18

Ê-li và các tiên tri của thần Ba-anh

¹ Cách lâu ngày, trong năm thứ ba, có lời của Đức Giê-hô-va phán dạy Ê-li rằng: Hãy đi, ra mắt A-háp; ta sẽ khiến mưa sa xuống đất. ² Vậy, Ê-li đi ra mắt A-háp.
Vả, tại Sa-ma-ri có cơn đói kém quá đỗi. ³ A-háp sai gọi Áp-đia, là quan gia tể mình. (Áp-đia rất kính sợ Đức Giê-hô-va. ⁴ Xảy ra khi Giê-sa-bên diệt hết các đấng tiên tri của Đức Giê-hô-va, thì Áp-đia có đem một trăm đấng tiên tri đi giấu trong hai hang đá, mỗi hang năm mươi người, dùng bánh và nước mà nuôi họ.)
⁵ A-háp nói với Áp-đia rằng: Hãy đi khắp xứ, xem hết thảy các suối và khe, có lẽ chúng ta sẽ tìm được cỏ, và cứu cho ngựa và la còn sống, không phải diệt hết các súc vật ta chăng? ⁶ Vậy, hai người chia xứ đặng đi tuần. A-háp đi một mình con đường nầy, và Áp-đia đi một mình con đường kia. ⁷ Áp-đia đương đi đường, thì gặp Ê-li ra đón mình. Áp-đia nhìn biết người, sấp mình xuống đất, mà thưa rằng: Hỡi Ê-li chúa tôi! Có phải ông chăng? ⁸ Người đáp. Ừ phải ta. Ngươi hãy đi nói với chủ ngươi rằng: Ê-li ở đây. ⁹ Áp-đia tiếp rằng: Tôi có phạm tội gì, mà ông muốn phó kẻ tôi tớ ông vào tay A-háp, hầu cho người giết tôi đi? ¹⁰ Tôi chỉ Giê-hô-va Đức Chúa Trời hằng sống của ông mà thề, chẳng dân nào nước nào mà chủ tôi không sai đến tìm ông; và khi người ta đáp rằng: Ê-li không có đây, thì người bắt nước bắt dân ấy thề rằng không ai gặp ông. ¹¹ Mà bây giờ, ông lại nói với tôi tớ rằng: Hãy đi nói với chủ ngươi: Ê-li ở đây. ¹² Rồi khi tôi lìa khỏi ông, sẽ có thần của Đức Giê-hô-va đem ông đi nơi nào tôi chẳng biết; vậy, khi tôi đi thuật lại cùng A-háp, mà người không thấy ông, ắt sẽ giết tôi đi. Vả, kẻ tôi tớ ông kính sợ Đức Giê-hô-va từ khi thơ ấu. ¹³ Khi Giê-sa-bên giết các tiên tri của Đức Giê-hô-va, thì tôi có giấu một trăm tiên tri của Đức Giê-hô-va trong hai hang đá, mỗi hang năm mươi người, dùng bánh và nước mà nuôi họ; người ta há không có thuật điều đó cho chúa tôi hay sao?
¹⁴ Và bây giờ, ông biểu tôi: Hãy đi nói với chủ ngươi rằng: Ê-li ở đây. Người ắt sẽ giết tôi đi. ¹⁵ Ê-li đáp rằng: Ta chỉ sanh mạng Đức Giê-hô-va vạn quân, là Đấng ta phục sự, mà thề rằng: Chính ngày nay ta sẽ ra mắt A-háp.
¹⁶ Vậy, Áp-đia đi đón A-háp, và thuật lại cho người. A-háp bèn đi đón Ê-li. ¹⁷ Vừa khi A-háp thấy Ê-li, thì nói rằng: Có phải ngươi, là kẻ làm rối loạn Y-sơ-ra-ên chăng? ¹⁸ Ê-li đáp rằng: Chẳng phải tôi làm rối loạn Y-sơ-ra-ên đâu; bèn là vua và nhà cha vua, bởi vì vua đã bỏ điều răn của Đức Giê-hô-va, và đã tin theo thần Ba-anh. ¹⁹ Vậy bây giờ vua hãy sai người đi nhóm cả Y-sơ-ra-ên, với bốn trăm năm mươi tiên tri của Ba-anh, và bốn trăm tiên tri của Át-tạt-tê, ăn tại bàn Giê-sa-bên, khiến họ đến cùng tôi trên núi Cạt-mên.
²⁰ Vậy, A-háp sai người đi nhóm cả dân Y-sơ-ra-ên và những tiên tri đến núi Cạt-mên. ²¹ Đoạn Ê-li đến trước mặt dân sự mà nói rằng: Các ngươi đi giẹo hai bên cho đến chừng nào? Nếu Giê-hô-va là Đức Chúa Trời, khá theo Ngài; nếu Ba-anh là Đức Chúa Trời, hãy theo hắn. Song dân sự không đáp một lời. ²² Bấy giờ, Ê-li nói với dân sự rằng: Trong vòng những tiên tri của Đức Giê-hô-va, chỉ một mình ta còn lại; còn các tiên tri Ba-anh số là bốn trăm năm mươi người. ²³ Vậy, hãy cho chúng ta hai con bò đực; họ phải chọn một con cho mình, sả ra từng miếng, sắp để trên củi, nhưng chớ châm lửa. Còn ta, ta sẽ làm con bò kia, để nó trên củi, nhưng không châm lửa. ²⁴ Đoạn, hãy kêu cầu danh của thần các ngươi, còn ta, ta sẽ kêu cầu danh của Đức Giê-hô-va. Thần đáp lời bằng lửa, ấy quả là Đức Chúa Trời. Cả dân sự đều đáp rằng: Lời nói rất phải.
²⁵ Ê-li bèn nói với những tiên tri Ba-anh rằng: Hãy chọn một con bò đực, làm nó trước đi, vì các ngươi đông; rồi hãy cầu khẩn danh của thần các ngươi; nhưng chớ châm lửa. ²⁶ Vậy, chúng bắt con bò mà người ta đã ban cho mà làm nó; rồi từ sớm mai đến trưa, chúng cầu khẩn danh của Ba-anh, và rằng: Hỡi Ba-anh! Xin đáp lời chúng tôi. Nhưng chẳng có tiếng gì, cũng chẳng ai đáp lời; chúng đều nhảy chung quanh bàn thờ mình đã dựng lên.
²⁷ Khi đã đến trưa, Ê-li nhạo chúng mà rằng: Khá la lớn lên đi, vì người là thần: Hoặc người đương suy gẫm, hoặc ở đâu xa, hoặc đương đi đường; hay là có lẽ người ngủ, và sẽ thức dậy. ²⁸ Vậy, chúng kêu lớn tiếng; và theo thói lệ họ, lấy gươm giáo gạch vào mình cho đến chừng máu chảy ra.
²⁹ Khi quá trưa rồi, họ cứ nói tiên tri như vậy cho đến giờ dâng của lễ chay ban chiều; nhưng vẫn không có tiếng gì, chẳng ai đáp lời, cũng không cố ý đến. ³⁰ Bấy giờ, Ê-li nói với cả dân sự rằng: Hãy đến gần ta. Dân sự bèn đến gần người. Đoạn, Ê-li sửa lại cái bàn thờ của Đức Giê-hô-va bị phá hủy. ³¹ Người lấy mười hai hòn đá, theo số mười hai chi phái của các con trai Gia-cốp, là người mà lời của Đức Giê-hô-va đã phán cho rằng: Y-sơ-ra-ên sẽ là tên ngươi.⚓ ³² Người dùng mười hai hòn đá ấy mà dựng lên một cái bàn thờ nhân danh Đức Giê-hô-va; chung quanh bàn thờ, người đào một cái mương đựng được hai đấu hột giống; ³³ rồi chất củi, sả bò tơ ra từng miếng, và sắp nó lên trên củi. Kế người nói: ³⁴ Hãy múc đầy bốn bình nước, và đem đổ trên của lễ thiêu và củi. Người lại nói: Hãy làm lần thứ nhì; thì người ta làm lần thứ nhì. Người tiếp: Hãy làm lần thứ ba, và họ làm lần thứ ba, ³⁵ cho đến đỗi nước chảy chung quanh bàn thờ, và đầy cái mương nữa,
³⁶ Đến giờ dâng của lễ chay ban chiều, tiên tri Ê-li đến gần và nguyện rằng: Lạy Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, của Y-sác, và của Y-sơ-ra-ên, ngày nay xin hãy tỏ cho người ta biết rằng Ngài là Đức Chúa Trời trong Y-sơ-ra-ên, rằng tôi là kẻ tôi tớ Ngài, và tôi vâng lời Ngài mà làm mọi sự nầy. ³⁷ Đức Giê-hô-va ôi! Xin nhậm lời tôi, xin đáp lời tôi, hầu cho dân sự nầy nhìn biết rằng Giê-hô-va là Đức Chúa Trời, và Ngài khiến cho lòng họ trở lại.
³⁸ Lửa của Đức Giê-hô-va bèn giáng xuống, thiêu đốt của lễ thiêu, củi, đá, bụi, và rút nước trong mương. ³⁹ Thấy vậy, cả dân sự sấp mình xuống đất, và la rằng: Giê-hô-va là Đức Chúa Trời! Giê-hô-va là Đức Chúa Trời! ⁴⁰ Ê-li nói với chúng rằng: Hãy bắt các tiên tri của Ba-anh, chớ cho thoát một người nào. Chúng bèn bắt họ, Ê-li đem họ xuống dưới khe Ki-sôn, và giết họ tại đó.
⁴¹ Đoạn Ê-li nói cùng A-háp rằng: Hãy đi lên, ăn và uống, vì tôi đã nghe tiếng mưa lớn. ⁴² Vậy, A-háp trở lên đặng ăn uống. Nhưng Ê-li leo lên chót núi Cạt-mên, cúi xuống đất và úp mặt mình giữa hai đầu gối.⚓ ⁴³ Đoạn, người nói với kẻ tôi tớ mình rằng: Xin hãy đi lên, ngó về phía biển. Kẻ tôi tớ đi lên xem, nhưng nói rằng: Không có chi hết. Ê-li lại nói: Hãy trở lên bảy lần. ⁴⁴ Lần thứ bảy, kẻ tôi tớ đáp rằng: Tôi thấy ở phía biển lên một cụm mây nhỏ như lòng bàn tay. Ê-li bèn tiếp: Hãy đi nói với A-háp rằng: Hãy thắng xe và đi xuống, kẻo mưa cầm vua lại chăng. ⁴⁵ Trong một lúc, trời bị mây che đen, gió nổi dậy, và có cơn mưa rất lớn. A-háp bèn lên xe mình, đi đến Gít-rê-ên. ⁴⁶ Tay Đức Giê-hô-va giáng trên Ê-li; người thắt lưng, chạy trước A-háp cho đến khi tới Gít-rê-ên.

18

Ê-li Cớp Cũai Tang Bỗq Yiang Ba-al

¹Vớt ki, tâng cumo pái cỡt cahễng, Yiang Sursĩ atỡng Ê-li neq: “Cóq mới pỡq apáh tỗ mới yỗn Ahap hữm; cứq ễ táq yỗn paloŏng mia loah.” ²Chơ Ê-li pỡq.
Ŏ́c panhieih khlac tâng cruang Sa-mari ntâng luat ngư. ³Puo Ahap ớn Ô-badia, la cũai nhêng salĩq dống puo, yỗn toâq ramóh án. Ô-badia la cũai sa‑âm Yiang Sursĩ samoât samơi lứq. ⁴Bo niang Yê-sabel cachĩt máh cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, Ô-badia dững cutooq cũai tang bỗq Yiang Sursĩ muoi culám náq tâng cưp; muoi cưp sỡng chít náq, cớp án dững asuoi crơng sana cớp dỡq dŏq chứm siem tỗp alới. ⁵Puo Ahap atỡng Ô-badia neq: “Hái loŏh chi-chuaq mec dỡq cớp amống dỡq tâng cruang cutễq nâi. Cớp hái ngcỗi ĩt bát dŏq siem máh aséh cớp aséh lai hái dŏq án bữn tamoong. Ngkíq, hái tỡ bữn túh cóq cachĩt máh charán nâi cỗ ŏ́q bát cha.”
⁶Chơ alới bar náq caryoah pỡq miar rana dŏq tutuaiq cruang cutễq, cớp pỡq miar angia.
⁷Toâq Ô-badia pỡq tâng rana, án ramóh Ê-li cớp án sacoal Ê-li; chơ án pũp cucốh yám noap cớp blớh neq: “Anhia la lứq Ê-li tỡ?”
⁸Án ta‑ỡi: “Ơq, cứq la Ê-li! Mới pỡq atỡng ncháu mới pai cứq toâq pỡ nâi.”
⁹Ô-badia ta‑ỡi neq: “Hếq táq ranáq lôih ntrớu ma anhia ễ chiau hếq pỡ talang atĩ puo Ahap dŏq án cachĩt táh hếq? ¹⁰Nhơ ramứh Yiang Sursĩ ca tamoong mantái níc, la Ncháu anhia, cứq sễq thễ dũan samoât lứq, puo ớn cũai loŏh ravoât anhia dũ ntốq tâng cruang cutễq nâi. Khân cũai sốt tâng cruang aléq pai anhia tỡ bữn ỡt tâng cruang alới, ki puo Ahap ớn cũai ki thễ dũan pai alới tỡ bữn ramóh anhia. ¹¹Ma nŏ́q sanua anhia ớn hếq pỡq atỡng án, pai anhia ỡt pỡ ntốq nâi? ¹²Toâq hếq loŏh vớt tễ anhia, cŏh lơ Raviei Yiang Sursĩ dững chíq anhia chu ntốq noau tỡ bữn dáng; chơ toâq hếq atỡng puo Ahap pai anhia ỡt tâng ntốq nâi ma án tỡ bữn hữm anhia, ki lứq án cachĩt toâp hếq. Anhia dáng raloaih chơ, hếq la cũai sang toam Yiang Sursĩ tễ bo hếq noâng sanyỡr. ¹³Anhia bữn sâng tỡ, bo Yê-sabel khoiq cachĩt máh cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, hếq dững cutooq dŏq muoi culám náq cũai tang bỗq Yiang Sursĩ tâng cưp, muoi cưp sỡng chít náq, cớp dững crơng sana cớp dỡq dŏq chứm siem alới. ¹⁴Ma sanua, cỗ nŏ́q anhia ớn hếq pỡq ramóh puo Ahap, cớp atỡng án pai anhia ỡt bân ntốq nâi? Án ễ cachĩt toâp hếq.”
¹⁵Ê-li ta‑ỡi neq: “Cứq la cũai táq ranáq Yiang Sursĩ Sốt Toâr Lứq ca tamoong mantái. Nhơ ramứh án, cứq sễq thễ dũan samoât samơi lứq, cứq cóq bữn ramóh puo Ahap tâng tangái nâi toâp.”
¹⁶Yuaq ngkíq, Ô-badia pỡq atỡng yỗn puo Ahap dáng; chơ puo Ahap loŏh ramóh Ê-li. ¹⁷Tữ án hữm Ê-li, án pai neq: “Lứq mới ma tỡ bữn? Mới toâp táq yỗn cruang cutễq I-sarel cỡt túh arức lứq.”
¹⁸Ê-li ta‑ỡi: “Cứq tỡ cỡn cũai táq yỗn ranáq túh arức nâi toâq, ma anhia cớp mpoaq anhia toâp táq ranáq nâi, cỗ anhia tỡ bữn trĩh santoiq Yiang Sursĩ patâp, cớp anhia pỡq cucốh sang máh yiang Ba-al. ¹⁹Ma sanua cóq anhia ớn cũai proai, dếh pỗn culám sỡng chít náq cũai tang bỗq yiang Ba-al, cớp pỗn culám náq cũai tang bỗq yiang Asê-ra ca Yê-sabel rachuai, pỡq ramóh hếq tâng pỡng cóh Car-mel.”
²⁰Ngkíq, puo Ahap arô máh cũai proai I-sarel cớp máh cũai tang bỗq yiang Ba-al toâq rôm parnơi pỡ dũal cóh Car-mel. ²¹Ê-li tayứng choâng moat máh cũai proai cớp pai neq: “Noâng maléq dũn tỗp anhia cỡt bar mứt? Khân Yiang Sursĩ la lứq Yiang, ki anhia puai án. Ma khân yiang Ba-al la lứq Yiang, ki anhia puai yiang ki.”
Ma cũai proai tỡ bữn ta‑ỡi muoi ŏ́c ntrớu tháng. ²²Chơ Ê-li pai ễn neq: “Noâng ống muoi noaq cứq toâp la cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, ma cũai tang bỗq yiang Ba-al bữn pỗn culám sỡng chít náq. ²³Cóq anhia dững bar lám ntroŏq tangcáh pỡ nâi, cớp yỗn tỗp alới rưoh ĩt muoi lám, chơ cŏ́h cỡt cốc, chơ achúh dŏq tâng pỡng bốq ũih, ma chỗi palư ũih tâng prông ki. Ma cứq ễ ĩt muoi lám ntroŏq, cớp táq machớng ki tê. ²⁴Chơ yỗn cũai tang bỗq yiang Ba-al câu sễq tễ yiang alới, ma cứq ễ câu sễq tễ Yiang Sursĩ; khân yiang aléq ma ta‑ỡi na bữn ũih blữ sễng, ki la lứq Yiang.”
Cũai proai ta‑ỡi: “Hếq pruam tê!”
²⁵Chơ Ê-li pai chóq máh cũai tang bỗq yiang Ba-al neq: “Yỗn anhia rưoh muoi lám ntroŏq, chơ pỡq thrũan táq nhũang, yuaq tỗp anhia clứng. Ma cóq anhia câu sễq tễ yiang anhia yỗn ũih blữ sễng tâng prông ki, ma anhia chỗi palư ũih.”
²⁶Tỗp alới ĩt muoi lám ntroŏq tangcáh yỗn cũai tễng rit sang yiang ki, chơ thrũan táq cớp câu sễq tễ yiang Ba-al, tễ tarưp toau mandang toâng. Tỗp alới cu‑ỗi pai neq: “Ơ yiang Ba-al ơi! Sễq anhia ta‑ỡi tỗp hếq!”
Tỗp alới puan sarai lavíng mpễr prông sang, ma tỡ bữn sâng sưong ntrớu ta‑ỡi.
²⁷Tữ mandang toâng, Ê-li ayê ra‑ac tỗp alới neq: “Câu sễq yỗn casang hỡn tễ nâi ễn. Án la yiang anhia! Cŏh lơ án miaq chanchớm, tỡ la án miaq táq ranáq, tỡ la án miaq pỡq chu canŏ́h, tỡ la án noâng bếq langêt; ngkíq cóq tỗp anhia amoaih yỗn án tamỡ.” ²⁸Yuaq ngkíq, tỗp alới câu casang hỡn tễ nhũang ễn, dếh ĩt achũ cớp dau reh tâng tỗ bữm toau loŏh aham, puai rit tỗp alới sang. ²⁹Tỗp alới táq ngkíq toau toâq ngư chiau sang pên tabữ, ma tỡ bữn sâng sưong ntrớu ta‑ỡi.
³⁰Chơ Ê-li atỡng cũai proai neq: “Anhia sĩc amut chu cứq!”
Chơ dũ náq mut ỡt mpễr án. Chơ án atức loah prông sang Yiang Sursĩ ca khoiq noau talốh táh. ³¹Án ĩt tamáu muoi chít la bar cốc, muoi cốc yỗn muoi tỗp, yỗn dũ muoi chít la bar tỗp con samiang Yacốp, la cũai Yiang Sursĩ dŏq ramứh tamái la I-sarel. ³²Án táq prông sang toâq cốc tamáu, án píq sanor toâr cớp la‑a lavíng mpễr prông sang ki, têq chóq dỡq muoi chít la sỡng lit. ³³Chơ án ĩt nlũiq ũih patoi cỡt rana tâng prông ki, án cŏ́h ntroŏq cỡt cốc cớp adỗt tâng pỡng bốq ũih ki. Chơ án ớn neq: “Anhia ŏh dỡq yỗn poân pỗn khang, chơ tốh tâng prông sang cớp tâng pỡng bốq ũih.”
Tỗp alới táq ariang án ớn. ³⁴Chơ án pai ễn neq: “Anhia táq loah muoi trỗ ễn, ariang trỗ nhũang.”
Tỗp alới táq machớng tiaq sĩa, chơ án atỡng ễn: “Anhia táq loah machớng tiaq muoi trỗ ễn.”
Tỗp alới táq sĩa. ³⁵Chơ dỡq hoi lavíng prông sang toau poân tâng sanor án khoiq píq dŏq.
³⁶Toâq ngư chiau sang pên tabữ, Ê-li, la cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, án tayứng cheq prông cớp câu neq: “Ơ Yiang Sursĩ la Ncháu A-praham, I-sac, cớp Yacốp sang ơi! Sanua sễq anhia táq yỗn máh cũai bữn hữm anhia la lứq Yiang Sursĩ cũai I-sarel, cớp cứq la lứq cũai táq ranáq anhia; cứq táq ranáq nâi la puai santoiq anhia khoiq ớn. ³⁷Yiang Sursĩ ơi! Sễq anhia ta‑ỡi cứq nứng! Sễq anhia ta‑ỡi cứq yỗn cũai proai nâi têq dáng anhia la lứq Yiang Sursĩ la Ncháu, cớp yỗn alới dáng samoât lứq anhia ntôm dững tỗp alới píh loah pỡ anhia.”
³⁸Chơ Yiang Sursĩ yỗn pla ũih sễng cớp cat nheq charán ki, dếh ũih, cốc tamáu, cutễq, cớp dỡq tâng sanor ki cỡt sarễt nheq. ³⁹Toâq cũai proai hữm ranáq nâi, tỗp alới pũp asễng tâng cutễq cớp pai neq: “Yiang Sursĩ la lứq Yiang, ống Ncháu toâp la lứq Yiang Sursĩ!”
⁴⁰Ê-li ớn neq: “Cóq anhia pỡq cỗp nheq máh cũai tang bỗq yiang Ba-al; chỗi yỗn muoi noaq cũai aléq bữn lúh vớt!”
Ngkíq cũai proai pỡq cỗp dũ náq alới, chơ Ê-li ớn cũai proai dững alới pỡ tũm Ki-sôn, cớp cachĩt nheq alới ki.

Cahễng Vớt Chơ

⁴¹Chơ Ê-li pai chóq puo Ahap neq: “Sanua, anhia chu chi-cha; hếq khoiq sâng sưong dỡq mia sễng chơ.”
⁴²Bo puo Ahap chu, Ê-li chỗn tâng anũol cóh Car-mel, chơ án sacốh racớl pũp tâng cutễq, cớp mieiq án tớt racớl. ⁴³Chơ án ớn cũai táq ranáq án neq: “Tíh! Mới pỡq nhêng chu coah angia dỡq mưt.”
Cũai táq ranáq án pỡq, cớp chu atỡng loah án neq: “Tỡ hữm acán ntrớu.”
Chơ Ê-li ớn án pỡq nhêng tapul trỗ, ⁴⁴ma trỗ tapul cũai táq ranáq ki chu atỡng án neq: “Hếq hữm muoi cốc ramứl cacớt chỗn tễ dỡq mưt, toâr sám máh talang atĩ.”
Ê-li ớn cũai táq ranáq án neq: “Mới pỡq atỡng puo Ahap yỗn án ỡt sễ aséh, sễng sanua toâp; ngcŏh mia sễng, án tỡ dáng bữn chu.”
⁴⁵Sám muoi ngứt, bữn ramứl cũm canám lứq chũop paloŏng, bữn cuyal rasỗ, cớp bữn mia sễng choân lứq. Puo Ahap chỗn tâng sễ aséh cớp píh chu pỡ vil Ye-triel. ⁴⁶Chớc Yiang Sursĩ ỡt cớp Ê-li, chơ Ê-li ĩt au cớp chŏ́q tâng ngkĩng yỗn khâm lứq, moâm ki án lúh carlíq puo Ahap toau toâq pỡ vil Ye-triel.