42
Các anh của Giô-sép xuống Ai Cập
1Gia-cốp được tin ở Ai Cập có bán lúa mì nên nói với các con trai: “Sao các con cứ ngồi nhìn nhau vậy?
2Nầy, cha nghe dưới Ai Cập có lúa. Các con hãy xuống đó mua lúa về cho chúng ta, để chúng ta sống mà khỏi phải chết.”⚓
3Mười người anh của Giô-sép lên đường xuống Ai Cập để mua lúa.
4Nhưng Gia-cốp không cho Bên-gia-min, em Giô-sép, đi cùng các anh, vì ông sợ điều không hay xảy đến cho cậu.
5Vậy, trong số những người đến Ai Cập mua lúa có các con trai của Y-sơ-ra-ên, vì xứ Ca-na-an cũng rơi vào nạn đói.
6Bấy giờ Giô-sép làm tể tướng của Ai Cập; chính ông là người bán lúa cho toàn dân trong xứ. Các anh Giô-sép đến sấp mình xuống đất trước mặt ông.
7Giô-sép thấy các anh thì nhận ra ngay, nhưng ông làm như người xa lạ đối với họ và hỏi họ một cách lạnh lùng: “Các ngươi từ đâu đến?” Họ trả lời: “Từ xứ Ca-na-an đến để mua lương thực.”
8Giô-sép nhận biết các anh, nhưng họ không nhận ra ông.
9Giô-sép nhớ lại những giấc mộng mà ông đã thấy về anh em mình, nên bảo họ: “Các ngươi là gián điệp đến đây để do thám những chỗ sơ hở của xứ nầy.”⚓
10Họ nói: “Thưa ngài, không phải vậy! Các đầy tớ ngài chỉ đến đây để mua lương thực.
11Chúng tôi đều là con một cha, vốn là người lương thiện chứ không phải là gián điệp đâu.”
12Ông quả quyết: “Không! Các ngươi đến để dò xét những chỗ sơ hở của xứ nầy.”
13Họ nói: “Các đầy tớ ngài có mười hai anh em, con cùng một cha, ở đất Ca-na-an. Đứa em út hiện ở nhà với cha chúng tôi, còn một người mất tích.”
14Giô-sép nói: “Thật, đúng như ta đã nói, các ngươi là gián điệp.
15Nhưng đây là cách ta sẽ thử các ngươi: Ta lấy mạng sống của Pha-ra-ôn mà thề rằng, các ngươi sẽ không được rời khỏi nơi nầy nếu người em út của các ngươi không đến đây.
16Hãy cử một người trong các ngươi về đưa cậu em út xuống, những người còn lại thì phải ở tù tại đây. Lời các ngươi phải được thử nghiệm xem có đúng sự thật hay không. Nếu sai sự thật thì ta chỉ mạng sống Pha-ra-ôn mà thề rằng các ngươi là gián điệp.”
17Rồi ông giam chung họ vào ngục ba ngày.
Giô-sép buộc phải đem Bên-gia-min xuống
18Đến ngày thứ ba, Giô-sép bảo họ: “Vì ta kính sợ Đức Chúa Trời nên các ngươi muốn sống thì hãy làm thế nầy.
19Nếu các ngươi là người lương thiện thì hãy để một người ở lại trong ngục nầy, còn những người khác thì đem lương thực về cứu đói gia đình.
20Sau đó, các ngươi phải đưa người em út xuống gặp ta để minh chứng lời các ngươi là thật, và các ngươi sẽ không phải chết.” Họ đồng ý như vậy.
21Các anh em bảo nhau: “Thật chúng ta đã có lỗi với em chúng ta. Chúng ta đã thấy nỗi khổ đau trong tâm hồn nó khi nó năn nỉ chúng ta mà chúng ta không đoái hoài đến. Vì vậy mà nay chúng ta phải chịu nỗi khổ đau nầy.”
22Ru-bên trách họ: “Chẳng phải anh đã nói với các chú là đừng mắc tội làm hại thằng bé sao? Nhưng các chú không nghe. Bây giờ thì phải đền nợ máu nó thôi.”⚓
23Họ không biết rằng Giô-sép hiểu điều họ nói, vì ông vẫn dùng một người thông dịch.
24Giô-sép quay đi chỗ khác mà khóc, rồi mới tiếp tục nói chuyện với họ. Trong số họ, ông truyền bắt Si-mê-ôn ra và trói lại trước mặt họ.
Anh em của Giô-sép trở về Ca-na-an
25Giô-sép truyền xúc lúa mì đổ đầy các bao và trả tiền lại; tiền của ai thì để trong bao người nấy, đồng thời cũng cấp thêm lương thực đi đường. Người ta làm đúng như vậy.
26Các anh em chất lúa lên lưng lừa rồi ra đi.
27Đến quán trọ, một người trong họ mở bao lấy lúa cho lừa ăn thì thấy tiền của mình nằm ở miệng bao.
28Người ấy nói với anh em: “Xem nầy, người ta đã trả tiền lại cho tôi. Nó nằm trong miệng bao tôi đây!” Như người mất hồn, họ run sợ nói với nhau: “Đức Chúa Trời đã làm gì cho chúng ta thế nầy?”
Gia-cốp không cho Bên-gia-min đi
29Khi trở về gặp cha là Gia-cốp tại xứ Ca-na-an, họ thuật lại cho ông nghe mọi việc đã xảy ra. Họ nói:
30“Người đang làm chúa tể xứ Ai Cập đã nói với chúng con cách gay gắt, gán cho chúng con là gián điệp đến do thám xứ ấy.
31Chúng con đã thưa với ông ta: ‘Chúng tôi vốn là người lương thiện chứ không phải là gián điệp.
32Chúng tôi có mười hai anh em, con một cha; một người đã mất tích, người em út hiện đang ở nhà với cha tại Ca-na-an.’
33Nhưng người đang làm chúa tể của xứ ấy bảo: ‘Đây là cách giúp ta biết các ngươi có phải là người lương thiện không. Hãy để một người trong các ngươi ở lại đây với ta, còn những người khác hãy đi, đem lương thực về cứu đói gia đình,
34rồi đưa người em út đến gặp ta. Như vậy, ta mới chắc rằng các ngươi không phải là gián điệp mà là những người lương thiện. Ta sẽ giao lại người anh em kia, và các ngươi sẽ được buôn bán trong xứ nầy.’”
35Khi trút lúa ra khỏi bao, họ thấy trong bao người nào cũng có gói tiền của mình. Thấy những gói tiền, họ và cả người cha đều rất sợ hãi.
36Gia-cốp, cha họ, nói: “Chúng mầy đã cướp đi các con ta! Giô-sép mất tích, Si-mê-ôn không còn, bây giờ lại còn muốn dẫn Bên-gia-min đi nữa! Mọi chuyện đều đổ lên đầu ta hết!”
37Ru-bên nói với cha: “Xin cha giao em cho con, con sẽ đưa nó về cho cha. Nếu con không đem nó về, xin cha cứ giết hai đứa con của con.”
38Nhưng Gia-cốp nói: “Con út ta sẽ chẳng xuống đó với các con đâu, vì anh nó đã chết rồi, chỉ còn lại một mình nó thôi. Nếu dọc đường nó gặp phải tai họa thì các con làm cho kẻ đầu bạc nầy đau lòng xót dạ mà xuống âm phủ.”
42
Yosepv Nyei Gorx Mbuo Mingh I^yipv Maaiz Mbiauh
1Yaakopv haiz gorngv I^yipv Deic-Bung maaih mbiauh nyei. Ninh ziouc mbuox ninh nyei dorn, “Meih mbuo zoux haaix nyungc ngih ngorngh ngorngz naaic? Meih mangc yie, yie mangc meih hnangv!
2Yie haiz gorngv I^yipv Deic-Bung maaih mbiauh nyei. Meih mbuo mingh maaiz deix daaih nyanc maah! Tengx mbuo maiv zuqc ngorc hnaangx daic.”⚓
3Yosepv nyei ziepc dauh gorx ziouc mingh I^yipv Deic-Bung maaiz mbiauh aqv.
4Mv baac Yosepv nyei youz, Mben^yaa^min, Yaakopv maiv bun gan ninh gorx mbuo mingh. Gamh nziex haih buangh zuqc haaix nyungc hoic ninh mv bei.
5Yaakopv nyei dorn mbuo caux jienv mienh camv mingh I^yipv Deic-Bung maaiz mbiauh weic zuqc Kaa^naa^an Deic-Bung yaac buangh domh ngorc.⚓
6Yosepv zoux I^yipv Deic-Bung nyei zungx, maaic mbiauh bun baeqc fingx. Ninh nyei gorx mbuo mingh taux wuov ziouc puoqv njiec taux ndau baaix Yosepv.
7Yosepv zieqv duqv ninh nyei gorx mbuo mv baac ninh zoux hnangv maiv hiuv nor. Ninh caux ninh mbuo gorngv waac beqv nyei naaic gaax, “Meih mbuo yiem haaix daaih?”
Ninh mbuo dau, “Yie mbuo yiem Kaa^naa^an Deic-Bung daaih maaiz mbiauh.”
8Yosepv zieqv duqv ninh gorx mbuo nyei, mv baac ninh nyei gorx mbuo zieqv maiv duqv ninh.
9Yosepv jangx zuqc ninh zinh ndaangc mbeix nyei mbeix. Ninh aengx gorngv, “Meih mbuo daaih caaiv juoqv zaah mangc yie mbuo nyei deic-bung mau nyei dorngx hnangv.”⚓
10Ninh mbuo dau, “Ziouv aah! Gengh maiv zeiz! Yie mbuo, meih nyei bou, daaih maaiz mbiauh hnangv.
11Yie mbuo yietc zungv benx yietc dauh die nyei dorn. Yie mbuo yietc zungv, meih nyei bou, hnyouv zingx nyei mienh. Yie mbuo maiv zeiz daaih zaah deic-bung.”
12Yosepv aengx gorngv, “Maiv zeiz aqv. Meih mbuo daaih samx mangc yie mbuo nyei deic-bung haaix norm dorngx piex hnangv.”
13Ninh mbuo gorngv, “Yie mbuo, meih nyei bou, yiem Kaa^naa^an Deic-Bung. Yietc zungv maaih ziepc nyeic muoz-dorn juangc dauh die. Youz-laai caux yie mbuo nyei die yiem biauv. Aengx maaih dauh youz daic mi'aqv.”
14Yosepv aengx dau, “Za'gengh hnangv yie gorngv nor. Meih mbuo daaih zaah deic-bung hnangv.
15Yie hnangv naaiv nor seix meih mbuo. Yie ziangv jienv Faalo Hungh nyei maengc houv waac. Cuotv liuz meih mbuo nyei youz-laai daaih taux naaiv, meih mbuo maiv duqv cuotv naaiv norm dorngx.
16Bun dauh nzuonx mingh dorh meih mbuo nyei youz-laai daaih. Zengc njiec naaiv deix, yie wuonx jienv zuov taux yie mbuo hiuv duqv meih mbuo nyei waac za'gengh zien fai maiv zien. Se gorngv meih mbuo nyei waac maiv zien, yie ziouc hiuv duqv dingc, ndongc yie hiuv duqv Faalo Hungh ziangh jienv nor, meih mbuo za'gengh daaih zaah deic-bung hnangv.”
17Gorngv liuz, Yosepv zorqv ninh mbuo dorh mingh wuonx jienv loh buo hnoi.
18Taux da'faam hnoi, Yosepv gorngv mbuox ninh gorx mbuo, “Yie se zaangc Tin-Hungh nyei mienh. Se gorngv meih mbuo ziux yie nyei waac zoux, meih mbuo ziouc duqv meih mbuo nyei maengc cuotv.
19Meih mbuo za'gengh hnyouv zaqc nyei mienh nor, oix zuqc bun dauh wuonx jienv naaiv loh. Wuov deix dorh mbiauh nzuonx bun yiem biauv ngorc hnaangx nyei hmuangv doic nyanc.
20Mv baac meih mbuo oix zuqc dorh meih mbuo nyei youz-laai daaih yie naaiv. Hnangv naaiv ziouc bun cing meih mbuo nyei waac se zien. Meih mbuo yaac maiv zuqc daic.” Ninh mbuo ziouc laengz ei jienv zoux.
21Laanh gorngv mbuox laanh, “Zinh ndaangc mbuo zoux doqc mbuo nyei youz. Wuov zanc mbuo buatc ninh ndongc haaix kouv, ninh njiec qaqv tov mbuo, mbuo yaac maiv muangx. Weic naaiv, mbuo ih zanc cingx buangh zuqc naaiv deix sic.”
22Lu^mben gorngv, “Yie baav meih mbuo maiv dungx zoux hoic wuov dauh dorn, mv baac meih mbuo maiv muangx. Ih zanc laaix daix ninh, mbuo cingx daaih oix zuqc siouc zuiz ndongc naaiv kouv.”⚓
23Ninh mbuo maiv hiuv duqv Yosepv mengh baeqc ninh mbuo gorngv nyei waac weic zuqc ninh haaix zanc caux ninh mbuo gorngv waac maaih mienh tengx faan.
24Yosepv haiz naaiv deix waac, ninh ziouc cuotv mingh nyiemv. Nyiemv liuz, ninh aengx bieqc mingh caux ninh mbuo gorngv waac yaac zorqv Si^me^on cuotv daaih dorng jienv ninh mbuo ndoh jienv aqv.
25Yosepv heuc mienh zorqv mbiauh dapv buangv ninh gorx mbuo nyei mbuoqc, aengx zorqv gorqv-mienh maaiz mbiauh nyei nyaanh dapv gorqv-mienh nyei mbuoqc nzuih, aengx tengx ninh mbuo liuc leiz ndaamv-jauv nyanc nyei bienh fuix bun ninh mbuo. Mienh ziouc ei jienv ninh nyei waac zoux.
Yosepv Nyei Gorx Nzuonx Kaa^naa^an Deic-Bung
26Yosepv nyei gorx mbuo mbenc ziangx bun lorh tor jienv mbiauh ziouc cuotv jauv nzuonx.
27Wuov muonz taux ninh mbuo hitv nyei dorngx, maaih dauh koi ninh nyei mbuoqc, oix zorqv deix mbiauh uix lorh, yaac buatc maaiz mbiauh nyei nyaanh yiem wuov mbuoqc nzuih.
28Ninh gorngv mbuox ninh nyei muoz-doic, “Yie nyei nyaanh ninh mbuo aengx bun nzuonx daaih aex! Yiem naaiv yie nyei mbuoqc nzuih.”
Ninh mbuo haiz hnyouv waaic nzengc, meih mangc yie, yie mangc meih, sin zinx jienv gorngv, “Tin-Hungh hnangv haaix nor zoux bun mbuo mv bei?”
29Nzuonx taux Kaa^naa^an Deic-Bung, ninh mbuo nyei die, Yaakopv wuov, ninh mbuo zueih yietv zueih nyeic nyei gorngv nzengc ninh mbuo buangh nyei sic bun ninh muangx.
30Ninh mbuo gorngv, “Wuov norm deic-bung nyei ziouv gorngv ciouv nyei bun yie mbuo, hnangv yie mbuo zoux zaah deic-bung nyei mienh.
31Yie mbuo dau, ‘Yie mbuo maiv zeiz daaih zaah deic-bung. Yie mbuo se hnyouv zaqc nyei mienh.
32Yietc zungv maaih ziepc nyeic muoz-dorn juangc dauh die. Maaih dauh youz maiv yiem aqv. Youz-laai corc caux ninh nyei die yiem Kaa^naa^an Deic-Bung.’
33“Wuov norm deic-bung nyei ziouv gorngv, ‘Yie hnangv naaiv nor zoux seix mangc gaax meih mbuo za'gengh hnyouv zaqc fai maiv zaqc. Meih mbuo oix zuqc bun dauh caux yie yiem naaiv. Wuov deix dorh mbiauh nzuonx mingh bun ngorc hnaangx nyei hmuangv doic nyanc.
34Oix zuqc dorh meih mbuo nyei youz-laai daaih bun yie mangc. Yie ziouc hiuv duqv meih mbuo hnyouv zaqc nyei mienh, maiv zeiz daaih zaah deic-bung. Yie ziouc bungx meih mbuo nyei gorx bun meih mbuo. Meih mbuo yiem naaiv deic-bung zoux saeng-eix⚓ yaac duqv nyei.’+”
35Ninh mbuo dox mbiauh cuotv wuov zanc, gorqv-mienh buatc gorqv-mienh nyei nyaanh beu yiem wuov mbiauh mbuoqc gu'nyuoz. Ninh mbuo caux ninh mbuo nyei die buatc nyaanh beu, ninh mbuo ziouc gamh nziex haic.
36Ninh mbuo nyei die, Yaakopv, gorngv mbuox ninh mbuo, “Meih mbuo oix zoux bun yie nyei fu'jueiv maiv zengc yietc dauh? Maiv maaih Yosepv aqv. Yaac maiv maaih Si^me^on. Ih zanc meih mbuo aengx oix dorh Mben^yaa^min mingh. Haaix nyungc sic yaac kungx hoic yie diev hnangv.”
37Lu^mben gorngv mbuox ninh nyei die, “Se gorngv yie maiv duqv dorh Mben^yaa^min nzuonx daaih bun meih, meih gunv zorqv yie nyei i dauh dorn daix guangc duqv nyei. Gunv bun yie goux Mben^yaa^min. Yie aengx dorh ninh nzuonx daaih bun meih.”
38Mv baac Yaakopv gorngv, “Yie ndongc haaix zungv maiv bun yie nyei dorn caux meih mbuo mingh. Ninh nyei gorx daic mi'aqv. Kungx zengc ninh ganh hnangv. Gamh nziex ndaamv-jauv buangh zuqc haaix nyungc sic hoic ninh, meih mbuo ziouc bun yie, ong-m'nqorngv-baeqc, nzauh duqv daic⚓ nyei.”