27

¹ Chớ khoe khoang về ngày mai;
Vì con chẳng biết ngày mai sẽ sanh ra điều gì.⚓
² Hãy để cho kẻ khác khen ngợi con, miệng con chẳng nên làm;
Để cho một người ngoài tán mỹ con, môi con đừng làm.
³ Đá thì nặng, cát cũng nặng;
Nhưng cơn tức giận của kẻ ngu dại còn nặng hơn cả hai.
⁴ Sự căm gan vốn hung dữ, và cơn giận như nước tràn ra;
Nhưng ai đứng nổi trước sự ghen ghét?
⁵ Một lời quở trách tỏ tường
Hơn là thương yêu giấu kín.
⁶ Bạn hữu làm cho thương tích, ấy bởi lòng thành tín;
Còn sự hôn hít của kẻ ghen ghét lấy làm giả ngụy.
⁷ Kẻ no nê giày đạp tàng mật dưới chân mình;
Song điều gì đắng cũng lấy làm ngọt cho kẻ đói khát.
⁸ Kẻ lưu lạc xa cách nơi ở của mình,
Giống như chim bay đây đó khỏi ổ nó vậy.
⁹ Dầu và thuốc thơm làm khoan khoái linh hồn;
Lời khuyên do lòng bạn hữu ra cũng êm dịu dường ấy.
¹⁰ Chớ lìa bạn mình, hay là bạn của cha mình;
Trong ngày hoạn nạn chớ đi đến nhà anh em mình:
Một người xóm giềng gần còn hơn anh em xa.
¹¹ Hỡi con, khá khôn ngoan, và làm vui lòng cha,
Để cha có thế đáp lại cùng kẻ nào sỉ nhục cha.
¹² Người khôn khéo thấy trước sự tai hại, bèn lo ẩn núp mình;
Còn kẻ ngu muội cứ đi qua, và phải mang lấy tai vạ.
¹³ Hãy lấy áo của người, vì người đã bảo lãnh cho kẻ lạ;
Khá buộc người một của cầm, vì người đã đáp thế cho người dâm phụ.
¹⁴ Kẻ nào chỗi dậy sớm chúc phước lớn tiếng cho bạn hữu mình,
Người ta sẽ kể điều đó là sự rủa sả.
¹⁵ Một máng xối dột luôn luôn trong ngày mưa lớn,
Và một người đàn bà hay tranh cạnh, cả hai đều y như nhau.
¹⁶ Ai muốn ngăn giữ nàng, khác nào ngăn giữ gió,
Và như tay hữu cầm lấy dầu vậy.
¹⁷ Sắt mài nhọn sắt.
Cũng vậy người bổ dưỡng diện mạo bạn hữu mình.
¹⁸ Ai săn sóc cây vả, sẽ ăn trái nó;
Và kẻ nào hầu chủ mình ắt được tôn trọng.
¹⁹ Mặt dọi mặt trong nước thế nào,
Lòng người đối với người cũng thế ấy.
²⁰ Con mắt loài người chẳng hề chán,
Cũng như Âm phủ và vực sâu không hề đầy vậy.
²¹ Lò thử bạc, dót thử vàng;
Còn sự khen ngợi thử loài người.
²² Dầu con dùng chầy giã mà giã kẻ ngu dại trong cối
Chung lộn với gạo,
Thì sự điên dại nó cũng không lìa khỏi nó.

²³ Hãy ráng biết cảnh trạng bầy chiên con,
Và lo săn sóc các đàn bò của con;
²⁴ Vì sự giàu có không lưu tồn mãi mãi,
Và mũ triều thiên há còn đến đời đời sao?
²⁵ Cỏ khô đã mất đi, cỏ non bèn mọc ra,
Và người ta thâu nhập rau cỏ núi.
²⁶ Lông chiên con dùng làm áo xống cho con,
Giá dê đực dùng mua đồng ruộng.
²⁷ Sữa dê có đủ làm đồ ăn cho con,
Cho người nhà con, và đặng nuôi lấy các con đòi của con.

27

¹Chớ khoe khoang về ngày mai,
Vì con không biết ngày mai có điều gì sẽ xảy ra.
²Hãy để người khác khen con, chứ không phải miệng con;
Hãy để người ngoài khen con chứ không phải môi con.
³Đá thì nặng, cát cũng nặng,
Nhưng sự khiêu khích của kẻ ngu dại còn nặng hơn cả hai.
⁴Cơn thịnh nộ thì tàn ác, cơn giận như nước lụt,
Nhưng ai đứng nổi trước cơn ghen?⚓
⁵Thà quở trách công khai
Tốt hơn là yêu thương kín đáo.
⁶Thương tổn do người thương mình gây ra,
Còn đáng tin hơn vô số cái hôn của kẻ thù ghét mình.
⁷Kẻ no nê chà đạp mật ong,
Nhưng đối với kẻ đói khát thì vật đắng cũng thành ngọt ngào.
⁸Kẻ lưu lạc xa quê hương
Như chim lạc xa tổ.
⁹Dầu và hương thơm làm lòng người vui vẻ;
Lời khuyên ngọt ngào của tình bạn quý hơn lời tư vấn cho mình.⚓
¹⁰Đừng từ bỏ bạn con hay bạn của cha con;
Đừng đến nhà bà con mình trong ngày hoạn nạn;
Người láng giềng gần tốt hơn là anh em ở xa.
¹¹Hỡi con ta, hãy khôn ngoan và làm cho lòng ta vui vẻ,
Để ta có thể trả lời kẻ chỉ trích ta.
¹²Người khôn ngoan thấy tai họa nên ẩn trốn;
Kẻ ngu dại cứ tiến tới và bị họa.
¹³Hãy lấy áo kẻ bảo lãnh cho người lạ;
Hãy giữ nó làm bảo đảm vì nó bảo lãnh cho người đàn bà lạ.
¹⁴Nếu một người vào sáng sớm lớn tiếng chúc lành người hàng xóm,
Lời chúc bị coi như lời rủa.
¹⁵Một người đàn bà hay cãi cọ,
Giống như những giọt nước chảy rả rích trong ngày mưa;
¹⁶Ai muốn kiềm chế nàng như bắt giữ gió lại;
Và như lấy tay phải chứa đựng dầu.
¹⁷Một người rèn luyện nhân cách⚓ người lân cận
Giống như sắt mài bén sắt.
¹⁸Ai chăm sóc cây vả sẽ ăn trái vả;
Người phục vụ chủ mình sẽ được trọng đãi.
¹⁹Lòng người phản ánh con người,
Giống như mặt một người phản chiếu trong nước;
²⁰Âm phủ⚓ và sự hủy diệt⚓ không bao giờ thỏa mãn;
Con mắt loài người cũng vậy.
²¹Lò luyện kim để thử bạc, lò lửa để thử vàng;
Một người được thử bằng lời khen ngợi.
²²Dù con dùng chày giã kẻ ngu
Trong cối chung với gạo,
Thì sự ngu dại cũng không lìa khỏi nó.
²³Hãy biết rõ tình trạng⚓ bầy chiên của con;
Hãy chú tâm vào đàn bò của con.
²⁴Vì giàu có không tồn tại mãi mãi
Và mão triều không còn lại đời đời.
²⁵Khi cỏ khô biến mất, cỏ mới mọc lên;
Rau cỏ trên núi được thu nhặt lại.
²⁶Chiên của con sẽ cung cấp quần áo cho con;
Dê đực sẽ là giá đám ruộng.
²⁷Con sẽ có đủ sữa dê làm thực phẩm;
Làm đồ ăn cho gia đình con;
Và sự sống cho các tớ gái con.