27

¹ Chớ khoe khoang về ngày mai;
Vì con chẳng biết ngày mai sẽ sanh ra điều gì.⚓
² Hãy để cho kẻ khác khen ngợi con, miệng con chẳng nên làm;
Để cho một người ngoài tán mỹ con, môi con đừng làm.
³ Đá thì nặng, cát cũng nặng;
Nhưng cơn tức giận của kẻ ngu dại còn nặng hơn cả hai.
⁴ Sự căm gan vốn hung dữ, và cơn giận như nước tràn ra;
Nhưng ai đứng nổi trước sự ghen ghét?
⁵ Một lời quở trách tỏ tường
Hơn là thương yêu giấu kín.
⁶ Bạn hữu làm cho thương tích, ấy bởi lòng thành tín;
Còn sự hôn hít của kẻ ghen ghét lấy làm giả ngụy.
⁷ Kẻ no nê giày đạp tàng mật dưới chân mình;
Song điều gì đắng cũng lấy làm ngọt cho kẻ đói khát.
⁸ Kẻ lưu lạc xa cách nơi ở của mình,
Giống như chim bay đây đó khỏi ổ nó vậy.
⁹ Dầu và thuốc thơm làm khoan khoái linh hồn;
Lời khuyên do lòng bạn hữu ra cũng êm dịu dường ấy.
¹⁰ Chớ lìa bạn mình, hay là bạn của cha mình;
Trong ngày hoạn nạn chớ đi đến nhà anh em mình:
Một người xóm giềng gần còn hơn anh em xa.
¹¹ Hỡi con, khá khôn ngoan, và làm vui lòng cha,
Để cha có thế đáp lại cùng kẻ nào sỉ nhục cha.
¹² Người khôn khéo thấy trước sự tai hại, bèn lo ẩn núp mình;
Còn kẻ ngu muội cứ đi qua, và phải mang lấy tai vạ.
¹³ Hãy lấy áo của người, vì người đã bảo lãnh cho kẻ lạ;
Khá buộc người một của cầm, vì người đã đáp thế cho người dâm phụ.
¹⁴ Kẻ nào chỗi dậy sớm chúc phước lớn tiếng cho bạn hữu mình,
Người ta sẽ kể điều đó là sự rủa sả.
¹⁵ Một máng xối dột luôn luôn trong ngày mưa lớn,
Và một người đàn bà hay tranh cạnh, cả hai đều y như nhau.
¹⁶ Ai muốn ngăn giữ nàng, khác nào ngăn giữ gió,
Và như tay hữu cầm lấy dầu vậy.
¹⁷ Sắt mài nhọn sắt.
Cũng vậy người bổ dưỡng diện mạo bạn hữu mình.
¹⁸ Ai săn sóc cây vả, sẽ ăn trái nó;
Và kẻ nào hầu chủ mình ắt được tôn trọng.
¹⁹ Mặt dọi mặt trong nước thế nào,
Lòng người đối với người cũng thế ấy.
²⁰ Con mắt loài người chẳng hề chán,
Cũng như Âm phủ và vực sâu không hề đầy vậy.
²¹ Lò thử bạc, dót thử vàng;
Còn sự khen ngợi thử loài người.
²² Dầu con dùng chầy giã mà giã kẻ ngu dại trong cối
Chung lộn với gạo,
Thì sự điên dại nó cũng không lìa khỏi nó.

²³ Hãy ráng biết cảnh trạng bầy chiên con,
Và lo săn sóc các đàn bò của con;
²⁴ Vì sự giàu có không lưu tồn mãi mãi,
Và mũ triều thiên há còn đến đời đời sao?
²⁵ Cỏ khô đã mất đi, cỏ non bèn mọc ra,
Và người ta thâu nhập rau cỏ núi.
²⁶ Lông chiên con dùng làm áo xống cho con,
Giá dê đực dùng mua đồng ruộng.
²⁷ Sữa dê có đủ làm đồ ăn cho con,
Cho người nhà con, và đặng nuôi lấy các con đòi của con.

27

¹Chớ khoe về tương lai;
vì con chưa biết sẽ ra sao.
²Đừng tự tán dương mình.
Hãy để cho người khác làm.
Hãy để người ngoài ca tụng con, miệng con đừng làm.
³Đá nặng, cát cũng nặng,
nhưng lời châm chọc của kẻ ngu còn nặng hơn cả hai.
⁴Cơn giận thật hung dữ,
phá hủy như nước lụt, nhưng ai chịu nổi sự ganh tị!
⁵Thà công khai sửa dạy
hơn yêu thương giấu kín.
⁶Sự tổn thương do bạn hữu gây ra
vẫn tốt hơn những cái hôn giả dối của kẻ thù.
⁷Khi no bụng, con cũng chẳng thấy thèm mật ong,
nhưng khi bụng đói thì thức ăn dở cũng hóa ngon.
⁸Ai đi ra khỏi nhà
giống như chim rời xa tổ.
⁹Nước hoa và trầm hương thật dịu dàng cho tâm hồn,
như lời khuyên của bạn tốt hơn ý kiến của chính mình⚓.
¹⁰Đừng quên bạn con hay bạn của cha mẹ con.
Khi lâm cảnh khó khăn hãy đến xin láng giềng giúp đỡ.
Thân nhân xa thua láng giềng gần.
¹¹Con ơi, hãy khôn ngoan lên để cha vui mừng.
Để cha đối đáp những lời nhục mạ.
¹²Người khôn thấy lôi thôi và tránh đi,
kẻ dại đâm đầu vướng phải tai ương.
¹³Hãy đoạt lấy áo của kẻ bảo lãnh người dưng,
giữ cho đến khi anh ta trả hết nợ cho người ấy.
¹⁴Sáng sớm mà lớn tiếng chào người láng giềng,
người sẽ xem đó như lời nguyền rủa.
¹⁵Người vợ hay cãi cọ
như mưa lộp độp rả rích suốt ngày.
¹⁶Ngăn chận nàng như ngăn gió hay nắm dầu trong tay.
¹⁷Sắt mài bén sắt,
bạn hữu giúp bạn hữu cải tiến.
¹⁸Ai chăm sóc cây vả sẽ ăn trái nó,
Còn ai phục vụ chủ mình sẽ được tôn trọng.
¹⁹Nước phản chiếu gương mặt ra sao,
thì lòng người cũng phản ảnh con người như thế.
²⁰Âm phủ và hỏa ngục⚓ không bao giờ đầy,
Cũng vậy, mắt con người không bao giờ thoả mãn.
²¹Lò dùng để luyện vàng và nồi để luyện bạc,
còn lời khen ngợi dùng để thử con người.
²²Dù cho con nghiền kẻ ngu như nghiền gạo trong cối,
thì con cũng không thể nào lấy cái ngu ra khỏi nó được.
²³Hãy chăm sóc bầy chiên mình,
lo cho gia súc mình.
²⁴Giàu có không còn mãi,
không chính thể nào còn đời đời.
²⁵Hãy gom cỏ khô để cỏ tươi mọc lên.
Hãy gom cỏ từ các đồi.
²⁶Chiên sẽ giúp con có áo quần mặc,
Và dê giúp con có tiền mua ruộng.
²⁷Con sẽ có tràn trề sữa dê để nuôi gia đình con,
và nuôi các tôi tớ gái con.