18

Sứ Điệp Của Tiên Tri Ê-li Cho Vua A-háp

¹Sau nhiều ngày, vào năm hạn hán thứ ba, có lời của CHÚA đến với Ê-li rằng: “Hãy đi gặp A-háp. Ta sẽ cho mưa xuống đất trở lại.” ²Vậy Ê-li đi đến gặp A-háp.
Lúc ấy, nạn đói đang hoành hành tại Sa-ma-ri. ³A-háp gọi Áp-đia, quan tổng quản hoàng cung đến. Áp-đia rất kính sợ CHÚA. ⁴Khi Giê-sa-bên giết hại các tiên tri của CHÚA, thì Áp-đia có đem một trăm tiên tri đi giấu, năm mươi người trong một hang, rồi cung cấp bánh và nước để nuôi họ. ⁵A-háp nói với Áp-đia: “Ngươi hãy đi khắp xứ, hãy đến các suối và các khe, may ra chúng ta sẽ tìm được cỏ để giữ cho ngựa và lừa sống, và chúng ta khỏi phải giết các súc vật của chúng ta hết chăng.” ⁶Vậy họ chia nhau đi khắp xứ. A-háp đi một hướng, còn Áp-đia đi một hướng khác.
⁷Đang khi Áp-đia đi đường thì Ê-li gặp ông. Áp-đia nhận ra ông, liền sấp mặt xuống đất, và hỏi: “Thưa có phải chúa tôi đây là Ê-li chăng?”
⁸Ông trả lời: “Chính tôi đây. Hãy đi, nói với chủ của ông rằng Ê-li đang ở đây.”
⁹Áp-đia đáp: “Tôi có tội tình gì mà ngài muốn trao tôi vào tay A-háp để giết tôi đi? ¹⁰Như CHÚA là Đức Chúa Trời hằng sống của ngài chứng giám, chẳng có nước nào hoặc vương quốc nào mà chủ tôi không sai người đến kiếm ngài. Khi người ta bảo rằng ngài không có ở đó, thì ông ấy đòi nước đó hoặc vương quốc đó phải thề là họ không có gặp ngài. ¹¹Nhưng bây giờ ngài bảo tôi: ‘Hãy đi, nói với chủ của ông rằng Ê-li đang ở đây.’ ¹²Nhưng vừa khi tôi rời khỏi ngài thì Thần của CHÚA đem ngài đi đến nơi nào tôi không biết. Rồi khi tôi đến nói cho A-háp, ông ấy đến mà không thấy ngài, ông ấy chắc sẽ giết tôi đi, mặc dù tôi đây, là tôi tớ ngài, đã kính sợ CHÚA từ thuở nhỏ. ¹³Người ta há không nói cho chúa tôi biết rằng tôi đã làm gì khi Giê-sa-bên giết hại các tiên tri của CHÚA sao, thể nào tôi đã đem giấu một trăm tiên tri của CHÚA, năm mươi người trong một hang, rồi cung cấp bánh và nước để nuôi họ sao? ¹⁴Bây giờ ngài bảo tôi: ‘Hãy đi, nói với chủ của ông rằng Ê-li đang ở đây’, ông ấy chắc sẽ giết tôi.”
¹⁵Nhưng Ê-li đáp: “Có CHÚA Vạn Quân, là Đấng tôi phục vụ, chứng giám, chắc chắn hôm nay tôi muốn gặp chủ của ông.”
¹⁶Vậy Áp-đia đi gặp vua A-háp và báo cho vua biết. A-háp liền đi gặp Ê-li.

Tiên Tri Ê-li Và Vua A-háp

¹⁷Khi A-háp thấy Ê-li, A-háp nói với ông: “Ngươi, kẻ gây rối cho Y-sơ-ra-ên, có phải ngươi đó chăng?”
¹⁸Ê-li đáp: “Không phải tôi gây rối cho Y-sơ-ra-ên, nhưng chính là vua và nhà cha vua. Vì vua và phụ vương của vua đã bỏ các điều răn của CHÚA, và vua lại đi theo các thần Ba-anh. ¹⁹Bây giờ xin vua hãy triệu tập toàn dân Y-sơ-ra-ên lại gặp tôi ở núi Cạt-mên, cùng với bốn trăm năm mươi tiên tri của Ba-anh và bốn trăm tiên tri của A-sê-ra, là những kẻ được Giê-sa-bên cấp dưỡng.”

Ê-li Thắng Các Tiên Tri Ba-anh

²⁰Vậy A-háp sai người đi khắp Y-sơ-ra-ên và triệu tập các tiên tri tại núi Cạt-mên. ²¹Ê-li đến gần dân chúng và nói: “Các ngươi cứ khập khiễng đi hàng hai cho đến chừng nào? Nếu CHÚA là Đức Chúa Trời thì hãy theo Ngài, còn nếu Ba-anh là Đức Chúa Trời thì hãy theo hắn.”
Nhưng dân chúng lặng thinh.
²²Bấy giờ Ê-li nói với dân chúng: “Tôi, chỉ một mình tôi, là tiên tri của CHÚA còn sót lại; nhưng ở đây có bốn trăm năm mươi tiên tri của Ba-anh. ²³Bây giờ hãy cho chúng tôi hai con bò đực. Hãy để họ chọn một con cho họ trước đi. Hãy sả con bò ra từng mảnh, rồi chất trên củi, nhưng không được châm lửa. Tôi sẽ sả con bò kia, chất nó trên củi, nhưng cũng không châm lửa. ²⁴Rồi các ông hãy kêu cầu danh thần của các ông, còn tôi, tôi sẽ kêu cầu danh CHÚA. Vị thần nào đáp lời bằng lửa thì vị đó chính là Đức Chúa Trời.”
Toàn thể dân chúng hiện diện nói: “Đề nghị rất hữu lý!”
²⁵Bấy giờ Ê-li nói với các tiên tri của Ba-anh: “Các ông hãy chọn lấy cho mình một con bò và sả thịt nó trước đi, vì các ông đông người; rồi hãy kêu cầu danh thần của các ông, nhưng không được châm lửa đấy nhé.” ²⁶Vậy họ bắt một con bò đực đem đến đó, sả thịt nó ra, rồi kêu cầu danh thần Ba-anh từ sáng đến trưa. Họ cầu rằng, “Lạy thần Ba-anh, xin hãy đáp lời chúng tôi.” Nhưng chẳng có tiếng nào, cũng chẳng có ai trả lời. Họ nhảy khập khiễng xung quanh bàn thờ họ đã dựng.
²⁷Đến trưa Ê-li chế nhạo họ rằng: “Hãy kêu cầu lớn hơn chút nữa. Ba-anh chính là thần đó mà. Có thể thần đang tĩnh tâm, hay là thần bận đi đâu đó, không chừng thần kẹt đi xa, hay là thần đang ngủ cũng có, phải đánh thức thần dậy.” ²⁸Nghe thế họ lại càng kêu cầu lớn hơn nữa, và theo như thói tục của họ, họ lấy gươm và giáo rạch mình đến chảy máu. ²⁹Đến quá trưa, họ vẫn tiếp tục nói tiên tri theo kiểu như thế cho đến giờ dâng tế lễ buổi chiều, nhưng chẳng có tiếng nào đáp lại, cũng chẳng ai trả lời, và chẳng ai quan tâm đến.
³⁰Bấy giờ Ê-li nói với toàn dân: “Hãy đến gần tôi.” Toàn dân kéo lại gần ông. Trước hết, ông sửa lại bàn thờ của CHÚA đã bị sụp đổ. ³¹Ê-li lấy mười hai phiến đá, theo số chi tộc của các con trai Gia-cốp, là người mà lời của CHÚA đã phán, “Y-sơ-ra-ên sẽ là tên ngươi.” ³²Ê-li dùng các phiến đá đó xây lại một bàn thờ cho danh CHÚA. Rồi ông đào một đường mương chung quanh bàn thờ, rộng cỡ chứa được hai thúng hạt giống. ³³Kế đến ông sắp củi trên bàn thờ. Đoạn ông sả con bò ra từng mảnh, rồi chất nó trên củi. Xong ông bảo: “Hãy múc đầy bốn bình nước, rồi đem đổ trên của lễ thiêu và củi.”
³⁴Ông bảo họ: “Hãy làm lần thứ nhì.” Họ làm lần thứ nhì. Ông lại bảo họ: “Hãy làm lần thứ ba.” Họ làm lần thứ ba, ³⁵đến nỗi nước chảy ướt đẫm xung quanh bàn thờ và đầy tràn cái mương.
³⁶Đến giờ dâng tế lễ buổi chiều, tiên tri Ê-li đến gần và cầu nguyện rằng: “Lạy CHÚA là Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, I-sác, và Y-sơ-ra-ên. Ngày hôm nay xin Ngài hãy cho thiên hạ biết rằng Ngài là Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, rằng con đây là đầy tớ Ngài, và con đã làm mọi sự nầy là do Ngài phán bảo. ³⁷Lạy CHÚA, xin nhậm lời con, để dân nầy biết rằng chính Ngài, Chúa ôi, là Đức Chúa Trời, và sẽ khiến lòng dân nầy quay trở lại.”
³⁸Bấy giờ lửa của CHÚA giáng xuống, thiêu rụi của lễ thiêu, củi, đá, bụi đất, và làm khô hết nước trong mương.
³⁹Khi toàn dân thấy vậy, họ liền sấp mặt xuống đất và nói: “CHÚA quả thật là Đức Chúa Trời! CHÚA quả thật là Đức Chúa Trời!”
⁴⁰Ê-li nói với họ: “Hãy bắt các tiên tri của Ba-anh. Đừng để thoát một ai.” Họ liền bắt những người ấy. Ê-li đem họ xuống khe Kít-sôn và giết hết họ tại đó.

Cơn Hạn Hán Chấm Dứt

⁴¹Ê-li nói với A-háp: “Xin mời vua đi lên, ăn và uống. Vì tôi nghe có tiếng mưa rào.” ⁴²Vậy A-háp đi lên, ăn và uống. Ê-li đi lên đỉnh núi Cạt-mên. Tại đó, ông sấp mặt xuống đất, giữa hai đầu gối.
⁴³Ông nói với người đầy tớ ông: “Hãy đi, nhìn về hướng biển.”
Người ấy đi, nhìn, rồi trở lại nói: “Con chẳng thấy gì cả.”
Ông bảo: “Hãy đi trở lại, và làm bảy lần như thế.”
⁴⁴Lần thứ bảy người ấy nói: “Kìa, con thấy có một đám mây, cỡ bằng bàn tay, đang nổi lên ngoài biển.”
Ông bảo: “Hãy đến nói với A-háp: ‘Xin vua hãy thắng xe và đi xuống mau, kẻo mưa sẽ giữ vua lại.’ ”
⁴⁵Chẳng mấy chốc, mây đen kéo đến phủ khắp bầu trời và gió cuồn cuộn thổi. Một trận mưa lớn đổ xuống. A-háp vội vàng lên xe, chạy đến Gít-rê-ên. ⁴⁶Tay của CHÚA đặt trên Ê-li. Ông thắt lưng và chạy trước xe A-háp, cho đến lúc vào thành Gít-rê-ên.

18

Y-Êli Plơ̆ Sĭt Tay Ma Y-Ahap

¹Lĕ rlau âk nar, tâm năm rơh pe, geh nau Yêhôva ngơi ma Y-Êli, lah: "Hăn hom, tâm mpơl may nơm ma Y-Ahap; jêh ri gâp mra ăn trôk mih ta neh ntu." ²Pôri Y-Êli hăn tâm mpơl păng nơm ma Y-Ahap. Pôri, ta n'gor Samari geh nau sa sât ji ngot hâu ngăn. ³Y-Ahap kuăl Y-Apdia, kôranh chiă uănh ngih păng. (Ƀiă lah Y-Apdia klach ngăn ma Yêhôva. ⁴Geh nau tât tơ lah H'Jêsêbel nkhĭt phung kôranh nơm mbơh lor Yêhôva, pô ri Y-Apdia sŏk djôt du rhiăng nuyh kôranh nơm mbơh tor jêh ri hăn leo pôn tâm bar phung prăm jê̆t nuyh tâm du trôm yôk, jêh ri siăm khân păng ma piăng let jêh ri dak nhêt). ⁵Y-Ahap lah ma Y-Apdia: "May hăn lam tâm n'gor, hăn tât ăp tu dak, jêh ri rlŭng dak nkhêp lah dơi saơ gơ̆ nse gay ăn ma seh jêh ri seh bri gay ma rêh, jêh ri mâu geh roh hêng ôh ƀa ƀă mpô mpa he." ⁶Pônây khân păng tâm pă hăn nhhol lam tâm n'gor, Y-Ahap hăn êng păng du trong, jêh ri Y-Apdia hăn du trong êng păng nơm. ⁷Dôl Y-Apdia hăn n'gŏ trong, păng tâm mâp đah Y-Êli. Y-Apdia gĭt năl păng, jêh ri chon mon kŭnh muh măt ta neh, lah: "Di lĕ may kôranh gâp jêng Y-Êli?" ⁸Păng plơ̆ lah: "Gâp yơh aơ, hăn mbơh hom ma kôranh may, 'Aơ ta aơ Y-Êli?" ⁹Y-Apdia plơ̆ lah: "Moh nau tih gâp geh dĭng may jao gâp tâm ti Y-Ahap gay nkhĭt lơi gâp? ¹⁰Tĭng nâm Yêhôva Brah Ndu may gŭ rêh mâu geh ôh du ntil mpôl bunuyh mâu lah du ƀon bri hađăch kôranh gâp prơh bunuyh hăn gay joi may. Tơlah bu plơ̆ lah păng mâu geh ta nây ôh, pôri bu nuyh nây ăn ƀon bri hađăch mâu lah ntil mpôl nây ton sơm săk khân păng mâu geh tâm mâp ôh đah may. ¹¹Ƀiă lah aƀaơ may lah: "Hăn hom, nkoch ma kôranh may lah pô aơ: "Aơ ta aơ Y-Êli." ¹²Tơlah gâp du jêh tă bơh may, Huêng Brah Yêhôva mra chông leo may rlet ntŭk gâp mâu gĭt ôh; pôri tơlah gâp hăn nkoch ma Y-Ahap, jêh ri păng văch tât mâu saơ ôh may, nanê̆ păng mra nkhĭt lơi gâp, nđâp tơlah gâp oh mon may klach yơk ma Yêhôva ntơm bơh kon se jê̆. ¹³Mâu hĕ bu nkoch ma kôranh gâp gĭt ma nau gâp hŏ ƀư tơlah nôk H'Jêsêbel nkhĭt phung kôranh nơm mbơh lor Yêhôva, nau gâp leo pôn jêh du rhiăng nuyh kôranh nơm mbơh lor Yêhôva tâm bar phung prăm jê̆t nuyh tâm du trôm yôk, jêh ri siăm khân păng ma piăng let jêh ri dak?
¹⁴Aƀaơ may lah gâp: 'Hăn hom, nkoch ma kôranh may, pô aơ: Y-Êli aơ ta aơ'", 'Jêh ri păng nây mra nkhĭt gâp." ¹⁵Ƀiă lah Y-Êli plơ̆ lah: "Tĭng nâm Yêhôva ma phung tahan gŭ rêh, ta năp măt păng gâp dâk, nanê̆ ngăn gâp mra tâm mpơl gâp nơm ma păng nar aơ." ¹⁶Pô nây Y-Apdia hăn tâm mâp đah Y-Ahap jêh ri mbơh ma păng.
Y-Ahap hăn ro tâm mâp đah Y-Êli. ¹⁷Tơlah Y-Ahap saơ Y-Êli, Y-Ahap ngơi đah păng: "May hĕ, nơm rkhŭk phung Israel?" ¹⁸Păng plơ̆ sĭt lah: "Mâu di ôh gâp ƀư rkhŭk phung Israel, ƀiă lah may nơm jêh ri ngih mbơ̆ may hŏ rkhŭk jêh. Yor lah khân may chalơi jêh nau Yêhôva ntăm jêh ri tĭng ndô̆ brah Baal.
¹⁹Pô nây aƀaơ may tâm rgum hom lĕ rngôch phung Israel ma gâp ta yôk Kar mel, jêh ri phung puăn rhiăng prăm jê̆t nuyh kôranh nơm mbơh lor brah Baal, jêh ri puăn rhiăng nuyh kôranh nơm mbơh lor brah Asêra, jêng phung sông sa ta sưng sông H'Jêsêbel."

Nau Tâm Rlong Ta Yôk Karmel

²⁰Pônây, Y-Ahap prơh bunuyh hăn lam phung ƀon lan Israel jêh ri tâm rƀŭn phung kôranh nơm mbơh lor ta yôk Karmel. ²¹Y-Êli văch tât dăch phung ƀon lan jêh ri lah: "Khân may tâm nchrĭng hăn bar mbor kŏ tât ndah nâm jŏ? Tơlah Yêhôva jêng Brah Ndu, tĭng ndô̆ hom păng, bi tơ lah brah Baal jêng Brah Ndu, tĭng ndô̆ păng.
Ƀiă lah phung ƀon lan gŭ răk klăk. ²²Nôk nây Y-Êli ngơi ma phung ƀon lan pô aơ: "Gâp, kanŏng du huê gâp, jêng kôranh nơm mbơh lor Yêhôva hôm e klen; ƀiă lah ta aơ geh puăn rhiăng prăm jê̆t kôranh nơm mbơh lor brah Baal. ²³Ăn ma hên bar mlâm ndrôk nkuăng; ăn khân păng săch ma khân păng nơm du mlâm ndrôk nkuăng, jêh ri tah ăn âk rlăng jêh ri dăp kalơ long, ƀiă lah lơi ta ăn ŭnh ôh ta nây. Gâp mra tah rlăng ndrôk nguay ri, dăp păng kalơ long, ƀiălah mâu đŏng ăn ŭnh ta nây.
²⁴Jêh ma nây ăn khân may kuăl amoh Yêhôva. Mbu brah plơ̆ sĭt lah ma ŭnh, păng nây yơh jêng Brah Ndu." Jêh ri lĕ rngôch phung ƀon lan plơ̆ lah: "Nau ngơi nây di jêh!" ²⁵Nôk nây Y-Êli ngơi lah ma phung kôranh nơm mbơh lor brah Baal:
"Săch hom ma khân may nơm du mlâm ndrôk nkuăng jêh ri nkra păng lor, yorlah khân may jêng âk; jêh ri kuăl amoh brah khân may, ƀiălah lơi ta ăn ŭnh ôh ta nây."
²⁶Khân păng sŏk ndrôk nkuăng bu ăn ma khân păng, khân păng nkra ro, jêh ri kuăl amoh brah Baal ntơm bơh ôi ơm tât nar nklang bôk, lah: "Hơi brah Baal, plơ̆ sĭt lah hom ma hên!"
Ƀiă lah mâu geh bâr ngơi ôh, jêh ri mâu geh đŏng nau plơ̆ sĭt lah. Khân păng talô̆ nsăt jŭm nơng khân păng hŏ nkra jêh. ²⁷Ta nar nklang bôk Y-Êli mưch ma khân păng, lah: "Nter ăn huy hom, yorlah păng jêng du huê brah; păng gŭ mĭn, mâu lah păng hôm e ngai, mâu lah dôl hăn rŏ trong, mâu lah păng klăp lah hôm e bêch, pônây rlay hom păng." ²⁸Khân păng nter huy ngăn jêh ri tĭng nâm vay khân păng ƀư, khân păng sŏk đao tak rek săk jăn khân păng nơm kŏ tât luh mham.
²⁹Tơlah nar vet jêh, khân păng nter mro pônây kŏ tât mông nhhơr ranih muy kêng măng; ƀiălah mâu saơ tăng ôh bâr ngơi, mâu geh đŏng nơm plơ̆ lah tay, jêh ri mâu geh ôh bunuyh sâm mĭn rvê an. ³⁰Nôk nây Y-Êli lah ma lĕ rngôch phung ƀon lan: "Văch hom êp kêng gâp." Jêh ri lĕ rngôch phung ƀon lan hăn êp păng. Lor lơn, păng nkra tay nơng Yêhôva lĕ rlâm. ³¹Y-Êli sŏk jê̆t ma bar mlâm lŭ, tĭng nâm rnoh jê̆t ma bar ndŭl mpôl phung kon buklâu Y-Yakôb, ma păng nây Yêhôva hŏ ngơi, lah pô aơ: "Y-Israel mra jêng amoh may." ³²Păng sŏk dŏng jê̆t ma bar mlâm lŭ nây ndâk njêng du mlâm nơng tâm amoh Yêhôva.
Jêh ri păng koch n'hor jŭm nơng nây, huy dơi dơm bar mlâm găr ntil. ³³Păng dăp long, tah rlăng ăn âk puăch ndrôk jêh ri dơm ta kalơ long. Jêh ma nây păng lah:
³⁴Troch ăn bêng puăn mlâm yăng dak, sŏk dak tŏ ta ndơ nhhơr gŭch jêh ri ta long nây. Păng lah tay đŏng: "Ăn khân may tŏ tơ̆ bar." Jêh ri khân păng tŏ tay tơ̆ bar." Păng lah tay: "Ƀư hom tơ̆ pe đŏng, "35 kŏ tât dak lêng văr jŭm nơng, jêh ri bêng n'hor nây đŏng. ³⁶Tât jêh mông nhhơr ndơ nhhơr ranih muy kêng măng, kôranh nơm mbơh lor Y-Êli văch dăch jêh ri mbơh sơm pô aơ:
"Hơi Yêhôva, jêng Brah Ndu Y-Abraham, Y-Săk jêh ri Y-Israel, ăn bu gĭt nar aơ may jêng Brah Ndu tâm phung Israel, jêh ri gâp jêng oh mon may, gâp hŏ ƀư nau aơ tĭng nâm nau may ngơi. ³⁷Plơ̆ lah hom ma gâp, Hơi Yêhôva plơ̆ lah hom, gay ma phung ƀon lan aơ dơi gĭt ngăn ma may, Hơi Yêhôva jêng Brah Ndu jêh ri may ăn nuih n'hâm khân păng plơ̆ sĭt tay đŏng."
³⁸Nôk nây ro yơh ŭnh Yêhôva trŭnh bơh kalơ sa lĕ ndơ nhhơr gŭch, long, lŭ, ndruyh neh jêh ri djrêp lơi dak tâm n'hor. ³⁹Tơlah lĕ rngôch phung ƀon lan saơ nau nây, khân păng chon mon, chŭn muh măt ta neh jêh ri lah: "Yêhôva, jêng ngăn, păng yơh Brah Ndu! Yêhôva jêng ngăn, păng yơh Brah Ndu!"
⁴⁰Y-Êli lah ma khân păng: "Nhŭp hom phung kôranh nơm mbơh lor brah Baal; lơi ăn klaih du huê ôh. Pônây khân păng nhŭp ro phung nây, Y-Êli djôt leo tât ta dak n'hor Kisôn jêh ri nkhĭt lơi khân păng ta nây.

Y-Êli Mbơh Sơm Dăn Dah Mih

⁴¹Jêh ri Y-Êli lah ma Y-Ahap: "Jă may văch hao hom, sông sa jêh ri nhêt; Yorlah gâp lĕ tăng jêh nteh tŭp mih." ⁴²Pônây Y-Ahap hăn hao, sông sa jêh ri nhêt. Y-Êli hăn hao ta kalơ yôk karmel. Ta nây, păng chŭn muh măt ta neh vah vang bar đah kômâk păng. ⁴³Păng lah đah oh mon păng: "N'gơr hom, uănh mpeh dak mƀŭt." Nơm nây hăn, n'gơr uănh jêh ri plơ̆ sĭt tay, lah: "Mâu geh ndô ndơ ôh." Păng lah: "Hăm hom plơ̆ tay, jêh ri ƀư pơh tơ̆ nâm bu pô nây." ⁴⁴Tơ̆ pơh, nơm nây lah: "Ta ri, gâp saơ thŭl tŭk dĭng mpang ti, dôl tâm njĭr ta nklang dak mƀŭt." Păng lah: "Hăn hom lah ma Y-Ahap: 'Nkra ndeh seh may hăn trŭnh hom, klach lah mih ban may!"
⁴⁵Jêh ri ƀât lât tanây, trôk ngo krăk kher ma ndâr tŭk lam trôk jêh ri sial khôm rpuh. Geh tŭp mih ntâng toyh ngăn. Y-Ahap sĭt ndal ma ndeh seh păng tât ta ƀon Jesrêel.
⁴⁶Ti Yêhôva gŭ ta Y-Êli; păng rêt rse bŭt păng jêh ri nchuăt panăp ndeh seh Y-Ahap tât ta mpông pêr ƀon Jesrêel.