42
Các anh của Giô-sép xuống Ai Cập
1Gia-cốp được tin ở Ai Cập có bán lúa mì nên nói với các con trai: “Sao các con cứ ngồi nhìn nhau vậy?
2Nầy, cha nghe dưới Ai Cập có lúa. Các con hãy xuống đó mua lúa về cho chúng ta, để chúng ta sống mà khỏi phải chết.”⚓
3Mười người anh của Giô-sép lên đường xuống Ai Cập để mua lúa.
4Nhưng Gia-cốp không cho Bên-gia-min, em Giô-sép, đi cùng các anh, vì ông sợ điều không hay xảy đến cho cậu.
5Vậy, trong số những người đến Ai Cập mua lúa có các con trai của Y-sơ-ra-ên, vì xứ Ca-na-an cũng rơi vào nạn đói.
6Bấy giờ Giô-sép làm tể tướng của Ai Cập; chính ông là người bán lúa cho toàn dân trong xứ. Các anh Giô-sép đến sấp mình xuống đất trước mặt ông.
7Giô-sép thấy các anh thì nhận ra ngay, nhưng ông làm như người xa lạ đối với họ và hỏi họ một cách lạnh lùng: “Các ngươi từ đâu đến?” Họ trả lời: “Từ xứ Ca-na-an đến để mua lương thực.”
8Giô-sép nhận biết các anh, nhưng họ không nhận ra ông.
9Giô-sép nhớ lại những giấc mộng mà ông đã thấy về anh em mình, nên bảo họ: “Các ngươi là gián điệp đến đây để do thám những chỗ sơ hở của xứ nầy.”⚓
10Họ nói: “Thưa ngài, không phải vậy! Các đầy tớ ngài chỉ đến đây để mua lương thực.
11Chúng tôi đều là con một cha, vốn là người lương thiện chứ không phải là gián điệp đâu.”
12Ông quả quyết: “Không! Các ngươi đến để dò xét những chỗ sơ hở của xứ nầy.”
13Họ nói: “Các đầy tớ ngài có mười hai anh em, con cùng một cha, ở đất Ca-na-an. Đứa em út hiện ở nhà với cha chúng tôi, còn một người mất tích.”
14Giô-sép nói: “Thật, đúng như ta đã nói, các ngươi là gián điệp.
15Nhưng đây là cách ta sẽ thử các ngươi: Ta lấy mạng sống của Pha-ra-ôn mà thề rằng, các ngươi sẽ không được rời khỏi nơi nầy nếu người em út của các ngươi không đến đây.
16Hãy cử một người trong các ngươi về đưa cậu em út xuống, những người còn lại thì phải ở tù tại đây. Lời các ngươi phải được thử nghiệm xem có đúng sự thật hay không. Nếu sai sự thật thì ta chỉ mạng sống Pha-ra-ôn mà thề rằng các ngươi là gián điệp.”
17Rồi ông giam chung họ vào ngục ba ngày.
Giô-sép buộc phải đem Bên-gia-min xuống
18Đến ngày thứ ba, Giô-sép bảo họ: “Vì ta kính sợ Đức Chúa Trời nên các ngươi muốn sống thì hãy làm thế nầy.
19Nếu các ngươi là người lương thiện thì hãy để một người ở lại trong ngục nầy, còn những người khác thì đem lương thực về cứu đói gia đình.
20Sau đó, các ngươi phải đưa người em út xuống gặp ta để minh chứng lời các ngươi là thật, và các ngươi sẽ không phải chết.” Họ đồng ý như vậy.
21Các anh em bảo nhau: “Thật chúng ta đã có lỗi với em chúng ta. Chúng ta đã thấy nỗi khổ đau trong tâm hồn nó khi nó năn nỉ chúng ta mà chúng ta không đoái hoài đến. Vì vậy mà nay chúng ta phải chịu nỗi khổ đau nầy.”
22Ru-bên trách họ: “Chẳng phải anh đã nói với các chú là đừng mắc tội làm hại thằng bé sao? Nhưng các chú không nghe. Bây giờ thì phải đền nợ máu nó thôi.”⚓
23Họ không biết rằng Giô-sép hiểu điều họ nói, vì ông vẫn dùng một người thông dịch.
24Giô-sép quay đi chỗ khác mà khóc, rồi mới tiếp tục nói chuyện với họ. Trong số họ, ông truyền bắt Si-mê-ôn ra và trói lại trước mặt họ.
Anh em của Giô-sép trở về Ca-na-an
25Giô-sép truyền xúc lúa mì đổ đầy các bao và trả tiền lại; tiền của ai thì để trong bao người nấy, đồng thời cũng cấp thêm lương thực đi đường. Người ta làm đúng như vậy.
26Các anh em chất lúa lên lưng lừa rồi ra đi.
27Đến quán trọ, một người trong họ mở bao lấy lúa cho lừa ăn thì thấy tiền của mình nằm ở miệng bao.
28Người ấy nói với anh em: “Xem nầy, người ta đã trả tiền lại cho tôi. Nó nằm trong miệng bao tôi đây!” Như người mất hồn, họ run sợ nói với nhau: “Đức Chúa Trời đã làm gì cho chúng ta thế nầy?”
Gia-cốp không cho Bên-gia-min đi
29Khi trở về gặp cha là Gia-cốp tại xứ Ca-na-an, họ thuật lại cho ông nghe mọi việc đã xảy ra. Họ nói:
30“Người đang làm chúa tể xứ Ai Cập đã nói với chúng con cách gay gắt, gán cho chúng con là gián điệp đến do thám xứ ấy.
31Chúng con đã thưa với ông ta: ‘Chúng tôi vốn là người lương thiện chứ không phải là gián điệp.
32Chúng tôi có mười hai anh em, con một cha; một người đã mất tích, người em út hiện đang ở nhà với cha tại Ca-na-an.’
33Nhưng người đang làm chúa tể của xứ ấy bảo: ‘Đây là cách giúp ta biết các ngươi có phải là người lương thiện không. Hãy để một người trong các ngươi ở lại đây với ta, còn những người khác hãy đi, đem lương thực về cứu đói gia đình,
34rồi đưa người em út đến gặp ta. Như vậy, ta mới chắc rằng các ngươi không phải là gián điệp mà là những người lương thiện. Ta sẽ giao lại người anh em kia, và các ngươi sẽ được buôn bán trong xứ nầy.’”
35Khi trút lúa ra khỏi bao, họ thấy trong bao người nào cũng có gói tiền của mình. Thấy những gói tiền, họ và cả người cha đều rất sợ hãi.
36Gia-cốp, cha họ, nói: “Chúng mầy đã cướp đi các con ta! Giô-sép mất tích, Si-mê-ôn không còn, bây giờ lại còn muốn dẫn Bên-gia-min đi nữa! Mọi chuyện đều đổ lên đầu ta hết!”
37Ru-bên nói với cha: “Xin cha giao em cho con, con sẽ đưa nó về cho cha. Nếu con không đem nó về, xin cha cứ giết hai đứa con của con.”
38Nhưng Gia-cốp nói: “Con út ta sẽ chẳng xuống đó với các con đâu, vì anh nó đã chết rồi, chỉ còn lại một mình nó thôi. Nếu dọc đường nó gặp phải tai họa thì các con làm cho kẻ đầu bạc nầy đau lòng xót dạ mà xuống âm phủ.”
42
Máh Sễm Ai Yô-sep Pỡq Chỡng Crơng Sana Tâng Cruang Ê-yip-tô
1Toâq Yacốp sâng noau pai cruang Ê-yip-tô bữn crơng sana, ngkíq án atỡng con samiang án neq: “Nŏ́q anhia manoaq tacu cloân chu manoaq sâng?”
2Án pai ễn neq: “Cứq sâng noau pai tâng cruang Ê-yip-tô bữn crơng sana. Cóq anhia sễng pỡ ki, chỡng crơng sana yỗn hái têq bữn tamoong cớp vớt tễ cuchĩt khlac.”
3Ngkíq, máh ai Yô-sep muoi chít náq sễng pỡ cruang Ê-yip-tô yỗn chỡng crơng sana.
4Ma Ben-yamin a‑ễm Yô-sep, ki Yacốp tỡ yỗn pỡq cớp máh ai án, yuaq án ngcŏh Ben-yamin tamóh ŏ́c croŏq.
5Ngkíq máh con samiang I-sarel pỡq pỡ cruang Ê-yip-tô. Cỗ tian tâng cruang Cana-an ŏ́q lứq crơng sana, alới yoc ễ pỡq chỡng crơng sana machớng cũai canŏ́h chỡng tê.
6Tangái ki Yô-sep cỡt sốt nheq tâng cruang Ê-yip-tô; ống án toâp têq chếq crơng sana ki yỗn cũai ca toâq pỡ cruang Ê-yip-tô. Ngkíq máh ai Yô-sep toâq pỡ án cớp cucốh cucũoi choâng moat án.
7Toâq Yô-sep hữm máh ai án, án sacoal alới. Ma án táq nan tỡ sacoal. Chơ án táq ntỡng cớp alới canháng lứq. Án blớh alới neq: “Tễ léq anhia toâq?”
Alới ta‑ỡi: “Hếq toâq tễ cruang Cana-an, toâq yoc ễ chỡng crơng sana cha.”
8Tam Yô-sep sacoal máh ai án, alới tỡ bữn sacoal noâng án.
9Chơ Yô-sep chanchớm loah tễ ŏ́c án rláu mpáu, toâq án hữm máh ai án. Ngkíq án pai chóq alới neq: “Anhia la cũai pỡq tutuaiq cruang nâi. Anhia toâq pỡ nâi, cỗ yoc ễ dáng ntốq aléq ieuq tâng cruang nâi.”
10Ma máh ai án ta‑ỡi neq: “Cucốh achuaih ơi, tỡ cỡn ngkíq; hếq la cũai táq ranáq yỗn achuaih toâq pỡ nâi cỗ yoc ễ chỡng crơng sana.
11Nheq tữh hếq nâi la muoi mpoaq. Hếq la cũai tanoang tapứng. Hếq la tỡ cỡn cũai toâq tutuaiq.”
12Ma Yô-sep pai sĩa neq: “Anhia pai tỡ bữn lứq. Anhia toâq yoc ễ nhêng maléq rêng cruang nâi.”
13Ma alới ta‑ỡi loah neq: “Hếq abŏh nâi la muoi chít la bar náq sễm ai. Hếq la muoi mpoaq sâng, ỡt tâng cruang Cana-an. Sanua con ralŏ́h mpoaq hếq noâng ỡt cớp án. Ma bữn muoi lám ễn con samiang án khoiq pứt chơ.”
14Yô-sep ta‑ỡi alới neq: “Lứq pĩeiq cứq pai adớh anhia toâq tutuaiq.
15Cứq ễ chim salĩq anhia muoi ŏ́c nâi. Cứq arô ramứh puo cớp thễ dũan cớp anhia neq: Khân anhia tỡ bữn dững a‑ễm ralŏ́h anhia toâq pỡ nâi, ki lứq samoât anhia tỡ têq loŏh tễ nâi.
16Ngkíq anhia cóq ớn manoaq tễ tỗp anhia chu coâiq a‑ễm ralŏ́h anhia, yỗn án toâq pỡ nâi. Máh canŏ́h ki cóq ỡt tâng cuaq nâi voai. Cứq chim salĩq parnai anhia pai, lứq ma tỡ bữn. Khân tỡ bữn lứq, ki anhia la cũai toâq tutuaiq ơiq.”
17Chơ Yô-sep ớn noau kháng nheq alới tâng cuaq, pái tangái.
18Vớt pái tangái, Yô-sep atỡng alới neq: “Khân anhia trĩh parnai cứq, ki anhia bữn tamoong. Yuaq cứq yám noap Yiang Sursĩ.
19Khân anhia ma lứq tanoang, ki yỗn manoaq tễ anhia ỡt loah tâng cuaq nâi. Ma canŏ́h ki, dững achu crơng sana nâi dŏq siem cũai tâng dống sũ anhia.
20Ma cóq anhia dững a‑ễm ralŏ́h anhia toâq pỡ cứq. Khân anhia táq ngkíq, máh parnai anhia pai ki lứq pĩeiq, cớp anhia tỡ bữn cuchĩt.”
Chơ alới trĩh parnai Yô-sep.
21Alới manoaq táq ntỡng cớp manoaq neq: “Lứq samoât, hái khoiq táq lôih chóq a‑ễm hái chơ. Bo ki hái hữm mứt pahỡm án túh ngua lứq; án sễq hái acláh, ma hái tỡ bữn tamứng. Yuaq ngkíq, ŏ́c bap ki toâq loah pỡ hái.”
22Ma Ruben atỡng alới neq: “Cứq khoiq sưoq anhia pai: Chỗi táq sâuq ntrớu chóq án. Ma anhia tỡ bữn tamứng cứq. Sanua tôt tễ aham án tahóc ễ toâq loah pỡ hái.”
23Máh ai án tỡ bữn dáng pai Yô-sep dáng santoiq alới pai, yuaq bữn cũai parlong parnai yỗn án dáng.
24Ngkíq Yô-sep pỡq chíq tễ máh ai án, cớp án nhiam. Moâm ki, án píh loah cớp atỡng alới ễn. Ma án rưoh Si-mê-ôn tễ tỗp alới, cớp án ớn noau chŏ́q Si-mê-ôn choâng moat máh ai án.
25Moâm ki, Yô-sep ớn cũai táq ranáq án tadĩng saro chóq tâng bau ai án. Cớp án ớn noau culáh loah práq tỗp alới. Práq cũai aléq cóq chóq loah tâng bau cũai ki. Dếh yỗn dũ náq bữn sanyam hỡ. Ngkíq nheq ramứh ki noau táq yỗn sễm ai án.
Máh Ai Yô-sep Chu Loah Pỡ Cruang Cana-an
26Chơ alới patiang moâm nheq máh crơng sana tâng cloong aséh dễn.
27Tữ toâq pỡ ntốq alới ễ rlu sadâu, bữn manoaq pớh muoi bau yoc ễ yỗn aséh dễn cha. Ngkíq án hữm práq án ỡt tâng ngoah bau ki.
28Chơ án pai cớp sễm ai án neq: “Práq cứq noau culáh loah. Anhia nhêng nâi! Práq nâi ỡt tâng bau cứq.”
Ngkíq nheq tữh sễm ai án sâng dớt lứq. Cớp alới croŏq tê. Manoaq blớh manoaq neq: “Ranáq ntrớu Yiang Sursĩ táq chóq hái?”
29Toâq alới chu toâq pỡ Yacốp mpoaq alới pỡ cruang Cana-an, alới atỡng loah máh ramứh alới khoiq hữm chơ.
30Alới pai neq: “Manoaq ca cỡt sốt tâng cruang Ê-yip-tô, án táq ntỡng santoiq canháng lứq chóq hếq. Án pai hếq cỡt cũai pỡq tutuaiq cruang án.
31Ma hếq ta‑ỡi án neq: ‘Hếq la cũai tanoang lứq. Hếq tỡ cỡn cũai pỡq tutuaiq cruang nâi.
32Hếq muoi chít la bar náq la sễm ai muoi mpoaq. Ma bữn manoaq khoiq pứt chơ. Cớp bữn manoaq a‑ễm ralŏ́h ỡt cớp mpoaq hếq sanua tâng cruang Cana-an.’
33Tữ cũai sốt cruang ki sâng ngkíq, án atỡng hếq neq: ‘Khân anhia tanoang tapứng, cóq anhia táq muoi ramứh neq: Yỗn manoaq tễ anhia ỡt loah cớp cứq. Ma canŏ́h, ki yỗn dững achu crơng sana nâi dŏq siem dống sũ anhia.
34Ma cóq anhia dững a‑ễm ralŏ́h anhia toâq pỡ cứq. Ngkíq cứq têq dáng anhia tỡ bữn toâq tutuaiq cruang cứq, cớp máh santoiq anhia pai ki lứq pĩeiq. Chơ cứq culáh loah ai anhia, cớp anhia têq chếq chỡng tâng cruang nâi hỡ.’”
35Moâm alới pai ngkíq, alới satốh saro tễ bau. Dũ náq hữm loah caryớm práq alới tâng bau. Tữ alới hữm práq ki, alới cớp mpoaq alới sâng croŏq lứq tâng mứt.
36Ma Yacốp mpoaq alới pai neq: “Anhia táq yỗn cứq pứt loah con ễn. Yô-sep khoiq pứt chơ. Sanua Si-mê-ôn ễn pứt. Ma noâng anhia yoc ễ ĩt Ben-yamin ễn. Nŏ́q máh ŏ́c tỗiq bap nâi toâq níc pỡ cứq?”
37Ruben atỡng mpoaq án neq: “Khân cứq tỡ bữn dững Ben-yamin chu loah pỡ mpoaq, ki mpoaq cachĩt chíq bar náq con samiang cứq. Sễq mpoaq chiau Ben-yamin yỗn cứq bán kĩaq. Cứq lứq dững án chu loah pỡ mpoaq.”
38Ma Yacốp ta‑ỡi loah án neq: “Cứq tỡ bữn pruam yỗn con samiang cứq nâi pỡq cớp anhia. Ai án khoiq cuchĩt chơ. Ma noâng ống án toâp tễ mpiq ki. Khân án ramóh ŏ́c croŏq tâng rana bo anhia pỡq, ki anhia táq yỗn cứq cũai thâu nâi bữn sâng ngua la‑ỡq. Chơ ễ cuchĩt toâp.”