

1 Đức Giê-hô-va cũng phán cùng Môi-se tại trên núi Si-na-i rằng: 2 Hãy truyền cho dân Y-sơ-ra-ên rằng: Khi các ngươi đã vào xứ ta sẽ ban cho rồi, thì đất phải nghỉ, giữ một lễ sa-bát cho Đức Giê-hô-va. 3 Trong sáu năm, ngươi sẽ gieo ruộng và hớt nho mình, cùng thâu hoạch thổ sản. 4 Nhưng năm thứ bảy sẽ là năm sa-bát, để cho đất nghỉ, tức là một năm sa-bát cho Đức Giê-hô-va; ngươi chẳng nên gieo ruộng mình hay là hớt nho mình; 5 chẳng nên gặt lại những chi đã tự mọc lên sau khi mùa màng, và đừng hái nho của vườn nho không hớt sửa: ấy sẽ là một năm cho đất nghỉ. 6 Phàm vật gì mà đất sanh sản trong năm sa-bát: sẽ dùng làm đồ ăn cho ngươi, cho tôi trai tớ gái ngươi, cho kẻ làm thuê của ngươi, và cho kẻ ngoại bang kiều ngụ với ngươi; 7 cùng luôn cho lục súc và thú vật ở trong xứ ngươi nữa; hết thảy thổ sản dùng làm đồ ăn vậy.

Năm hân hỉ

8 Ngươi cũng hãy tính bảy tuần năm, tức bảy lần bảy năm; thì giờ của bảy tuần năm nầy sẽ là bốn mươi chín năm; 9 rồi đến ngày mồng mười tháng bảy, tức là ngày chuộc tội, các ngươi phải thổi kèn vang trong khắp xứ. 10 Các ngươi phải làm cho năm thứ năm mươi nên thánh, và rao truyền sự tự do cho hết thảy dân trong xứ. Ấy sẽ là năm hân hỉ cho các ngươi; ai nấy đều được nhận lại cơ nghiệp mình, và ai nấy đều trở về gia quyến mình. 11 Năm thứ năm mươi nầy là một năm hân hỉ cho các ngươi, không nên gieo, không nên gặt vật chi đất tự sanh sản, và cũng chẳng nên hái nho không có hớt sửa, 12 vì là một năm hân hỉ, sẽ làm thánh cho các ngươi; phải ăn những thổ sản. 13 Trong năm hân hỉ nầy, các sản nghiệp đều sẽ trở về nguyên chủ.

Về việc bán và chuộc các sản nghiệp

14 Nếu các ngươi bán hay là mua vật chi với kẻ lân cận mình, thì chớ lận anh em mình. 15 Ngươi sẽ cứ lấy số năm từ sau năm hân hỉ mà mua với kẻ lân cận mình; còn người, cứ lấy theo số năm có hoa lợi mà bán. 16 Tùy theo số năm sau năm hân hỉ, ngươi sẽ bù thêm giá; tùy theo số năm ít, ngươi sẽ giảm bớt giá; vì theo số mùa gặt mà người bán cho ngươi. 17 Chớ ai trong vòng các ngươi làm lận kẻ lân cận mình; nhưng hãy kính sợ Đức Chúa Trời, vì ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của các ngươi.
18 Các ngươi khá làm theo mạng lịnh ta, gìn giữ luật pháp ta và noi theo, như vậy sẽ được ăn ở bình yên trong xứ. 19 Đất sẽ sanh sản hoa lợi cho các ngươi, các ngươi sẽ ăn no và được ở bình yên trong xứ. 20 Ví các ngươi nói rằng: Nếu chúng tôi chẳng gieo, chẳng gặt mùa màng, thì trong năm thứ bảy sẽ lấy chi mà ăn? 21 Năm thứ sáu, ta sẽ giáng phước cho các ngươi, và năm ấy sẽ trúng mùa bù ba năm. 22 Năm thứ tám, các ngươi sẽ gieo và ăn hoa lợi của mùa màng cũ cho đến mùa màng mới của năm thứ chín.
23 Đất không được đoạn mãi; vì đất thuộc về ta, các ngươi ở cùng ta như kẻ khách ngoại bang và kẻ kiều ngụ. 24 Trong khắp xứ mà các ngươi sẽ được làm sản nghiệp, hãy cho phép chuộc đất lại. 25 Nếu anh em ngươi trở nên nghèo, và bán một phần sản nghiệp mình, thì người bà con gần có quyền chuộc lại, phải đến chuộc phần đất anh em người đã bán. 26 Nếu người nào không có ai được quyền chuộc lại, nhưng tự lo cho có chi chuộc lại được, 27 thì phải tính từ năm đã bán bồi số trội cho chủ mua, rồi người sẽ được nhận sản nghiệp mình lại. 28 Nếu nguyên chủ không tìm đủ giá đặng trả cho, đất bán sẽ thuộc về người chủ mua cho đến năm hân hỉ; đoạn đất sẽ ra khỏi tay chủ mua và về nguyên chủ.
29 Nếu người nào bán một cái nhà ở trong thành có vách bọc, thì có được phép chuộc lại cho đến giáp một năm sau khi bán; phép chuộc lại của người chỉ trong một năm trọn vậy. 30 Còn nếu không chuộc lại trước khi giáp hạn một năm trọn, thì nhà ở trong thành có vách bọc đó sẽ về chủ mua và dòng dõi người mãi mãi; đến năm hân hỉ nhà đó không ra khỏi tay họ. 31 Nhưng các nhà ở nơi hương thôn không có vách bọc lấy, thì kể như ruộng đất; chủ bán có phép chuộc lại; đến năm hân hỉ nhà sẽ về nguyên chủ. 32 Còn về các thành của người Lê-vi, và về các nhà của họ ở trong thành đó, thì người Lê-vi luôn luôn có quyền chuộc lại. 33 Ai mua của người Lê-vi một cái nhà tại trong thành người Lê-vi, đến năm hân hỉ nhà đó sẽ về nguyên chủ; vì các nhà cửa tại trong những thành người Lê-vi là sản nghiệp của họ giữa dân Y-sơ-ra-ên. 34 Những ruộng đất thuộc về thành người Lê-vi không phép bán, vì là sản nghiệp đời đời của họ.

Về người nghèo khổ

35 Nếu anh em ở gần ngươi trở nên nghèo khổ, tài sản người lần lần tiêu mòn, thì hãy cứu giúp người, mặc dầu là kẻ khách kiều ngụ, hầu cho người cứ ở cùng ngươi. 36 Chớ ăn lời, cũng đừng lấy lợi người; nhưng hãy kính sợ Đức Chúa Trời mình, thì anh em ngươi sẽ ở cùng ngươi. 37 Chớ cho người vay bạc ăn lời và đừng cho mượn lương thực đặng lấy lời. 38 Ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời các ngươi, Đấng đã đem các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, đặng ban cho các ngươi xứ Ca-na-an, và làm Đức Chúa Trời của các ngươi.

Về tôi mọi

39 Nếu anh em ở gần ngươi trở nên nghèo khổ, đem bán mình cho ngươi, chớ nên bắt người làm việc như tôi mọi; 40 người ở nhà ngươi như kẻ làm thuê, người ở đậu, sẽ giúp việc ngươi cho đến năm hân hỉ: 41 đoạn người và con cái người thôi ở nhà ngươi, trở về nhà và nhận lấy sản nghiệp của tổ phụ mình. 42 Vì ấy là những tôi tớ ta mà ta đã đem ra khỏi xứ Ê-díp-tô; không nên bán họ như người ta bán tôi mọi. 43 Ngươi chớ lấn lướt mà khắc bạc họ, nhưng phải kính sợ Đức Chúa Trời ngươi. 44 Còn tôi trai tớ gái thuộc về ngươi, thì sẽ do các dân chung quanh mình mà ra; ấy do nơi những dân đó mà các ngươi mua tôi trai tớ gái. 45 Các ngươi cũng có phép mua tôi mọi trong bọn con cái của kẻ khách kiều ngụ nơi mình và của họ hàng chúng nó sanh ra trong xứ các ngươi; vậy họ sẽ làm sản nghiệp của các ngươi. 46 Các ngươi để họ lại làm cơ nghiệp cho con cháu mình; hằng giữ họ như kẻ tôi mọi. Nhưng về phần anh em các ngươi, là dân Y-sơ-ra-ên, thì không ai nên lấn lướt mà khắc bạc anh em mình. 47 Khi một khách ngoại bang hay là một người kiều ngụ nơi ngươi trở nên giàu, còn anh em ngươi ở cùng họ lại nên nghèo, đem bán mình cho kẻ khách ngoại bang kiều ngụ nơi ngươi, hay là cho một người nào trong nhà kẻ khách ngoại bang ấy, 48 sau khi đã đem bán mình rồi, thì sẽ có phép chuộc lại: một anh em người được chuộc người lại, 49 hoặc bác chú, hoặc con của bác chú; hoặc một người thân thích cũng được chuộc người lại; hay là nếu người có thế, thì chính người phải chuộc mình lấy. 50 Người sẽ tính cùng chủ mua từ năm nào mình đã bán mình cho đến năm hân hỉ; và giá bán sẽ tính theo số năm nhiều, hay ít: tức là tính như ngày công của người làm thuê vậy. 51 Nếu còn nhiều năm, thì hãy cứ số năm nầy, cân phân theo giá đã bán mình mà chuộc lại; 52 nếu đến năm hân hỉ còn ít năm, thì hãy tính với chủ mua cứ theo số năm nầy mà thối hồi số mua mình lại. 53 Họ đối cùng chủ như một người làm thuê năm, chủ không nên lấn lướt mà khắc bạc người trước mặt ngươi. 54 Nếu người không được chuộc lại bởi các thế ấy, đến năm hân hỉ người và các con trai người sẽ được ra tự do. 55 Vì dân Y-sơ-ra-ên là tôi tớ ta, tức các tôi tớ ta đã đem ra khỏi xứ Ê-díp-tô. Ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của các ngươi.

25

Dingh Gong Hnyangx

(Beiv mangc Nzamc Leiz-Latc 15:1-11)

1Yiem Sinaai Mbong, Ziouv mbuox Mose, 2“Oix zuqc mbuox I^saa^laa^en Mienh, ‘Meih mbuo bieqc yie oix jiu bun meih mbuo wuov norm deic-bung nyei ziangh hoc, oix zuqc bun ndau hitv kuonx weic fungx bun Ziouv. 3Juqv hnyangx gu'nyuoz oix zuqc zuangx ga'naaiv meih mbuo nyei lingh deic yaac fioux longx a'ngunc huingx aengx siou naaiv deix gaeng-zuangx caux biouv. 4Mv baac da'cietv hnyangx se Dingh Gong Hnyangx weic fungx bun Ziouv. Oix zuqc bun ndau hitv kuonx. Maiv dungx zuangx ga'naaiv meih mbuo nyei lingh deic fai fioux meih mbuo nyei a'ngunc huingx. 5Maiv dungx mingh gaatv ninh ganh cuotv nyei gaeng-zuangx fai siou meih mbuo maiv fioux nyei a'ngunc huingx biouv. Oix zuqc bun ndau hitv kuonx yietc hnyangx. 6Dingh Gong Hnyangx wuov hnyangx, ndau ganh cuotv nyei ga'naaiv se weic meih mbuo nyei nyanc hopv. Se weic meih mbuo ganh yaac weic meih mbuo nyei nouh gauv nouh beiz, weic meih mbuo cingv daaih nyei gong-mienh, caux yiem meih mbuo gu'nyuoz nyei ganh fingx mienh. 7Naaiv deix ga'naaiv se weic meih mbuo nyei saeng-kuv nyanc caux yiem meih mbuo nyei deic-bung lomc zaangc nyei hieh zoih nyanc. Ndau ganh cuotv nyei haaix nyungc nyanc duqv nyei.

Houc Nyei Hnyangx

8“ ‘Meih mbuo oix zuqc saauv siec norm Dingh Gong Hnyangx, se saauv siec hnyangx siec nzunc. Yietc zungv se feix ziepc juov hnyangx. 9Dongh wuov hnyangx, cietv hlaax saeng-ziepc, oix zuqc biomv nzatc nyei qiex mbui buangv norm-norm dorngx. Se Fiqv Zuiz Hnoi oix zuqc maaih nzatc nyei qiex mbui gormx meih mbuo nyei deic-bung. 10Hnangv naaiv zoux se zorqv naaiv hmz ziepc hnyangx wuov hnyangx benx lengc jeiv nyei hnyangx yaac zunh mbuox yiem wuov norm deic-bung nyei zuangx baeqc fingx, ih hnyangx benx bungx nqoi nyei hnyangx. Gorqv-mienh oix zuqc nzuonx gorqv-mienh ganh nyei buonv-fingx, ganh nyei buonv-deic dorngx. 11Hmz ziepc wuov hnyangx se weic meih mbuo zoux Houc nyei Hnyangx. Maiv dungx zuangx haaix nyungc. Ndau ganh cuotv nyei maiv dungx mingh gaatv. Maiv fioux nyei a'ngunc huingx nyei biouv maiv dungx mingh siou. 12Weic zuqc wuov hnyangx se Houc nyei Hnyangx. Se weic meih mbuo benx cing-nzengc hnyangx. Meih mbuo kungx oix zuqc nyanc ndau ganh cuotv nyei ga'naaiv hnangv.
13“+‘Yiem Houc nyei Hnyangx, gorqv-mienh oix zuqc nzuonx gorqv-mienh nyei buonv-deic dorngx.
14“ ‘Se gorngv meih mbuo maaic ndau bun meih mbuo nyei gorx-youz fai tengx ninh maaiz, laanh maiv dungx kuei laanh. 15Meih mbuo oix zuqc tengx ninh maaiz ziux Houc nyei Hnyangx nqa'haav nyei hnyangx-soux. Ninh oix zuqc ziux aengx maaih zuangx ga'naaiv nyei hnyangx-soux nyei soux mouc maaic. 16Hnyangx-soux camv, oix zuqc bun jaax-zinh faaux deix. Hnyangx-soux zoqc, bun jaax-zinh njiec deix. Weic zuqc ninh maaic nyei se zuangx duqv ga'naaiv nyei hnyangx-soux. 17Meih mbuo maiv dungx laanh kuei laanh, mv baac oix zuqc gamh nziex, taaih meih mbuo nyei Tin-Hungh, weic zuqc yie se Ziouv, meih mbuo nyei Tin-Hungh.
18“ ‘Meih mbuo oix zuqc gan yie nyei lingc, muangx longx yie nyei leiz, meih mbuo ziouc baengh orn nyei yiem wuov norm deic-bung. 19Ndau yaac oix cuotv gaeng-zuangx, meih mbuo ziouc duqv nyanc beuv. Meih mbuo yaac duqv baengh orn nyei yiem. 20Nziex meih mbuo oix naaic, “Se gorngv da'cietv hnyangx yie mbuo maiv duqv zuangx yaac maiv duqv siou, oix zuqc nyanc haaix nyungc?” 21Da'luoqc hnyangx yie oix ceix fuqv camv nyei, bun ndau cuotv gaeng-zuangx gaux nyanc buo hnyangx. 22Da'betv hnyangx meih mbuo zuangx nyei ziangh hoc, corc duqv nyanc loz nyei, yaac duqv nyanc jienv mingh taux da'juov hnyangx siou nyei ziangh hoc.

Zuoqc Ndau Nyei Leiz

23“ ‘Meih mbuo maaic ndau maiv dungx maaic dangx, weic zuqc ndau se yie nyei. Meih mbuo se hnangv kaeqv mienh yaac hnangv ganh fingx mienh daaih caux yie yiem nor. 24Yiem meih mbuo duqv nzipc nyei yietc zungv ndau, oix zuqc bun mienh haih zuoqc nzuonx.
25“ ‘Se gorngv maaih dauh meih mbuo nyei gorx-youz jomc njiec ziouc maaic deix ninh nyei ndau, ninh gauh cien jiex wuov dauh cien-ceqv oix zuqc daaih zuoqc ninh nyei gorx-youz maaic nyei ndau nzuonx. 26Se gorngv wuov dauh mienh maiv maaih haaix dauh zuoqc ndau, ninh ganh manc-manc benx daaih ziouc maaih gaux zuoqc, 27oix zuqc funx yiem ninh maaic mingh duqv mbu'ziex hnyangx, zorqv zengc njiec nyei hnyangx-soux nyei jaax-zinh tuix bun maaiz ndau wuov dauh. Ninh ziouc duqv nzuonx ganh nyei ndau aqv. 28Mv baac se gorngv wuov dauh mienh maiv maaih nyaanh gaux zuoqc ninh maaic nyei ndau, ndau ziouc benx dongh maaiz wuov dauh mienh nyei taux Houc nyei Hnyangx. Taux wuov hnyangx oix zuqc fungx nzuonx bun maaic wuov dauh ziouv. Loz-ziouv ziouc duqv nzuonx mingh yiem ninh ganh nyei ndau.
29“ ‘Se gorngv mienh maaic biauv yiem maaih zingh laatc nyei zingh, maaic liuz daauh hnyangx ninh zuoqc nzuonx duqv nyei. Yiem yietc hnyangx gu'nyuoz corc maaih leiz zuoqc nzuonx. 30Se gorngv yietc hnyangx gu'nyuoz maiv duqv zuoqc nzuonx, yiem maaih zingh laatc nyei zingh wuov norm biauv ziouc benx maaiz wuov laanh mienh caux ninh doic jiex doic nyei zeiv-fun nyei mi'aqv. Taux Houc nyei Hnyangx yaac maiv zuqc tuix nzuonx. 31Mv baac biauv yiem maiv maaih zingh laatc nyei laangz oix zuqc funx hnangv ndeic nor. Zuoqc nzuonx duqv nyei. Taux Houc nyei Hnyangx maaiz nyei mienh zungv oix zuqc tuix nzuonx.
32“ ‘Yiem ⟨Lewi Mienh⟩ duqv nzipc nyei zingh, ninh mbuo nyei biauv Lewi Mienh haaix zanc yaac maaih leiz zuoqc duqv nyei. 33Mv baac se gorngv yiem Lewi Mienh nyei zingh maaih dauh Lewi Mienh maaic biauv yaac maiv zuoqc nzuonx, taux Houc nyei Hnyangx maaiz nyei mienh oix zuqc tuix nzuonx, weic zuqc yiem Lewi Mienh nyei zingh nyei biauv se yiem I^saa^laa^en Mienh mbu'ndongx duqv nzipc nyei buonc. 34Mv baac wuov deix zingh nyei miev-ciangv maiv dungx maaic, weic zuqc benx ninh mbuo yietc liuz duqv nzipc nyei buonc.

Nzie Mienh Jomc Mienh

35“ ‘Se gorngv maaih dauh meih mbuo nyei gorx-youz jomc njiec, yungz maiv duqv ganh, meih mbuo oix zuqc nzie ninh, bun ninh duqv caux meih mbuo yiem hnangv ganh fingx mienh fai haaix dauh daaih ziouc meih mbuo yiem nyei mienh wuov nor. 36Maiv dungx longc haaix nyungc ndaauv-daauh. Oix zuqc gamh nziex, taaih meih mbuo nyei Tin-Hungh, weic bun meih mbuo nyei gorx-youz duqv yiem meih mbuo mbu'ndongx. 37Bungx zaeqv bun ninh, maiv dungx longc ndaauv-daauh. Maaic nyanc hopv bun ninh yaac maiv dungx douh weic duqv leic zinh. 38Yie se Ziouv, meih mbuo nyei Tin-Hungh, dongh dorh meih mbuo yiem I^yipv Deic-Bung cuotv daaih weic zorqv Kaa^naa^an Deic-Bung jiu bun meih mbuo yaac zoux meih mbuo nyei Tin-Hungh wuov dauh.

Bungx Nouh Nyei Leiz

39“Se gorngv maaih dauh gorx-youz jomc njiec, zorqv ganh maaic tengx meih zoux nouh, meih maiv dungx bun ninh zoux gong hnangv nouh nor. 40Ninh oix zuqc caux meih yiem hnangv cingv daaih nyei gong-mienh fai ziouc meih yiem nyei mienh. Ninh oix zuqc tengx meih zoux gong taux Houc nyei Hnyangx. 41Taux wuov hnyangx ninh caux ninh nyei fu'jueiv duqv cuotv aengx nzuonx ganh nyei buonv-fingx mienh caux ninh nyei ong-taaix nyei buonv-deic dorngx. 42Weic zuqc I^saa^laa^en Mienh se yie nyei bou, dongh yiem I^yipv Deic-Bung yie dorh cuotv daaih, maiv dungx maaic ninh mbuo zoux nouh. 43Yaac maiv dungx gunv ba'laqc jienv, guatc doqc zeix ninh mbuo. Oix zuqc gamh nziex, taaih meih mbuo nyei Tin-Hungh.
44“ ‘Meih mbuo duqv nyei nouh gauv nouh beiz oix zuqc yiem weih gormx meih mbuo wuov deix ganh fingx mienh maaiz. 45Meih mbuo yaac haih maaiz yiem meih mbuo gu'nyuoz nyei ganh fingx mienh caux yiem meih mbuo nyei deic-bung cuotv seix, dongh wuov deix mienh nyei bungh buonc. Ninh mbuo ziouc benx meih mbuo nyei jaa-dingh mi'aqv. 46Meih mbuo haih liouh bun meih mbuo nyei naamh nyouz nzipc yaac bun ninh mbuo ziangh seix zoux nouh. Mv baac meih mbuo gunv I^saa^laa^en gorx-youz, maiv dungx gunv ba'laqc jienv, guatc doqc zeix ninh mbuo.
47“ ‘Se gorngv yiem meih mbuo mbu'ndongx maaih dauh ganh fingx mienh fai daaih ziouc meih mbuo yiem nyei mienh butv zoih jiez daaih, aengx maaih dauh meih mbuo nyei gorx-youz jomc njiec ziouc maaic ganh zoux nouh tengx wuov dauh ganh fingx mienh fai ziouc meih mbuo wuov dauh fai yietc dauh ninh mbuo nyei bungh buonc mienh, 48ninh corc oix zuqc maaih leiz zuoqc ganh nzuonx. Maaih dauh ninh nyei cien-ceqv zuoqc ninh nzuonx yaac duqv. 49Ninh nyei baeqv fai baeqv-muoz doic fai haaix dauh juangc fingx juangc nziaamv-fei nyei cien-ceqv zuoqc ninh duqv nyei. Fai se gorngv ninh ganh benx daaih, zuoqc ganh yaac duqv nyei. 50Ninh oix zuqc caux maaiz ninh wuov dauh funx yiem maaiz nyei ziangh hoc taux Houc nyei Hnyangx nyei hnyangx-soux. Zuoqc ninh nyei jaax-zinh oix zuqc ziux cingv daaih nyei gong-mienh zoux gong nyei hnyangx-soux nyei gong-zinh. 51Se gorngv corc maaih zengc njiec nyei hnyangx-soux camv ziouc oix zuqc ziux camv nyei hnyangx-soux tuix nzuonx zoux zuoqc nyei jaax-zinh. 52Se gorngv taux Houc nyei Hnyangx zengc njiec nyei hnyangx zoqc, oix zuqc caux maaiz ninh wuov dauh ziux hnyangx-soux funx zuoqc nyei jaax-zinh tuix nzuonx. 53Maaiz ninh wuov dauh ziouv oix zuqc funx ninh hnangv hnyangx jiex hnyangx cingv daaih nyei gong-mienh. Yaac maiv dungx bun ninh nyei ziouv gunv ba'laqc jienv, guatc doqc zeix ninh.
54“ ‘Se gorngv ninh maiv duqv ziux naaiv deix haaix diuc jauv zuoqc nzuonx, taux Houc nyei Hnyangx oix zuqc bungx ninh caux ninh nyei dorn-jueiv cuotv, 55weic zuqc I^saa^laa^en Mienh benx yie nyei bou. Ninh mbuo zoux yie nyei bou, dongh yie yiem I^yipv Deic-Bung dorh cuotv daaih. Yie se Ziouv, meih mbuo nyei Tin-Hungh.