1

Lời mở đầu: Mục đích và chủ đề

¹Châm ngôn của Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Y-sơ-ra-ên:⚓

²Để học biết sự khôn ngoan và lời khuyên dạy,
Để hiểu rõ những lời thông sáng,
³Để nhận lãnh lời khuyên dạy sáng suốt,
Để sống ngay thẳng, công minh và chính trực;
⁴Giúp cho người đơn sơ trở nên khôn khéo,
Người trẻ tuổi thêm tri thức và thận trọng.
⁵Người khôn ngoan sẽ nghe và tăng thêm kiến thức,
Người hiểu biết sẽ tìm được lời hướng dẫn,
⁶Để hiểu biết châm ngôn, ẩn dụ,
Lời nói của người khôn ngoan và câu đố bí ẩn của họ.

⁷Kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu tri thức,⚓
Còn kẻ ngu muội xem thường sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.

⁸Hỡi con ta, hãy nghe lời khuyên dạy của cha,
Đừng từ bỏ khuôn phép của mẹ con;
⁹Vì những lời ấy sẽ như một vòng hoa xinh đẹp trên đầu con,
Như dây chuyền trang sức cho cổ của con.

Khuyên tránh bọn gian ác

¹⁰Hỡi con ta, nếu bọn người tội lỗi quyến rũ,
Con đừng nghe theo.
¹¹Nếu chúng nói: “Hãy đến với chúng tôi, để mai phục làm đổ máu người,
Rình rập để vô cớ làm hại người vô tội;
¹²Chúng ta sẽ nuốt sống chúng như âm phủ,
Và nuốt nguyên vẹn như những kẻ đi xuống mồ mả;
¹³Chúng ta sẽ được các thứ của báu,
Nhà chúng ta sẽ đầy của cướp;
¹⁴Chúng ta hãy bắt thăm chia phần với nhau,
Tất cả chúng ta sẽ có chung một túi bạc.”
¹⁵Hỡi con ta, đừng đi theo con đường của chúng,
Hãy giữ chân con khỏi lối đi của chúng,
¹⁶Vì chúng nhanh chân chạy đến điều ác,
Vội vàng làm đổ máu người.
¹⁷Thật là luống công khi giăng lưới
Trước mặt các loài chim;
¹⁸Nhưng chúng mai phục để làm đổ máu chính mình,
Rình rập hại mạng sống mình.
¹⁹Đó là số phận⚓ của những kẻ tham lợi bất nghĩa;
Lợi ấy cướp đi mạng sống của kẻ được nó.

Tiếng gọi của sự khôn ngoan

²⁰Sự khôn ngoan kêu lớn tiếng ngoài đường phố,⚓
Cất tiếng vang dội nơi quảng trường;
²¹Sự khôn ngoan kêu la ồn ào ở đầu đường;
Phát biểu nơi lối vào cổng thành rằng:
²²“Hỡi kẻ khờ dại, các ngươi yêu mến sự khờ dại cho đến bao giờ?
Kẻ nhạo báng sẽ ưa sự nhạo báng
Và kẻ ngu dại sẽ ghét tri thức cho đến chừng nào?
²³Hãy trở lại nghe lời ta sửa dạy,
Nầy, ta sẽ đổ thần linh ta trên các ngươi;
Khiến các ngươi hiểu biết lời ta dạy.
²⁴Vì ta kêu gọi mà các ngươi không chịu lắng nghe,
Ta giơ tay ra lại chẳng có ai quan tâm;
²⁵Nhưng các ngươi đã bỏ hết lời ta khuyên dạy,
Không chịu nhận lời quở trách của ta;
²⁶Nên ta sẽ cười lúc các ngươi gặp tai ương,
Và chế giễu khi các ngươi kinh hãi;
²⁷Khi nỗi kinh hoàng xảy đến thình lình như gió bão,
Tai ương ập đến như bão tố cuồng phong,
Và sự ngặt nghèo, cùng khốn giáng trên các ngươi.

²⁸Bấy giờ chúng sẽ kêu cầu ta, nhưng ta không đáp lời;
Sáng sớm chúng sẽ tìm ta, nhưng không gặp được.
²⁹Chính vì chúng ghét tri thức,
Không chọn sự kính sợ Đức Giê-hô-va,
³⁰Cũng không muốn theo sự khuyên dạy ta,
Và chê bai các lời ta quở trách;
³¹Vì vậy, chúng phải gánh hậu quả việc mình làm,⚓
Và chuốc lấy mọi điều mình toan tính.⚓
³²Vì sự bội nghịch của kẻ ngu dốt sẽ giết chúng,
Và sự yên ổn của kẻ dại dột sẽ làm hại chúng.
³³Nhưng ai chịu nghe ta hẳn sẽ sống an lành,
Sẽ được an toàn, không sợ tai họa nào.”

1

Tầm quan trọng của Châm ngôn

¹Sau đây là những châm ngôn của Sô-lô-môn, con Đa-vít, vua Ít-ra-en
²để dạy sự khôn ngoan và tiết độ;
giúp con chấp nhận sự sửa dạy,
am hiểu những lời thông sáng.
³Không những chúng dạy con tiết độ và khôn ngoan
mà còn biết làm điều phải, công bằng và chính trực.
⁴Những lời ấy khiến kẻ mộc mạc, chất phác trở nên khôn ngoan,
và giúp người trẻ tuổi thêm hiểu biết và dè dặt.
⁵Kẻ khôn ngoan có thể nghe và học hỏi!
Người thông minh cũng tìm được ý tưởng hay.
⁶Ai nấy có thể hiểu biết lời lẽ và truyện tích khôn ngoan,
cùng những lời của người khôn và câu đố của họ.
⁷Kính sợ Chúa là khởi điểm của sự hiểu biết,
còn kẻ ngu dại ghét sự khôn ngoan và tiết độ.

Lời khuyên con

⁸Con ơi⚓, hãy nghe lời dạy dỗ của cha con,
đừng quên lời khuyên răn của mẹ con.
⁹Những lời dạy bảo ấy như hoa cài trên tóc,
như vòng xuyến đeo quanh cổ con.
¹⁰Con ơi, nếu tội nhân tìm cách dẫn con vào lối lầm lạc,
thì đừng nghe theo.
¹¹Chúng sẽ nói, “Hãy cùng chúng ta
rình rập giết hại kẻ khác;
hãy tấn công người nào đi ngang qua.
¹²Hãy ăn tươi nuốt sống chúng nó như sự chết;
hãy nuốt sống chúng nó như mồ mả.
¹³Chúng ta sẽ cướp mọi của báu,
và chất của ăn cắp đầy nhà chúng ta.
¹⁴Hãy đến nhập bọn với chúng ta.
Chúng ta sẽ chia của ăn cắp⚓ với anh.”
¹⁵Con ơi, chớ nhập bọn với chúng theo con đường ấy,
hãy tránh lối đi của chúng.
¹⁶Chúng vội vàng làm điều ác,
và nhanh tay giết người.
¹⁷Giăng lưới mà để chim nhìn thấy được thì thật vô ích.
¹⁸Nhưng chúng lại tự giăng bẫy cho mình,
và rình rập mình.
¹⁹Đó là phần số của những kẻ tham lam;
Chúng sẽ chết vì tính tham lam của mình.

Sự khôn ngoan lên tiếng

²⁰Sự khôn ngoan⚓ lên tiếng nơi đường phố;
nàng⚓ lên tiếng chỗ công cộng.
²¹Nàng kêu lên trong đường phố ồn ào,
và la lên nơi cửa thành như sau:
²²“Hỡi kẻ ngu dại, các ngươi sẽ chuộng sự ngu dại cho đến chừng nào?
Các ngươi sẽ chế giễu sự khôn ngoan,
và ghét sự thông sáng cho đến bao giờ?
²³Nếu các người chịu nghe khi ta sửa dạy các ngươi,
thì ta sẽ cho các ngươi biết tư tưởng của ta;
ta hẳn đã cho các ngươi biết ý nghĩ trong trí ta.
²⁴Tuy nhiên vì ta kêu mà các ngươi chẳng trả lời;
ta giơ tay ra mà các ngươi không thèm để ý.
²⁵Các ngươi chẳng thèm nghe lời khuyên ta,
và không đếm xỉa khi ta sửa dạy.
²⁶Cho nên khi các ngươi gặp khốn khó ta sẽ chế diễu các ngươi.
Ta sẽ chế diễu khi thảm hoạ chụp bắt các ngươi.
²⁷Khi thảm họa đến với các ngươi như giông bão,
khi khốn khó lao vào ngươi như gió lốc,
khi sự đau đớn và khốn khó chụp lấy ngươi,
²⁸Lúc ấy, chúng nó sẽ cầu cứu ta
nhưng ta sẽ không trả lời.
Chúng nó sẽ tìm kiếm ta nhưng không gặp.
²⁹Vì chúng đã gạt bỏ sự hiểu biết
và không kính sợ Chúa.
³⁰Chúng không thèm nghe lời khuyên ta,
bỏ ngoài tai mọi sự sửa dạy ta.
³¹Cho nên chúng sẽ lãnh hậu quả của hành động mình;
chúng sẽ lãnh lấy những điều chúng dành cho kẻ khác.
³²Những kẻ ngu dại sẽ chết vì tính nết hư hỏng,
chúng sẽ bị tiêu diệt vì tính tự mãn.
³³Nhưng ai nghe lời ta sẽ sống an toàn,
bình an vô sự, không sợ hãi điều gì.”