1 Đây cũng là những châm ngôn của Sa-lô-môn, mà các người của Ê-xê-chia, vua Giu-đa, sao tả. 2 Giấu kín việc nào, ấy là vinh hiển của Đức Chúa Trời; Nhưng dò xét điều nào, ấy là vinh hiển của các vua. 3 Người ta không thể dò biết bề cao của từng trời, Bề sâu của đất, hay là lòng của các vua. 4 Hãy lấy cứt khỏi bạc, Thì thợ bạc liền được một khí dụng; 5 Hãy trừ kẻ ác khỏi trước mặt vua, Thì ngôi người sẽ nhờ công bình được lập bền vững. 6 Chớ phô mình trước mặt vua, Và đừng ngồi tại chỗ của người cao trọng.⚓ 7 Vì thà người ta nói cùng con rằng: Hãy lên đây, Hơn là người ta hạ con xuống trước mặt vua chúa, mà mắt con đã thấy. 8 Chớ vội gây ra điều tranh tụng, E rốt cuộc khi kẻ lân cận con đã làm con hổ thẹn, Con sẽ chẳng biết làm chi. 9 Hãy đối nại duyên cớ con với chánh kẻ lân cận con, Song chớ tỏ sự kín đáo của kẻ khác; 10 E khi người nghe điều ấy sẽ trách con, Và sự sỉ nhục con không hề bôi hết chăng. 11 Lời nói phải thì, Khác nào trái bình bát bằng vàng có cẩn bạc. 12 Người khôn ngoan quở trách lỗ tai hay nghe, Khác nào một cái vòng vàng, một đồ trang sức bằng vàng ròng vậy. 13 Sứ giả trung tín với người sai đi, Giống như tuyết mát mẻ trong ngày mùa gặt; Vì người bổ sức linh hồn của chủ mình. 14 Kẻ nào tự khoe khoang giả dối về lễ vật mình, Tợ như có mây có gió, mà không mưa. 15 Hằng chậm nóng giận mới khuyên được lòng của quan trưởng; Còn lưỡi mềm dịu bẻ gãy các xương. 16 Nếu con tìm được mật, hãy ăn vừa phải, Kẻo khi ăn no chán, con mửa ra chăng. 17 Chớ năng bước chân đến nhà kẻ lân cận con, E người chán con, và trở lòng ghét con chăng. 18 Kẻ nào đối chứng giả dối cho người lân cận mình, Khác nào một cái búa, một cây gươm, một mũi tên nhọn. 19 Tin cậy kẻ bất trung trong ngày hoạn nạn, Giống như răng bị gãy bể, tỉ như chân trẹo đi. 20 Ai hát cho lòng buồn thảm nghe, Khác nào kẻ lột áo mình khi ngày lạnh, Và như giấm đổ trên diêm tiêu vậy. 21 Nếu kẻ thù nghịch con có đói, hãy cho nó ăn; Nếu có khát, hãy cho nó uống;⚓ 22 Vì như vậy con chất than cháy đỏ trên đầu nó, Và Đức Giê-hô-va sẽ báo lại cho con. 23 Gió bắc sanh ra mưa; Còn lưỡi nói hành cách kín đáo gây cho mặt mày giận dữ. 24 Thà ở một góc trên mái nhà, Hơn là ở chung nhà với người đàn bà hay tranh cạnh. 25 Tin lành ở xứ xa đến, Giống như nước mát mẻ cho người khát khao. 26 Người công bình xiêu tó trước mặt kẻ gian ác, Khác nào một suối nước bị dấy đục, một nguồn nước bị hư. 27 Ăn mật nhiều quá lấy làm chẳng tốt; Và cầu kiếm vinh hiển cho mình, ấy gây sự tổn hại. 28 Người nào chẳng chế trị lòng mình, Khác nào một cái thành hư nát, không có vách ngăn.
25
Tập thứ nhì sưu tập các châm ngôn của Sa-lô-môn
(25:1 – 29:27)
1Đây cũng là những châm ngôn của Sa-lô-môn do người của Ê-xê-chia, vua Giu-đa, sao chép:
2Vinh quang của Đức Chúa Trời là giấu kín một điều gì, Nhưng vinh quang của các vua là tìm ra một điều gì đó. 3Người ta không thể dò thấu chiều cao của bầu trời và chiều sâu của quả đất thể nào, Thì cũng không thể dò thấu lòng của các vua thể ấy. 4Lấy cặn bã ra khỏi bạc, Thì thợ bạc có được một vật dụng; 5Loại trừ kẻ ác khỏi mặt vua, Thì ngôi vua sẽ được lập vững trên nền công chính. 6Đừng phô trương mình trước mặt vua,⚓ Cũng đừng ngồi tại chỗ của người cao trọng, 7Vì thà người ta nói với con rằng: “Hãy lên đây,” Hơn là hạ con xuống trước mặt người quyền quý mà mắt con đã thấy.
8Chớ vội gây ra điều tranh tụng, Kẻo khi kẻ lân cận con làm cho con xấu hổ Thì rốt cuộc con sẽ chẳng biết làm gì. 9Hãy đối chất với chính người lân cận con, Nhưng đừng tiết lộ việc riêng của người khác; 10Kẻo khi người nghe điều ấy sẽ sỉ nhục con, Và tiếng xấu về con không rút lại được.
11Lời nói đúng lúc Khác nào quả táo bằng vàng có cẩn bạc. 12Đối với tai biết nghe, lời quở trách của người khôn ngoan Khác nào một chiếc nhẫn vàng, một đồ trang sức bằng vàng ròng. 13Sứ giả trung tín đối với người sai đi Giống như tuyết mát mẻ trong ngày mùa gặt, Vì người bổ sức cho linh hồn của chủ mình. 14Kẻ nào tự khoe khoang giả dối về lễ vật mình Giống như có mây, có gió, mà không mưa. 15Luôn chậm nóng giận mới khuyên được các thủ lĩnh; Còn lưỡi mềm mại bẻ gãy xương cốt. 16Nếu con tìm được mật, hãy ăn vừa phải, Kẻo khi ăn no chán con sẽ mửa ra chăng. 17Đừng thường xuyên bước chân đến nhà người lân cận con, Kẻo người chán con và trở lòng ghét con chăng. 18Kẻ làm chứng dối chống lại người lân cận mình Khác nào một cái dùi cui, một cây gươm, một mũi tên nhọn. 19Tin cậy kẻ bất trung trong ngày hoạn nạn Giống như răng bị gãy, như chân bị trẹo đi. 20Ai hát cho lòng buồn thảm nghe Khác nào kẻ lột áo mình vào ngày lạnh, Và như giấm⚓ đổ trên vết thương. 21Nếu kẻ thù của con có đói, hãy cho nó ăn;⚓ Nếu nó khát, hãy cho uống; 22Vì như vậy, con chất than lửa hồng trên đầu nó, Và Đức Giê-hô-va sẽ thưởng cho con. 23Gió bấc sinh ra mưa, Còn lưỡi nói hành cách kín đáo khiến cho mặt mày giận dữ. 24Thà ở một góc trên mái nhà Còn hơn là ở chung nhà với người đàn bà hay tranh cạnh. 25Tin tốt lành từ xứ xa đến Giống như nước mát mẻ cho người đang khao khát. 26Người công chính nghiêng ngã trước mặt kẻ gian ác Khác nào một suối nước bị vấy đục, một nguồn nước bị ô nhiễm. 27Ăn mật nhiều quá thì không tốt, Mãi lo tìm kiếm vinh quang cho mình cũng vậy. 28Người nào không chế ngự lòng mình Khác nào một cái thành đổ nát, không tường lũy.