9

Giê-hu làm vua Y-sơ-ra-ên

¹ Đấng tiên tri Ê-li-sê gọi một người trong bọn môn đồ của những tiên tri, mà nói rằng: Hãy thắt lưng, đem ve dầu nầy theo ngươi, và hãy đi đến Ra-mốt tại Ga-la-át. ² Khi ngươi đã đến đó, hãy kiếm Giê-hu là con trai của Giô-sa-phát, cháu Nim-si, ở đâu; đoạn ngươi sẽ vào, khiến người chỗi dậy khỏi anh em mình, và dẫn người vào trong một phòng kín. ³ Bấy giờ, ngươi sẽ lấy ve dầu, đổ trên đầu người, và nói rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Ta xức dầu cho ngươi làm vua trên Y-sơ-ra-ên. Đoạn, hãy mở cửa ra và trốn đi, chớ huỡn đãi.
⁴ Như vậy, người tôi tớ trai trẻ của đấng tiên tri đi đến Ra-mốt tại Ga-la-át. ⁵ Khi người đến, các quan tướng đạo quân đương ngồi. Người nói với Giê-hu rằng: Hỡi quan tướng, tôi có chuyện nói với ông. Giê-hu đáp rằng: Có chuyện nói với ai trong chúng ta? Người trai trẻ đáp: Hỡi quan tướng, với ông. ⁶ Vậy, Giê-hu đứng dậy, và đi vào trong nhà. Người trai trẻ bèn đổ dầu trên đầu người, và nói rằng: Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên phán như vầy: Ta xức dầu cho ngươi làm vua trên Y-sơ-ra-ên, là dân sự của Đức Giê-hô-va.⚓ ⁷ Ngươi sẽ đánh giết nhà A-háp, chủ ngươi; và ta sẽ báo Giê-sa-bên về huyết của các tiên tri, tôi tớ ta, cùng huyết của hết thảy tôi tớ của Đức Giê-hô-va. ⁸ Cả nhà A-háp sẽ bị diệt hết; các người nam của nhà A-háp, vô luận kẻ nô lệ hay là người được tự do ta sẽ giết khỏi trong Y-sơ-ra-ên; ⁹ và ta sẽ làm cho nhà A-háp giống như nhà Giê-rô-bô-am, con trai của Nê-bát, và giống như nhà Ba-ê-sa, con trai của A-hi-gia. ¹⁰ Chó sẽ ăn thịt Giê-sa-bên trong đồng Gít-rê-ên; chẳng có ai chôn người. Đoạn, người trai trẻ mở cửa ra và chạy trốn.⚓
¹¹ Giê-hu bèn đi ra, đến cùng các tôi tớ của chủ mình. Chúng nó hỏi rằng: Mọi sự bình an chớ? Kẻ điên nầy đến kiếm anh mà chi? Người đáp với chúng nó rằng: Các ngươi biết người và lời của người nói. ¹² Nhưng chúng nó đáp rằng: Nói dối! Hãy nói cho chúng ta. Vậy, người nói với chúng rằng; Người có nói với ta cách nầy cách kia, rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Ta xức dầu cho ngươi làm vua trên Y-sơ-ra-ên. ¹³ Ai nấy liền lật đật lấy quần áo mình, trải xuống dưới chân người trên các nấc thang. Đoạn, chúng nó thổi kèn, và tung hô rằng: Giê-hu làm vua!

Giê-hu giết vua Y-sơ-ra-ên và vua Giu-đa

¹⁴ Ấy vậy, Giê-hu, con trai Giô-sa-phát, cháu Nim-si, làm phản Giô-ram.
Vả, vì cớ Ha-xa-ên, vua Sy-ri, Giô-ram và cả quân Y-sơ-ra-ên đều binh vực Ra-mốt tại Ga-la-át; ¹⁵ nhưng vua Giô-ram đã trở về Gít-rê-ên đặng chữa lành những vít thương mà người đã bị bởi quân Sy-ri, khi người đánh giặc với Ha-xa-ên vua Sy-ri. Giê-hu bèn nói rằng: Nếu các ngươi vừa ý, chớ để một ai thoát khỏi thành đi thông tin cho Gít-rê-ên. ¹⁶ Vậy, Giê-hu lên xe, qua Gít-rê-ên, vì Giô-ram đau liệt nằm tại đó. A-cha-xia, vua Giu-đa, cũng đi xuống đó đặng thăm Giô-ram.
¹⁷ Lính canh đứng trên tháp Gít-rê-ên, thấy đạo quân của Giê-hu đến, bèn la lên rằng: Tôi thấy những đạo quân đến. Giô-ram liền bảo rằng: Hãy sai một người lính kị đi đón họ, và hỏi rằng: Bình an chăng? ¹⁸ Vậy, có người lính kị đi đón Giê-hu, và nói với người rằng: Vua hỏi: Bình an chăng? Giê-hu đáp: Sự bình an có can hệ chi ngươi? Hãy lui sau ta. Tên lính canh báo tin rằng: Sứ giả đã đi đến nơi quân ấy rồi, nhưng không trở về. ¹⁹ Người lại sai một người lính kị thứ nhì, cũng đến cùng chúng nó, và nói: Vua hỏi: Bình an chăng? Giê-hu đáp: Sự bình an có can hệ chi ngươi? Hãy lui sau ta. ²⁰ Lính canh lại báo tin rằng: Sứ giả đã đến nơi chúng nó rồi, nhưng người không trở về. Vả, cách dẫn xe giống như cách của Giê-hu, con trai Nim-si, vì người dẫn cách hung hăng.
²¹ Giô-ram bèn nói rằng: Hãy thắng xe. Người ta thắng xe người. Đoạn, Giô-ram, vua Y-sơ-ra-ên, và A-cha-xia, vua Giu-đa, mỗi người đều lên xe mình, kéo ra đón Giê-hu, gặp người trong đồng ruộng của Na-bốt, người Gít-rê-ên. ²² Vừa khi Giô-ram thấy Giê-hu thì nói rằng: Hỡi Giê-hu, bình an chăng? Nhưng Giê-hu đáp rằng: Chi! Hễ sự gian dâm, sự tà thuật của Giê-sa-bên mẹ vua, còn nhiều dường ấy, thì bình an sao đặng? ²³ Giô-ram bèn trở tay mình, chạy trốn, nói với A-cha-xia rằng: Ớ A-cha-xia, có mưu phản!
²⁴ Giê-hu nắm lấy cung mình bắn, tên trúng nhằm Giô-ram giữa hai vai, thấu ngang trái tim, và người ngã xuống trong xe mình. ²⁵ Đoạn, Giê-hu nói với Bích-ca, quan tướng mình rằng: Hãy đem liệng hắn trong đồng ruộng của Na-bốt, người Gít-rê-ên; vì khá nhớ lại một lần kia ta và ngươi đồng cỡi ngựa theo sau A-háp, cha hắn, --- thì Đức Giê-hô-va có phán về người lời lý đoán nầy: ²⁶ Quả thật, hôm qua ta đã thấy huyết của Na-bốt và của các con trai người; ta cũng sẽ báo ngươi lại tại chánh nơi đồng ruộng nầy. Bởi cớ đó, hãy đem liệng hắn trong đồng ruộng nầy, y như lời của Đức Giê-hô-va đã phán.⚓
²⁷ Khi A-cha-xia, vua Giu-đa, thấy việc nầy, bèn chạy trốn về lối lầu vườn. Nhưng Giê-hu đuổi theo người, và biểu rằng: Cũng hãy đánh chết hắn trên xe hắn nữa. Họ bèn hãm đánh người, tại nơi dốc Gu-rơ, gần Gíp-lê-am. Đoạn, A-cha-xia trốn đến Mê-ghi-đô, và chết tại đó. ²⁸ Các tôi tớ người để thây người trên một cái xe chở về Giê-ru-sa-lem, và chôn trong mồ người, chung cùng các tổ phụ người, tại thành Đa-vít. ²⁹ A-cha-xia lên ngôi làm vua Giu-đa nhằm năm thứ mười một đời Giô-ram, con trai A-háp.

Giê-sa-bên bị chó xé ăn

³⁰ Giê-hu liền đến tại Gít-rê-ên. Giê-sa-bên hay, bèn giồi phấn mặt mình, trang điểm đầu, và đứng trông nơi cửa sổ. ³¹ Khi Giê-hu đi qua cửa thành, nàng nói rằng: Hỡi Xim-ri, kẻ giết chúa mình! bình an chăng? ³² Giê-hu ngước mắt lên về hướng cửa sổ, nói rằng: Trên cao kia, ai thuộc về ta? Ai? Hai ba quan hoạn bèn ngó ra về hướng người. ³³ Người kêu chúng rằng: Vậy, hãy ném nó xuống đất! Chúng ném nàng xuống đất, và huyết vọt lại trên tường và trên ngựa, rồi ngựa giày đạp nàng dưới chân. ³⁴ Giê-hu vào. Ăn và uống xong, đoạn nói rằng: Vậy, hãy đi xem đàn bà khốn nạn và lo chôn nó, vì nó là con gái của vua. ³⁵ Vậy, các tôi tớ đi đặng chôn nàng; nhưng chúng chỉ còn thấy cái sọ, hai chân, và lòng bàn tay nàng mà thôi. ³⁶ Chúng trở về cho chủ mình hay điều đó. Giê-hu bèn nói: Ấy là lời của Đức Giê-hô-va đã cậy miệng Ê-li, người Thi-sê-be, tôi tớ Ngài, mà phán rằng: Chó sẽ ăn thịt Giê-sa-bên tại trong đồng ruộng Gít-rê-ên;⚓ ³⁷ và thây nàng sẽ như phân trên mặt đất, trong ruộng Gít-rê-ên, đến đỗi người ta không thể nói rằng: Nầy là Giê-sa-bên.

9

Longc Youh Orn Ye^hu Zoux Hungh

¹Douc waac mienh, E^li^saa, heuc dauh wuov guanh douc waac mienh daaih gorngv mbuox ninh, “Liuc leiz ziangx cuotv jauv⚓ yaac dorh jienv naaiv baengh youh mingh Laamotv Gi^le^aatc. ²Taux wuov oix zuqc lorz Nimsi nyei fun, Ye^ho^saa^fatv nyei dorn, Ye^hu. Buatc ninh ziouc dorh ninh leih nqoi ninh nyei doic bieqc gu'nyuoz wuov qongx biauv. ³Zorqv naaiv orn mienh nyei youh dox ninh nyei m'nqorngv gorngv, ‘Ziouv hnangv naaiv nor gorngv, “Yie orn meih zoux I^saa^laa^en nyei hungh.”+’ Gorngv liuz ziouc koi gaengh tiux biaux aqv. Maiv dungx zuov.”
⁴Wuov dauh douc waac nyei mienh lunx mienh ziouc mingh Laamotv Gi^le^aatc. ⁵Mingh taux ninh buatc zuangx baeng-bieiv gapv zunv zueiz jienv wuov. Ninh gorngv, “Domh baeng-bieiv aac, yie maaih waac oix gorngv mbuox meih.”
Ye^hu naaic, “Meih oix caux yie mbuo haaix dauh gorngv?”
Ninh dau, “Domh baeng-bieiv aac, yie oix caux meih gorngv.”
⁶Ye^hu ziouc jiez sin bieqc biauv. Wuov dauh douc waac nyei mienh lunx mienh ziouc zorqv youh dox Ye^hu nyei m'nqorngv, gorngv mbuox ninh, “Ziouv, I^saa^laa^en Mienh nyei Tin-Hungh, hnangv naaiv nor gorngv, ‘Yie orn meih zoux hungh gunv Ziouv nyei baeqc fingx, I^saa^laa^en Mienh.⚓ ⁷Meih oix zuqc mietc nzengc meih nyei ziouv, Aa^hapc, nyei zeiv-fun. Yie ziouc jaauv win bun Ye^se^mben weic ninh daix yie nyei bou, zuangx douc waac mienh, caux Ziouv nyei yietc zungv bou liouc cuotv nyei nziaamv. ⁸Aa^hapc nyei zuangx douh zong oix zuqc mietc. Da'faanh yiem I^saa^laa^en Deic-Bung benx Aa^hapc nyei m'jangc dorn, maiv gunv zoux nouh fai maiv zoux nouh nyei, yie oix pai guangc. ⁹Yie oix bun Aa^hapc nyei douh zong hnangv Ne^mbatc nyei dorn, Ye^lo^mbo^am, nyei douh zong, yaac hnangv Aa^hi^yaa nyei dorn, Mbaa^aa^qaa, nyei douh zong. ¹⁰Ye^se^mben aeqv, yiem Yitv^le^en Deic oix zuqc juv nyanc, maiv maaih haaix dauh biopv.’ ”⚓ Gorngv liuz, douc waac wuov dauh mienh lunx mienh ziouc koi gaengh tiux biaux mi'aqv.
¹¹Ye^hu cuotv daaih nzuonx taux ninh nyei ziouv nyei baeng-guanh wuov zanc, ninh mbuo naaic ninh, “Nyungc-nyungc horpc nyei fai? Zoux haaix nyungc naaic dauh ga'naaiv-butv-ndin daaih lorz meih?”
Ye^hu dau, “Meih mbuo zieqv duqv naaiv laanh mienh yaac hiuv duqv ninh gorngv haaix nyungc.”
¹²Ninh mbuo gorngv, “Yie mbuo maiv hiuv lorqc. Mbuox yie mbuo maah!”
Ye^hu gorngv, “Ninh hnangv naaiv mbuox yie, ‘Ziouv hnangv naaiv nor gorngv, “Yie orn meih zoux hungh gunv I^saa^laa^en Mienh.”+’+”
¹³Ninh mbuo siepv-siepv nyei jaiv domh lui dimc jienv tei bun Ye^hu souv gu'nguaaic. Ninh mbuo ziouc biomv jorng yaac heuc jienv gorngv, “Ye^hu zoux hungh.”

Yolam Zuqc Daix

¹⁴Nimsi nyei fun, Ye^ho^saa^fatv nyei dorn, Ye^hu, daav za'eix ngaengc Yolam. (Yolam caux I^saa^laa^en nyei zuangx mienh weic Silie nyei Haa^saa^en Hungh mborqv jaax nyei jauv yiem Laamotv Gi^le^aatc zuov. ¹⁵Mv baac Yolam caux Silie nyei Haa^saa^en Hungh mborqv jaax wuov zanc ninh zuqc mun ziouc mingh Yitv^le^en zuov zorc longx.) Ye^hu gorngv, “Se gorngv meih mbuo haiz horpc nyei nor, maiv dungx bun haaix dauh bingx jienv cuotv zingh mingh Yitv^le^en mbuox naaiv deix fienx.”⚓ ¹⁶Ye^hu ziouc bieqc ninh nyei maaz-cie mingh Yitv^le^en, weic zuqc Yolam yiem naaic maiv longx. Yu^ndaa nyei hungh, Aa^hatc^yaa, yaac mingh wuov mangc Yolam.
¹⁷Maaih dauh yiem Yitv^le^en Zingh nyei zingh laatc nyei laauh zuov zingh buatc Ye^hu wuov guanh mienh daaih ziouc gorngv, “Yie buatc maaih guanh mienh daaih aqv.” Yolam gorngv, “Paaiv dauh geh maaz nyei mienh cuotv mingh buangh ninh mbuo, naaic gaax, ‘Meih mbuo weic baengh orn nyei jauv daaih fai’+”
¹⁸Geh maaz nyei mienh ziouc mingh buangh Ye^hu gorngv, “Hungh diex hnangv naaiv nor gorngv, ‘Meih mbuo weic baengh orn nyei jauv daaih fai?’+”
Ye^hu dau, “Baengh orn fai maiv baengh orn maaih haaix nyungc guen zuqc meih? Meih daaux sin gan jienv yie nqa'haav nqaang daaih maah!”
Zuov zingh nyei mienh aengx gorngv, “Douc fienx mienh mingh taux ninh mbuo wuov mv baac maiv nzuonx.”
¹⁹Hungh diex aengx paaiv da'nyeic dauh geh maaz nyei mienh cuotv mingh. Taux Ye^hu wuov ninh gorngv, “Hungh diex hnangv naaiv nor gorngv, ‘Meih weic baengh orn nyei jauv daaih fai?’+”
Ye^hu dau, “Baengh orn fai maiv baengh orn maaih haaix nyungc guen zuqc meih? Meih daaux sin gan jienv yie nqa'haav nqaang daaih maah!”
²⁰Zuov zingh nyei mienh gorngv, “Wuov dauh mienh mingh duqv taux ninh mbuo wuov, mv baac ninh yaac maiv nzuonx. Zaangv cie nyei mienh zaangv cie hnangv Nimsi nyei dorn, Ye^hu, weic zuqc ninh zaangv cie hnangv maiv nzang nyei mienh nor.”
²¹Yolam gorngv, “Oix zuqc liuc leiz mingh aqv. Ninh mbuo ziouc liuc leiz ziangx ninh nyei maaz-cie. I^saa^laa^en nyei hungh, Yolam caux Yu^ndaa nyei hungh, Aa^hatc^yaa, gorqv-mienh bieqc gorqv-mienh nyei cie cuotv mingh buangh Ye^hu. Ninh mbuo ziouc yiem Yitv^le^en Mienh, Naa^mbotc, nyei ndau, buangh jaax. ²²Yolam buatc Ye^hu ninh naaic gaax, “Ye^hu aac, meih weic baengh orn nyei jauv daaih fai?”
Ye^hu dau, “Corc maaih meih nyei maa, Ye^se^mben, zoux faatv nyei jauv caux zaangc miuc-fangx nyei sic ndongc naaic camv, fungc haih maaih baengh orn?”
²³Yolam ziouc daaux cie biaux yaac heuc jienv Aa^hatc^yaa, “Aa^hatc^yaa aah! Beic sih aav loh!” ²⁴Ye^hu longc nzengc qaqv baeng juang-zinx bungx mingh buonv zuqc Yolam nyei jaapv-zeih.⚓ Forng cunx ninh nyei mba'nziu tong, ninh ziouc king njiec ninh nyei mborqv jaax cie gu'nyuoz. ²⁵Ye^hu gorngv mbuox ninh nyei borng-buoz mienh, Mbitc^kaa, “Zorqv ninh nyei sei zoi guangc Yitv^le^en Mienh, Naa^mbotc, nyei ndau. Jangx jienv meih caux yie juangc cie gan ninh nyei die, Aa^hapc, nyei nqa'haav nqaang mingh wuov zanc, Ziouv hnangv naaiv nor gorngv Aa^hapc. ²⁶Ziouv gorngv, ‘A'hnoi yie buatc Naa^mbotc nyei nziaamv caux ninh nyei dorn mbuo nyei nziaamv. Yie ndongc haaix zungv oix yiem naaiv nzong ndau winh bun meih.’ Naaiv se Ziouv gorngv nyei waac. Ih zanc meih oix zuqc ziux Ziouv nyei waac zorqv ninh nyei sei zoi njiec naaiv nzong ndau.”⚓

Yu^ndaa Nyei Hungh, Aa^hatc^yaa, Zuqc Daix

(Beiv mangc 2 Zunh Doic Douh 22:7-9)

²⁷Yu^ndaa nyei hungh, Aa^hatc^yaa, buatc naaiv deix sic cuotv, ninh biaux hungx jienv Mbetc Hakv^gaan mingh. Ye^hu zunc jienv mingh, heuc jienv gorngv, “Liemh naaiv dauh buonv daic maah!” Taux Gu^aa nyei jauv faaux jiex nyei dorngx, nitv Ipc^le^am, ninh mbuo ziouc buonv ninh yiem wuov cie, mv baac ninh biaux taux Me^gitc^ndo, yiem wuov daic mi'aqv. ²⁸Ninh nyei jien longc mborqv jaax nyei maaz-cie tor mingh Ye^lu^saa^lem, yaac zangx jienv ninh ganh nyei zouv, caux ninh nyei ong-taaix zangx jienv Ndaawitv nyei Zingh. ²⁹(Aa^hapc nyei dorn, Yolam, zoux I^saa^laa^en nyei hungh ziepc yietv hnyangx wuov hnyangx, Aa^hatc^yaa faaux weic zoux Yu^ndaa nyei hungh.)

Ye^se^mben Hungh Maac Zuqc Daic

³⁰Ye^hu mingh taux Yitv^le^en, Ye^se^mben haiz liuz naaiv deix sic, ninh ziouc longc setv nzaatv m'zing, zorng ninh nyei m'nqorngv yaac yiem fong muonh mangc cuotv. ³¹Ye^hu yietv bieqc zingh gaengh wuov zanc, Ye^se^mben gorngv, “Meih daix ziouv nyei mienh naaic dauh Simx^li aah!⚓ Meih weic baengh orn nyei jauv daaih fai?”
³²Ye^hu cau m'nqorngv mangc wuov fong muonh gorngv, “Haaix dauh yiem yie naaiv bung? Maaih haaix dauh?” Maaih i buo dauh jien⚓ yiem wuov fong muonh mangc jienv ninh. ³³Ye^hu gorngv, “Zorqv ninh zoi njiec daaih maah!” Ninh mbuo ziouc zorqv Ye^se^mben zoi njiec daaih. Ninh nyei nziaamv maaih deix mbiaapv mingh guoqv jienv njongc, guoqv jienv maaz. Maaz yaac caaiv jienv ninh gu'nguaaic jiex.
³⁴Ye^hu bieqc mingh nyanc yaac hopv. Ninh gorngv, “Dorh naaic dauh zuqc zioux nyei m'sieqv dorn mingh biopv, weic zuqc ninh zoux hungh nyei sieqv.” ³⁵Ninh mbuo cuotv mingh biopv mv baac kungx lorz buatc ninh nyei m'nqorngv-korqv caux zaux caux buoz-zaangv hnangv. ³⁶Ninh mbuo nzuonx mingh mbuox Ye^hu. Ye^hu gorngv, “Naaiv se ei Ziouv longc ninh nyei bou wuov dauh Titv^mbi Mienh, ⟨E^li^yaa,⟩ gorngv nyei waac. Ninh gorngv, ‘Yiem Yitv^le^en Deic juv zungv oix nyanc Ye^se^mben nyei orv.⚓ ³⁷Ye^se^mben nyei sei oix zuqc yiem Yitv^le^en Deic nyei ndau hnangv nqaiv nor, weic bun mienh maiv haih gorngv, “Naaiv se Ye^se^mben.”+’+”