7

Câu luận về đời khó khăn, về sự khôn ngoan và sự tiết kiệm

¹ Danh tiếng hơn dầu quí giá; ngày chết hơn ngày sanh.⚓
² Đi đến nhà tang chế hơn là đến nhà yến tiệc; vì tại đó thấy sự cuối cùng của mọi người; và người sống để vào lòng.
³ Buồn rầu hơn vui vẻ; vì nhờ mặt buồn, lòng được vui.
⁴ Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế, còn lòng kẻ ngu muội ở tại nhà vui sướng.
⁵ Thà nghe lời quở trách của người khôn ngoan, còn hơn là câu hát của kẻ ngu muội. ⁶ Vì tiếng cười của kẻ ngu muội giống như tiếng gai nhọn nổ dưới nồi. Điều đó cũng là sự hư không.
⁷ Phải, sự sách thủ tiền tài làm cho kẻ khôn ra ngu, và của hối lộ khiến cho hư hại lòng.
⁸ Cuối cùng của một việc hơn sự khởi đầu nó; lòng kiên nhẫn hơn lòng kiêu ngạo.
⁹ Chớ vội giận; vì sự giận ở trong lòng kẻ ngu muội.⚓
¹⁰ Chớ nói rằng: Nhân sao ngày trước tốt hơn ngày bây giờ? Vì hỏi vậy là chẳng khôn. ¹¹ Sự khôn ngoan cũng tốt bằng cơ nghiệp; nó có ích cho những người thấy mặt trời. ¹² Vì sự khôn ngoan che thân cũng như tiền bạc che thân vậy; nhưng sự khôn ngoan thắng hơn, vì nó giữ mạng sống cho người nào đã được nó.
¹³ Hãy xem xét công việc của Đức Chúa Trời; vì vật gì Ngài đã đánh cong, ai có thể làm ngay lại được?
¹⁴ Trong ngày thới thạnh hãy vui mừng, trong ngày tai nạn hãy coi chừng; vì Đức Chúa Trời đặt ngày nầy đối với ngày kia, hầu cho người đời chẳng thấy trước đặng điều sẽ xảy ra sau mình.
¹⁵ Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy cả điều nầy: Người công bình tuy công bình cũng phải hư mất; và kẻ hung ác tuy hung ác lại được trường thọ. ¹⁶ Chớ công bình quá, cũng đừng làm ra mình khôn ngoan quá, cớ sao làm thiệt hại cho mình? ¹⁷ Cũng chớ nên hung hăng quá, và đừng ăn ở như kẻ ngu muội: Cớ sao ngươi chết trước kỳ định? ¹⁸ Ngươi giữ được điều nầy, ấy là tốt; mà lại cũng đừng nới tay khỏi điều kia; vì ai kính sợ Đức Chúa Trời ắt tránh khỏi mọi điều đó.
¹⁹ Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh hơn là mười kẻ cai trị ở trong thành.
²⁰ Thật, chẳng có người công bình ở trên đất làm điều thiện, mà không hề phạm tội. ²¹ Chớ để lòng về mọi lời người ta nói, e ngươi nghe kẻ tôi tớ mình chưởi rủa mình chăng. ²² Vì thường khi lòng ngươi cũng biết mình đã rủa kẻ khác.
²³ Ta đã lấy sự khôn ngoan nghiệm xét mọi sự ấy; ta nói rằng: Ta sẽ ở khôn ngoan; nhưng sự khôn ngoan cách xa ta. ²⁴ Vả, điều chi xa quá, điều chi sâu thẳm lắm, ai có thế tìm được?
²⁵ Ta lại hết lòng chuyên lo cho hiểu biết, xét nét, kiếm tìm sự khôn ngoan và chánh lý muôn vật, lại cho biết rằng gian ác là dại dột, và sự dại dột là điên cuồng. ²⁶ Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết, ấy là một người đàn bà có lòng giống như lưới bẫy, tay tợ như dây tói: Ai ở đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi nó; còn kẻ có tội sẽ bị nó vấn lấy.
²⁷ Kẻ truyền đạo nói: Sau khi xem xét muôn sự từng điều từng vật, đặng tìm chánh lý, thì nầy là điều ta tìm được: ²⁸ Ấy là lòng ta hãy còn tìm mà chưa tìm ra: Trong một ngàn người đàn ông ta đã tìm được một người; còn trong cả thảy người đàn bà ta chẳng tìm được một ai hết. ²⁹ Nhưng nầy là điều ta tìm được: Đức Chúa Trời đã dựng nên người ngay thẳng; song loài người có tìm kiếm ra lắm mưu kế.

7

Những Nhận Xét về Cuộc Ðời

¹Danh thơm tốt hơn dầu thơm,
Ngày chết tốt hơn ngày sinh.
²Ði dự tang lễ tốt hơn đi ăn tiệc;
Vì tại đó mọi người sẽ được nhắc nhở ngày cuối của đời mình;
Vậy những ai đang sống khá để tâm suy nghĩ.
³Buồn bã tốt hơn cười cợt,
Vì nỗi buồn lộ ra trên mặt có thể làm vơi bớt tâm sự trong lòng.
⁴Lòng người khôn ở nhà tang chế,
Lòng kẻ dại khoái chỗ vui chơi.
⁵Thà nghe lời quở trách của người khôn hơn nghe lời tâng bốc của kẻ dại,
⁶Vì như tiếng nổ lách cách của cọng gai ở dưới nồi thể nào, tiếng cười của kẻ dại cũng thể ấy.
Ðiều đó cũng là vô nghĩa.
⁷Bị áp bức quá đỗi người khôn cũng trở thành dại,
Của hối lộ làm hư hại lòng người.
⁸Kết cục của sự việc tốt hơn lúc khởi đầu;
Tính nhẫn nại tốt hơn tính kiêu ngạo.
⁹Chớ nhạy giận, vì cơn giận ở trong lòng kẻ dại.
¹⁰Ðừng hỏi, “Tại sao thời trước lại tốt hơn thời nay?”
Vì hỏi như thế chứng tỏ bạn không được khôn ngoan.
¹¹Sự khôn ngoan có giá trị như gia tài để lại,
Nó thật ích lợi cho những ai thấy ánh mặt trời,
¹²Vì sự khôn ngoan bảo vệ người ta như tiền bạc bảo vệ người có nó,
Tuy nhiên lợi thế của tri thức là thế nầy: sự khôn ngoan giữ mạng sống của người có nó.
¹³Hãy gẫm xem công việc của Ðức Chúa Trời,
Ai có thể làm thẳng những gì Ngài đã làm cong?
¹⁴Trong ngày thịnh vượng, hãy vui hưởng,
Trong ngày hoạn nạn, khá gẫm suy.
Ðức Chúa Trời đã cho ngày nầy lẫn ngày kia xảy ra để con người không thể biết điều gì sẽ xảy đến sau khi từ giã cõi đời.

Những Bí Ẩn về Cuộc Ðời

¹⁵Trong cuộc sống vô nghĩa của tôi, tôi đã chứng kiến những điều khó hiểu:
Có người ngay lành sống ngay lành mà lại chết sớm, trong khi kẻ gian ác sống gian ác mà được sống lâu! ¹⁶Ðừng sống ngay lành thái quá, và cũng đừng cư xử khôn ngoan thái quá. Tại sao bạn muốn làm khổ mình? ¹⁷Chớ gian ác quá, và cũng đừng dại dột. Tại sao bạn muốn chết trước tuổi thọ của mình? ¹⁸Tốt hơn cả là bạn hãy nắm chặt điều nầy, và cũng đừng buông ra điều kia, vì chỉ người nào kính sợ Ðức Chúa Trời mới làm được cả hai.
¹⁹Sự khôn ngoan ban sức mạnh cho người khôn hơn mười người có quyền thế trong thành.
²⁰Dĩ nhiên, không có người ngay lành nào trên đất luôn làm điều thiện mà không hề phạm tội.
²¹Ðừng quan tâm đến những lời người ta nói, kẻo bạn phải nghe những lời đầy tớ của bạn nguyền rủa bạn chăng. ²²Lòng bạn cũng tự biết rằng đôi khi chính bạn đã nguyền rủa người khác.
²³Tôi đã vận dụng sự khôn ngoan để suy xét tất cả những điều ấy. Tôi tự nhủ, “Ta sẽ nhờ sự khôn ngoan hướng dẫn mình.” Nhưng sự khôn ngoan đã cách xa tôi quá. ²⁴Sự khôn ngoan ra thể nào, không ai biết được, vì nó quá cao xa và quá sâu thẳm, ai có thể tìm được nó? ²⁵Tôi hướng tâm trí của tôi vào việc thu thập kiến thức và nghiên cứu để có sự khôn ngoan, hầu có thể biết tại sao mọi sự đã xảy ra như vậy, kể cả muốn biết về sự gian ác của kẻ dại và sự điên rồ của kẻ ngu.
²⁶Bây giờ tôi khám phá ra rằng đàn bà thật là đắng cay hơn cả cái chết. Trái tim nàng là các cạm bẫy, và vòng tay nàng là những xiềng xích vô hình. Chỉ những ai đẹp lòng Ðức Chúa Trời mới có thể thoát khỏi tay nàng, còn kẻ nào có tội đều bị nàng bắt lấy.
²⁷Giảng Sư nói: Này, tôi đã khám phá ra điều nầy, sau khi tôi đã nghiên cứu sự việc từ mọi góc cạnh. ²⁸Ðây là điều lòng tôi vẫn tìm mà chưa tìm ra được: Trong một ngàn đàn ông may đâu tôi có thể tìm được một người công chính, nhưng trong tất cả đàn bà tôi chưa tìm được người nào.
²⁹Này, tôi đã khám phá ra một điều độc đáo nầy nữa: Ðức Chúa Trời đã dựng nên con người để sống ngay lành chánh trực, nhưng con người cứ toan tính nọ kia, khiến lòng họ sinh ra những ý nghĩ gian tà bất chính.