47

Gia-cốp và các con trai người đi yết kiến Pha-ra-ôn; lập gia cư trong xứ Gô-sen

¹ Giô-sép đến tâu mọi điều đó cho Pha-ra-ôn hay, và nói rằng: Cha và anh em tôi đã ở xứ Ca-na-an đến, có đem theo chiên, bò, cùng các tài vật của mình. Hiện bây giờ đương ở trong xứ Gô-sen. ² Người bèn đưa năm người trong bọn anh em mình vào yết kiến Pha-ra-ôn. ³ Pha-ra-ôn hỏi: Các ngươi làm nghề chi? Tâu rằng: Kẻ tôi tớ bệ hạ là kẻ chăn chiên, như tổ phụ chúng tôi khi trước. ⁴ Rồi lại tâu rằng: Ấy đặng kiều ngụ trong xứ mà kẻ tôi tớ bệ hạ đã đến; vì xứ Ca-na-an đói kém lớn lắm, không còn đồng cỏ chi hết cho bầy súc vật ăn. Vậy, xin phép cho kẻ tôi tớ bệ hạ ngụ tại xứ Gô-sen.
⁵ Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép như vầy: Cha và anh em ngươi đã đến cùng ngươi; ⁶ vậy, xứ Ê-díp-tô sẵn dành cho ngươi; hãy cho cha và anh em ở chốn nào tốt hơn hết trong xứ; hãy cho ở tại xứ Gô-sen vậy. Và nếu trong các người đó, ngươi biết ai giỏi, hãy đặt họ chăn các bầy súc vật của ta.
⁷ Đoạn, Giô-sép dẫn Gia-cốp, cha mình, đến yết kiến Pha-ra-ôn. Gia-cốp chúc phước cho Pha-ra-ôn. ⁸ Pha-ra-ôn hỏi Gia-cốp rằng: Ngươi hưởng thọ được bao nhiêu tuổi? ⁹ Gia-cốp tâu rằng: Những năm tôi sống ở đời phiêu lưu hết thảy là một trăm ba mươi năm; các năm của đời tôi lấy làm ngắn ngủi và lại nhọc nhằn, chẳng bằng những năm bình sanh của tổ phụ tôi khi người ở phiêu lưu đó. ¹⁰ Gia-cốp chúc phước cho Pha-ra-ôn một lần nữa, rồi lui ra khỏi mặt người.
¹¹ Vậy, Giô-sép vâng mạng Pha-ra-ôn, định chỗ ở cho cha và anh em mình, cho họ một sở đất tốt nhứt trong xứ Ê-díp-tô làm sản nghiệp, tại miền Ram-se. ¹² Giô-sép, tùy theo số người, cấp lương thực cho cha, anh em và cả nhà cha mình.

Việc cai trị của Giô-sép

¹³ Vả, sự đói kém lớn lắm, nên trong khắp xứ chẳng còn lương thực nữa; xứ Ê-díp-tô và xứ Ca-na-an đều bị hao mòn vì ách đói kém đó. ¹⁴ Giô-sép thâu hết bạc tiền trong xứ Ê-díp-tô và xứ Ca-na-an, tức giá tiền của muôn dân mua lúa; rồi chứa bạc đó vào kho Pha-ra-ôn. ¹⁵ Khi bạc tiền trong xứ Ê-díp-tô và xứ Ca-na-an đã hết, thì cả dân Ê-díp-tô đều đến cùng Giô-sép mà kêu rằng: Xin cho chúng tôi lương thực; lẽ nào vì cớ hết tiền mà chúng tôi phải chết trước mặt chúa sao? ¹⁶ Giô-sép đáp rằng: Nếu hết bạc tiền rồi, hãy giao súc vật các ngươi cho ta, ta sẽ phát lương thực đổi lại. ¹⁷ Đoạn, dân chúng bèn dẫn súc vật lại cho Giô-sép; Giô-sép phát lương thực đổi lấy ngựa, bầy chiên, bầy bò, và lừa. Năm đó, người thâu các bầy súc vật của họ mà đổi thế lương thực cho.
¹⁸ Mãn năm rồi, năm sau dân chúng lại đến kêu cùng người rằng: Chúng tôi không dấu chi chúa: tiền bạc sạch trơn, bầy súc vật đã giao cho chúa; bây giờ chỉ sẵn dành cho chúa bổn thân và đất ruộng. ¹⁹ Lẽ nào chúng tôi và đất ruộng phải hao mòn trước mặt chúa sao? Hãy mua đổi lấy lương thực chúng tôi và đất ruộng luôn đi. Vậy, chúng tôi cùng đất ruộng sẽ làm tôi mọi cho Pha-ra-ôn. Hãy cho giống chi đặng gieo, hầu cho chúng tôi sống khỏi chết, và đất không phải bỏ hoang. ²⁰ Giô-sép bèn mua hết thảy ruộng đất trong xứ Ê-díp-tô cho Pha-ra-ôn; vì sự đói kém thúc giục nên mọi người Ê-díp-tô đều đem bán ruộng mình; vậy, ruộng đất đều thuộc về Pha-ra-ôn. ²¹ Còn dân chúng, từ đầu nầy đến đầu kia, người đều dời về ở trong các thành. ²² Song ruộng đất của những thầy cả thì Giô-sép không mua đến, vì những thầy cả có lãnh một phần lương của Pha-ra-ôn đã định; vậy, họ ăn phần lương thực của Pha-ra-ôn đã cấp cho. Thế cho nên những thầy cả chẳng đem bán đất của mình.
²³ Giô-sép nói cùng dân chúng rằng: Nầy, ta đã mua các ngươi và ruộng đất cho Pha-ra-ôn; đây, hột giống cho các ngươi đặng gieo mạ trong ruộng đó. ²⁴ Đến mùa gặt, phải nộp cho Pha-ra-ôn một phần năm, còn bốn phần kia để cho các ngươi làm giống gieo mạ, dùng lương thực cho mình, cho người nhà cùng cho các con nhỏ mình. ²⁵ Dân chúng nói rằng: Chúa đã cứu mạng chúng tôi! Cầu xin cho chúng tôi được nhờ ơn trước mặt chúa, thì sẽ làm tôi mọi cho Pha-ra-ôn. ²⁶ Về việc đó, Giô-sép bèn định một luật, cho đến ngày nay hãy còn, buộc đất Ê-díp-tô phải nộp thuế cho Pha-ra-ôn một phần năm hoa lợi mình. Chỉ đất ruộng của những thầy cả chẳng thuộc về Pha-ra-ôn.

Gia-cốp bắt Giô-sép thề sẽ chôn mình nơi mộ địa tổ phụ

²⁷ Vậy, Y-sơ-ra-ên trú ngụ tại miền Gô-sen thuộc về xứ Ê-díp-tô, gây được cơ nghiệp tại đó, sanh sản và thêm lên bội phần.
²⁸ Gia-cốp kiều ngụ trong xứ Ê-díp-tô được mười bảy năm, hưởng thọ được một trăm bốn mươi bảy tuổi. ²⁹ Khi ngày gần chết, Y-sơ-ra-ên gọi Giô-sép, con trai mình, mà nói rằng: Nếu cha được nhờ ơn trước mặt con, xin hãy để tay lên đùi cha cậy hết lòng nhân từ và thành thực ở cùng cha, xin con đừng chôn cha tại đất Ê-díp-tô.⚓ ³⁰ Khi cha an giấc cùng tổ phụ rồi, hãy đem cha ra khỏi Ê-díp-tô, chôn chung cùng mồ mả của người. Giô-sép thưa rằng: Con sẽ làm y theo lời cha dặn. ³¹ Gia-cốp nói: Con hãy thề đi. Giô-sép bèn thề. Đoạn, Y-sơ-ra-ên quì lạy nơi đầu giường mình.

47

¹Then Joseph ⚓went and told Pharaoh, and said, “My father and my brothers, their flocks and their herds and all that they possess, have come from the land of Canaan; and indeed they are in ⚓the land of Goshen.” ²And he took five men from among his brothers and ⚓presented them to Pharaoh. ³Then Pharaoh said to his brothers, ⚓“What is your occupation?”
And they said to Pharaoh, ⚓“Your servants are shepherds, both we and also our fathers.” ⁴And they said to Pharaoh, ⚓“We have come to dwell in the land, because your servants have no pasture for their flocks, ⚓for the famine is severe in the land of Canaan. Now therefore, please let your servants ⚓dwell in the land of Goshen.”
⁵Then Pharaoh spoke to Joseph, saying, “Your father and your brothers have come to you. ⁶⚓The land of Egypt is before you. Have your father and brothers dwell in the best of the land; let them dwell ⚓in the land of Goshen. And if you know any competent men among them, then make them chief herdsmen over my livestock.”
⁷Then Joseph brought in his father Jacob and set him before Pharaoh; and Jacob ⚓blessed Pharaoh. ⁸Pharaoh said to Jacob, “How old are you?”
⁹And Jacob said to Pharaoh, ⚓“The days of the years of my pilgrimage are⚓one hundred and thirty years; ⚓few and evil have been the days of the years of my life, and ⚓they have not attained to the days of the years of the life of my fathers in the days of their pilgrimage.” ¹⁰So Jacob ⚓blessed Pharaoh, and went out from before Pharaoh.
¹¹And Joseph situated his father and his brothers, and gave them a possession in the land of Egypt, in the best of the land, in the land of ⚓Rameses, ⚓as Pharaoh had commanded. ¹²Then Joseph provided his father, his brothers, and all ⚓his father’s household with bread, according to the number in their families.

Joseph Deals with the Famine

¹³Now there was no bread in all the land; for the famine was very severe, ⚓so that the land of Egypt and the land of Canaan languished because of the famine. ¹⁴⚓And Joseph gathered up all the money that was found in the land of Egypt and in the land of Canaan, for the grain which they bought; and Joseph brought the money into Pharaoh’s house.
¹⁵So when the money failed in the land of Egypt and in the land of Canaan, all the Egyptians came to Joseph and said, “Give us bread, for ⚓why should we die in your presence? For the money has failed.”
¹⁶Then Joseph said, “Give your livestock, and I will give you bread for your livestock, if the money is gone.” ¹⁷So they brought their livestock to Joseph, and Joseph gave them bread in exchange for the horses, the flocks, the cattle of the herds, and for the donkeys. Thus he fed them with bread in exchange for all their livestock that year.
¹⁸When that year had ended, they came to him the next year and said to him, “We will not hide from my lord that our money is gone; my lord also has our herds of livestock. There is nothing left in the sight of my lord but our bodies and our lands. ¹⁹Why should we die before your eyes, both we and our land? Buy us and our land for bread, and we and our land will be servants of Pharaoh; give us seed, that we may ⚓live and not die, that the land may not be desolate.”
²⁰Then Joseph ⚓bought all the land of Egypt for Pharaoh; for every man of the Egyptians sold his field, because the famine was severe upon them. So the land became Pharaoh’s. ²¹And as for the people, he moved them into the cities, from one end of the borders of Egypt to the other end. ²²⚓Only the land of the ⚓priests he did not buy; for the priests had rations allotted to them by Pharaoh, and they ate their rations which Pharaoh gave them; therefore they did not sell their lands.
²³Then Joseph said to the people, “Indeed I have bought you and your land this day for Pharaoh. Look, here is seed for you, and you shall sow the land. ²⁴And it shall come to pass in the harvest that you shall give one-fifth to Pharaoh. Four-fifths shall be your own, as seed for the field and for your food, for those of your households and as food for your little ones.”
²⁵So they said, “You have saved ⚓our lives; let us find favor in the sight of my lord, and we will be Pharaoh’s servants.” ²⁶And Joseph made it a law over the land of Egypt to this day, that Pharaoh should have one-fifth, ⚓except for the land of the priests only, which did not become Pharaoh’s.

Joseph’s Vow to Jacob

²⁷So Israel ⚓dwelt in the land of Egypt, in the country of Goshen; and they had possessions there and ⚓grew and multiplied exceedingly. ²⁸And Jacob lived in the land of Egypt seventeen years. So the length of Jacob’s life was one hundred and forty-seven years. ²⁹When the time ⚓drew near that Israel must die, he called his son Joseph and said to him, “Now if I have found favor in your sight, please ⚓put your hand under my thigh, and ⚓deal kindly and truly with me. ⚓Please do not bury me in Egypt, ³⁰but ⚓let me lie with my fathers; you shall carry me out of Egypt and ⚓bury me in their burial place.”
And he said, “I will do as you have said.”
³¹Then he said, “Swear to me.” And he swore to him. So ⚓Israel bowed himself on the head of the bed.