1 Đây cũng là những châm ngôn của Sa-lô-môn, mà các người của Ê-xê-chia, vua Giu-đa, sao tả. 2 Giấu kín việc nào, ấy là vinh hiển của Đức Chúa Trời; Nhưng dò xét điều nào, ấy là vinh hiển của các vua. 3 Người ta không thể dò biết bề cao của từng trời, Bề sâu của đất, hay là lòng của các vua. 4 Hãy lấy cứt khỏi bạc, Thì thợ bạc liền được một khí dụng; 5 Hãy trừ kẻ ác khỏi trước mặt vua, Thì ngôi người sẽ nhờ công bình được lập bền vững. 6 Chớ phô mình trước mặt vua, Và đừng ngồi tại chỗ của người cao trọng.⚓ 7 Vì thà người ta nói cùng con rằng: Hãy lên đây, Hơn là người ta hạ con xuống trước mặt vua chúa, mà mắt con đã thấy. 8 Chớ vội gây ra điều tranh tụng, E rốt cuộc khi kẻ lân cận con đã làm con hổ thẹn, Con sẽ chẳng biết làm chi. 9 Hãy đối nại duyên cớ con với chánh kẻ lân cận con, Song chớ tỏ sự kín đáo của kẻ khác; 10 E khi người nghe điều ấy sẽ trách con, Và sự sỉ nhục con không hề bôi hết chăng. 11 Lời nói phải thì, Khác nào trái bình bát bằng vàng có cẩn bạc. 12 Người khôn ngoan quở trách lỗ tai hay nghe, Khác nào một cái vòng vàng, một đồ trang sức bằng vàng ròng vậy. 13 Sứ giả trung tín với người sai đi, Giống như tuyết mát mẻ trong ngày mùa gặt; Vì người bổ sức linh hồn của chủ mình. 14 Kẻ nào tự khoe khoang giả dối về lễ vật mình, Tợ như có mây có gió, mà không mưa. 15 Hằng chậm nóng giận mới khuyên được lòng của quan trưởng; Còn lưỡi mềm dịu bẻ gãy các xương. 16 Nếu con tìm được mật, hãy ăn vừa phải, Kẻo khi ăn no chán, con mửa ra chăng. 17 Chớ năng bước chân đến nhà kẻ lân cận con, E người chán con, và trở lòng ghét con chăng. 18 Kẻ nào đối chứng giả dối cho người lân cận mình, Khác nào một cái búa, một cây gươm, một mũi tên nhọn. 19 Tin cậy kẻ bất trung trong ngày hoạn nạn, Giống như răng bị gãy bể, tỉ như chân trẹo đi. 20 Ai hát cho lòng buồn thảm nghe, Khác nào kẻ lột áo mình khi ngày lạnh, Và như giấm đổ trên diêm tiêu vậy. 21 Nếu kẻ thù nghịch con có đói, hãy cho nó ăn; Nếu có khát, hãy cho nó uống;⚓ 22 Vì như vậy con chất than cháy đỏ trên đầu nó, Và Đức Giê-hô-va sẽ báo lại cho con. 23 Gió bắc sanh ra mưa; Còn lưỡi nói hành cách kín đáo gây cho mặt mày giận dữ. 24 Thà ở một góc trên mái nhà, Hơn là ở chung nhà với người đàn bà hay tranh cạnh. 25 Tin lành ở xứ xa đến, Giống như nước mát mẻ cho người khát khao. 26 Người công bình xiêu tó trước mặt kẻ gian ác, Khác nào một suối nước bị dấy đục, một nguồn nước bị hư. 27 Ăn mật nhiều quá lấy làm chẳng tốt; Và cầu kiếm vinh hiển cho mình, ấy gây sự tổn hại. 28 Người nào chẳng chế trị lòng mình, Khác nào một cái thành hư nát, không có vách ngăn.
25
Những Lời Khôn Ngoan Khác của Sa-lô-môn
1Ðây là những câu châm ngôn của Sa-lô-môn, mà quần thần của Hê-xê-ki-a vua Giu-đa đã ghi lại: 2Ðể mọi việc cứ bí ẩn là vinh hiển của Ðức Chúa Trời, Còn tìm tòi khám phá ra là vinh hiển của các vua. 3Cao như trời cao bát ngát, sâu như vực thẳm địa cầu, Lòng của các vua cũng thế, không thể nào dò xét thấu. 4Hãy lấy cặn bã trong bạc ra, Người thợ bạc sẽ có nguyên liệu tinh ròng để tạo nên vật quý. 5Hãy loại ra khỏi trước mặt vua bọn nịnh thần gian ác, Bấy giờ ngai vua sẽ được vững lập trong sự công chính. 6Trước mặt vua con chớ nên tự đại, Ðừng tự đứng vào nơi các đại nhân đứng chầu. 7Thà con để được mời, “Hãy lên đây,” Hơn là bị bảo phải lui xuống trước mặt các bậc quyền quý, là những người mắt con đã thấy.
8Ðừng vội vàng thưa kiện người ta, Vì đến cuối cùng con sẽ làm gì khi người lân cận của con làm cho con phải hổ thẹn? 9Tốt hơn hết là ngồi xuống nói chuyện trực tiếp với người ấy, Ðừng phản bội lòng tín nhiệm của người đã cho con bí mật, 10Kẻo có ai nghe được sẽ lên án con là kẻ bội tín, Rồi tiếng xấu đó con khó có thể rửa cho sạch.
11Lời nói hay đúng lúc, Giống như những trái táo vàng chưng bày trong khay bạc. 12Lời quở trách khôn ngoan vào tai người biết lắng nghe Sẽ quý như chiếc nhẫn vàng hay vật trang sức bằng vàng. 13Giống như tuyết làm tươi mát trong mùa gặt thể nào, Sứ giả trung thành cũng làm cho người sai phái mình thể ấy; Người ấy làm phấn khởi tinh thần của chủ mình. 14Giống như trời kéo mây và có gió nhưng không mưa thế nào, Kẻ khoe rằng mình dâng hiến nhưng không đưa tiền cũng vậy. 15Nhờ nhẫn nại ta có thể thuyết phục người quyền thế, Lưỡi tuy mềm nhưng có thể bẻ gãy xương. 16Nếu tìm được mật, con hãy ăn vừa phải, Vì nếu ăn mật quá nhiều, con sẽ bị ói ra chăng. 17Với hàng xóm, con đừng sang chơi nhiều quá, Kẻo xóm giềng phiền vì phải tiếp mà chán ghét con chăng. 18Kẻ làm chứng dối để hại người lân cận, Người ấy sẽ bị hại chẳng khác gì bị tấn công bằng chùy, gươm, và tên nhọn. 19Tin tưởng một kẻ thất tín trong lúc gặp khó khăn hoạn nạn, Ắt sẽ bị đau thấu xương như bị nhức răng hay bị gãy chân. 20Giống như giữa trời đông giá buốt mà bị buộc cởi áo ấm ra, Hoặc giống như vết thương đang nhức mà bị giấm đổ vào, Thì kẻ cứ ca hát rỉ rả trong khi lòng người ta đang đau khổ buồn bã cũng tác hại như vậy. 21Nếu kẻ thù của con đói, hãy cho nó ăn, Nếu nó khát, hãy cho nó uống; 22Vì như thế con sẽ chất những than lửa hực trên đầu nó, Và CHÚA sẽ ban thưởng cho con. 23Gió bắc sẽ đem mưa đến, Lưỡi nói hành cũng sẽ đem tức giận đến trên gương mặt. 24Thà sống trong một góc trên rầm nhà, Hơn là ở chung nhà với người đàn bà hay sinh sự. 25Nhận được tin vui từ phương xa gởi về, Thật như một ly nước mát cho người đang khát. 26Người ngay lành mà thỏa hiệp với kẻ gian ác thì chẳng khác gì Một dòng suối bị khuấy bùn hay một mạch nước bị làm dơ. 27Ăn mật nhiều quá sẽ không tốt, Ðược tôn trọng rồi mà cứ đòi được tôn trọng nữa sẽ không hay. 28Giống như một thành khi bức tường bao quanh đã ngã đổ và không còn tường thành nữa, Kẻ không kiềm hãm tánh khí mình cũng sẽ dễ bị tổn thương như vậy.