27

¹ Chớ khoe khoang về ngày mai;
Vì con chẳng biết ngày mai sẽ sanh ra điều gì.⚓
² Hãy để cho kẻ khác khen ngợi con, miệng con chẳng nên làm;
Để cho một người ngoài tán mỹ con, môi con đừng làm.
³ Đá thì nặng, cát cũng nặng;
Nhưng cơn tức giận của kẻ ngu dại còn nặng hơn cả hai.
⁴ Sự căm gan vốn hung dữ, và cơn giận như nước tràn ra;
Nhưng ai đứng nổi trước sự ghen ghét?
⁵ Một lời quở trách tỏ tường
Hơn là thương yêu giấu kín.
⁶ Bạn hữu làm cho thương tích, ấy bởi lòng thành tín;
Còn sự hôn hít của kẻ ghen ghét lấy làm giả ngụy.
⁷ Kẻ no nê giày đạp tàng mật dưới chân mình;
Song điều gì đắng cũng lấy làm ngọt cho kẻ đói khát.
⁸ Kẻ lưu lạc xa cách nơi ở của mình,
Giống như chim bay đây đó khỏi ổ nó vậy.
⁹ Dầu và thuốc thơm làm khoan khoái linh hồn;
Lời khuyên do lòng bạn hữu ra cũng êm dịu dường ấy.
¹⁰ Chớ lìa bạn mình, hay là bạn của cha mình;
Trong ngày hoạn nạn chớ đi đến nhà anh em mình:
Một người xóm giềng gần còn hơn anh em xa.
¹¹ Hỡi con, khá khôn ngoan, và làm vui lòng cha,
Để cha có thế đáp lại cùng kẻ nào sỉ nhục cha.
¹² Người khôn khéo thấy trước sự tai hại, bèn lo ẩn núp mình;
Còn kẻ ngu muội cứ đi qua, và phải mang lấy tai vạ.
¹³ Hãy lấy áo của người, vì người đã bảo lãnh cho kẻ lạ;
Khá buộc người một của cầm, vì người đã đáp thế cho người dâm phụ.
¹⁴ Kẻ nào chỗi dậy sớm chúc phước lớn tiếng cho bạn hữu mình,
Người ta sẽ kể điều đó là sự rủa sả.
¹⁵ Một máng xối dột luôn luôn trong ngày mưa lớn,
Và một người đàn bà hay tranh cạnh, cả hai đều y như nhau.
¹⁶ Ai muốn ngăn giữ nàng, khác nào ngăn giữ gió,
Và như tay hữu cầm lấy dầu vậy.
¹⁷ Sắt mài nhọn sắt.
Cũng vậy người bổ dưỡng diện mạo bạn hữu mình.
¹⁸ Ai săn sóc cây vả, sẽ ăn trái nó;
Và kẻ nào hầu chủ mình ắt được tôn trọng.
¹⁹ Mặt dọi mặt trong nước thế nào,
Lòng người đối với người cũng thế ấy.
²⁰ Con mắt loài người chẳng hề chán,
Cũng như Âm phủ và vực sâu không hề đầy vậy.
²¹ Lò thử bạc, dót thử vàng;
Còn sự khen ngợi thử loài người.
²² Dầu con dùng chầy giã mà giã kẻ ngu dại trong cối
Chung lộn với gạo,
Thì sự điên dại nó cũng không lìa khỏi nó.

²³ Hãy ráng biết cảnh trạng bầy chiên con,
Và lo săn sóc các đàn bò của con;
²⁴ Vì sự giàu có không lưu tồn mãi mãi,
Và mũ triều thiên há còn đến đời đời sao?
²⁵ Cỏ khô đã mất đi, cỏ non bèn mọc ra,
Và người ta thâu nhập rau cỏ núi.
²⁶ Lông chiên con dùng làm áo xống cho con,
Giá dê đực dùng mua đồng ruộng.
²⁷ Sữa dê có đủ làm đồ ăn cho con,
Cho người nhà con, và đặng nuôi lấy các con đòi của con.

27

¹Đừng khoe khoang về ngày mai,⚓
Vì con chẳng biết ngày mai sẽ xảy ra điều gì.
²Hãy để người khác khen con,
Miệng con đừng làm như thế;
Hãy để người ngoài khen con,
Môi con đừng tự khen mình.
³Đá thì nặng, cát cũng nặng,
Nhưng cơn tức giận của kẻ ngu dại còn nặng hơn hai thứ đó.
⁴Sự phẫn nộ thật là dữ tợn, và cơn giận như nước vỡ bờ,
Nhưng ai có thể đứng nổi trước sự ghen tị?
⁵Một lời quở trách tỏ tường
Hơn là yêu thương kín đáo.
⁶Bạn bè gây thương tích do lòng yêu thương chân thật,
Còn hơn kẻ thù hôn hít cách giả tạo.
⁷Kẻ no nê giày đạp mật ong dưới chân mình,
Nhưng vật gì đắng cũng hóa ngọt đối với người đói khát.
⁸Kẻ lưu lạc xa cách nơi ở của mình,
Giống như chim bay đây đó khỏi tổ của nó vậy.
⁹Dầu và hương liệu làm khoan khoái lòng người,
Lời khuyên từ đáy lòng bạn bè cũng êm dịu như thế.
¹⁰Đừng từ bỏ bạn của con hay bạn của cha con;
Trong ngày hoạn nạn, đừng đi đến nhà anh em mình,
Vì anh em xa
Không bằng láng giềng gần.
¹¹Hỡi con ta, hãy khôn ngoan và làm vui lòng ta,
Để ta có thể đối đáp kẻ sỉ nhục ta.
¹²Người khôn khéo thấy trước tai họa và ẩn mình;
Còn kẻ khờ dại cứ lao tới và mang họa.⚓
¹³Hãy nắm lấy áo hắn vì hắn đã bảo lãnh cho người không quen,
Hãy giữ vật làm tin của hắn vì hắn bảo lãnh cho người đàn bà xa lạ.⚓
¹⁴Người nào dậy sớm lớn tiếng chúc phước cho bạn hữu,
Lời chúc phước đó sẽ bị kể là lời nguyền rủa.
¹⁵Nhà dột liên miên trong ngày mưa dầm
Và một người đàn bà hay tranh cạnh, cả hai đều như nhau;
¹⁶Ai muốn ngăn giữ người đàn bà ấy
Khác nào ngăn giữ gió, và như tay phải cầm lấy dầu.
¹⁷Giống như sắt mài nhọn sắt,
Cũng vậy, con người mài giũa diện mạo bạn mình.
¹⁸Ai chăm sóc cây vả sẽ ăn trái của nó,
Và ai phục vụ chủ mình sẽ được tôn trọng.
¹⁹Mặt phản chiếu trong nước thể nào,
Lòng người đối với người cũng thể ấy.
²⁰Con mắt loài người chẳng bao giờ chán,
Cũng như âm phủ và vực sâu không bao giờ đầy.
²¹Nồi thử bạc, lò thử vàng,
Còn sự khen ngợi thử loài người.
²²Dù con dùng chày mà giã kẻ ngu dại trong cối chung với gạo,
Thì sự điên dại cũng không lìa khỏi nó.

²³Hãy biết thật rõ tình trạng bầy chiên của con,
Và lưu tâm đến các đàn gia súc;
²⁴Vì sự giàu có không tồn tại mãi,
Và mão miện cũng không còn đến đời đời.
²⁵Cỏ khô mất đi, cỏ non lại mọc ra,
Người ta thu nhặt rau cỏ trên núi.
²⁶Lông chiên sẽ cung cấp áo quần cho con,
Dê đực là giá mua đồng ruộng.
²⁷Sữa dê có đủ để làm thức ăn cho con,
Cho người nhà của con
Và để nuôi các đầy tớ gái của con.