30
Châm Ngôn Và Lời Cầu Nguyện Của A-gu-rơ
1Các lời của A-gu-rơ, con trai Gia-kê;
Châm ngôn⚓ người ấy nói cùng Y-thi-ên,
Y-thi-ên và U-canh.⚓
2Thật, tôi ngu dại hơn người thường,
Và tôi không có sự sáng suốt như người thường.
3Tôi chưa học được sự khôn ngoan,
Cũng không có sự hiểu biết của Đấng Thánh.
4Ai đã lên trời rồi trở xuống?
Ai đã góp gió trong lòng bàn tay mình?
Ai đã bọc nước trong áo mình?
Ai đã lập các đầu cùng của đất?
Tên của người ấy là gì? Tên của con trai người ấy là chi?
Nếu ngươi biết?
5Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh khiết;
Ngài là cái khiên cho những người trú ẩn nơi Ngài.
6Chớ thêm vào lời của Ngài;
E rằng Ngài sẽ quở trách ngươi và ngươi bị coi là kẻ nói dối.
7Hai điều con cầu xin Ngài;
Xin Ngài chớ từ chối trước khi con chết:
8Xin cho con cách xa gian xảo và dối trá;
Xin đừng cho con nghèo khổ hay giàu có,
Xin cho con đủ thực phẩm cần dùng.
9Kẻo khi dư thừa con sẽ từ khước Ngài
Mà bảo CHÚA là ai?
Hoặc khi nghèo khổ con đi ăn cắp
Và làm nhục danh Đức Chúa Trời con.
10Chớ nói xấu đầy tớ với chủ nó;
E rằng nó sẽ rủa sả con và con phải mắc tội.
11Có loại người rủa cha mình,
Và không chúc phước mẹ mình.
12Có loại người cho rằng mình trong sạch;
Nhưng chưa được thanh tẩy sự dơ bẩn của mình.
13Có loại người mắt thật kiêu hãnh;
Mí mắt thật tự cao.
14Có loại người răng như lưỡi gươm,
Răng hàm như dao;
Chúng ăn nuốt người nghèo khổ trên đất
Và người cùng khốn giữa loài người.
15Con đỉa có hai con gái;
Chúng kêu lên: Hãy cho, hãy cho.
Có ba điều không bao giờ thỏa mãn;
Bốn điều không bao giờ nói: Đủ.
16Âm Phủ, dạ son sẻ,
Đất không bao giờ đủ nước,
Và lửa không bao giờ nói: Đủ rồi.
17Con mắt chế nhạo cha,
Khinh bỉ việc vâng lời mẹ,
Sẽ bị quạ nơi thung lũng móc mắt đi,
Và diều hâu ăn thịt.
18Có ba điều quá kỳ diệu cho tôi,
Bốn việc tôi không hiểu nỗi:
19Con đường của chim ưng bay trên trời;
Con đường của rắn bò trên đá;
Con đường tàu chạy giữa biển;
Và con đường một người nam phối hiệp với người nữ.
20Đây là con đường của một phụ nữ ngoại tình:
Nàng ăn rồi chùi miệng
Và nói: tôi có làm gì tội lỗi đâu.
21Có ba điều làm trái đất rung chuyển
Và bốn điều nó không chịu nổi:
22Một tên nô lệ lên làm vua;
Kẻ ngu có đầy dẫy thực phẩm;
23Một người đàn bà đáng ghét lấy chồng,
Và một cô tớ gái thay thế bà chủ.
24Có bốn vật nhỏ trên trái đất
Nhưng chúng cực kỳ khôn ngoan:
25Kiến là loài không có sức mạnh,
Nhưng chúng dự trữ thực phẩm cho mình trong mùa hè.
26Thỏ là loài sức yếu
Nhưng chúng làm ổ trong đá.
27Cào cào không có vua
Nhưng tất cả đều tiến lên theo hàng lối.
28Thằn lằn người ta có thể lấy tay bắt
Nhưng nó lại ở trong đền vua.
29Có ba con vật có dáng đi đẹp,
Có bốn con vật có bước oai vệ:
30Sư tử là loài dũng mãnh nhất giữa vòng các loài thú;
Nó không lùi bước trước một loài nào.
31Con gà trống vươn cao cổ, con dê đực;
Và vị vua khi thống lĩnh quân đội mình.
32Nếu con dại dột tự tôn;
Nếu con âm mưu điều ác;
Hãy lấy tay bịt miệng lại.
33Vì ép sữa làm ra bơ;
Bóp mũi ra máu;
Chọc giận sinh ra cãi lộn.
30
Aagu Gorngv Nyei Waac
1Naaiv se Yaa^ke nyei dorn, Aagu, douc nyei waac.⚓
Naaiv laanh mienh gorngv mbuox I^ti^en,
se mbuox I^ti^en caux Ukaan,⚓
2“Beiv zuangx mienh yie gauh hngongx, zungv maiv funx benx baamh mienh.
Yie yaac maiv bieqc hnyouv hnangv baamh mienh bieqc hnyouv.
3Yie maiv hoqc jiex cong-mengh nyei jauv.
Yie yaac maiv maaih wuonh zaang hiuv duqv Cing-Nzengc Wuov Dauh.
4Haaix dauh faaux lungh aengx njiec daaih?
Haaix dauh zorqv nziaaux gapv zunv yiem ninh nyei buoz-zaangv-or?
Haaix dauh longc lui beu wuom?
Haaix dauh liepc ndau-beih jomc nyei dorngx?
Wuov dauh nyei mbuox heuc haaix nyungc?
Ninh nyei dorn nyei mbuox heuc haaix nyungc?
Meih zungv hiuv nyei saah?
5“Tin-Hungh nyei joux-joux waac bun cing zien nyei.
Ninh zoux torngv-baaih beu ndaauh kaux ninh nyei mienh.
6Maiv dungx jaa tipv haaix nyungc bieqc ninh nyei waac.
Nziex ninh oix gorngv-hemx meih
yaac buatc meih benx gorngv-baeqc nyei mienh.
7“Tin-Hungh aac, yie oix tov i nyungc meih.
Yie maiv gaengh daic, naaiv deix i nyungc tov maiv dungx ngaengc, maiv bun yie.
8Tov bun gorngv-baeqc caux jaav nyei waac leih go yie.
Tov maiv dungx bun yie ba'laqc jomc fai butv zoih.
Tov bun yie gaux nyanc gaux hopv hnangv.
9Nziex yie duqv nyanc beuv yaac maiv nyiemc Ziouv ziouc gorngv,
‘Ziouv se haaix dauh?’
Fai nziex yie jomc daaih ziouc nimc ga'naaiv,
bun yie nyei Tin-Hungh nyei mengh maaih uix.
10“Maiv dungx daanh bou bun ninh nyei ziouv muangx,
nziex ninh zioux meih, funx meih dorngc zuiz aqv.
11“Maaih deix mienh zioux ninh mbuo nyei die
yaac maiv buang waac bun maa.
12Maaih deix mienh ziux ganh nyei m'zing mangc, funx ganh cing-nzengc,
mv baac ganh laih hlopv yaac maiv nzaaux nzengc.
13Maaih deix mienh zoux maux, m'zing hlang,
ninh mbuo m'zing-jaax za'gengh hlang haic.
14Maaih deix mienh maaih nyaah hnangv nzuqc ndaauv,
maaih nyaah hnangv nzuqc,
ziouc naqv nzengc ndau-beih nyei mienh jomc mienh,
se yiem zuangx mienh mbu'ndongx nyei dangx-donx mienh.
15“Wuom-biom maaih i dauh sieqv,
ninh mbuo zanc-zanc heuc jienv gorngv, ‘Bun aqv! Bun aqv!’
“Yietc liuz maiv haih gaux maaih buo nyungc,
yietc liuz maiv gorngv, ‘Gaux aqv,’ maaih biei nyungc.
16Se yiemh gen caux maiv haih maaih saeng-yungz nyei m'sieqv dorn,
caux ndau-beih nqaai, maiv duqv wuom gaux,
caux douz yietc liuz maiv gorngv, ‘Gaux aqv.’
17“Mienh⚓ huotv ninh nyei die,
mangc piex, maiv muangx ninh nyei maa nyei waac,
ziouc zuqc horngz nyei norqc aa nyorqv ninh nyei m'zing cuotv,
yaac zuqc domh jaangv-ngongh nyanc ninh nyei sei.
18“Yie mbuoqc horngh jiex ndaangc nyei maaih buo nyungc,
yie maiv bieqc hnyouv nyei maaih biei nyungc,
19se domh jaangv hnangv haaix nor ndaix wuov lungh,
naang hnangv haaix nor luih la'bieiv gu'nguaaic,
nzangv hnangv haaix nor yangh domh koiv gu'nyuoz,
dorn hnangv haaix nor caux sieqv jiu tong.
20“Hienx nqox nyei m'sieqv dorn hnangv naaiv nor.
Ninh nyanc liuz, sortv nzuih,
ziouc gorngv, ‘Yie maiv zoux dorngc haaix nyungc.’
21“Bun ndau dongz maaih buo nyungc,
ndau-beih ndaam maiv duqv nyei maaih biei nyungc.
22Maaih nouh gauv duqv zoux hungh,
maaih mienh hngongx mienh duqv nyanc beuv,
23maaih maiv maaih mienh hnamv nyei sieqv duqv nqox longc,
yaac maaih nouh beiz duqv zoux ziouv div ninh nyei biauv-ziouv maac.
24“Ndau-beih maaih biei nyungc ga'naaiv faix! nyei,
mv baac za'gengh! cong-mengh haic.
25Nziouv qaqv faix,
mv baac nqaai gorng ninh mbuo liuc leiz nyanc hopv.
26Yiem la'bieiv nyei domh naauz yaac maiv henv,
mv baac ninh mbuo yiem la'bieiv-qangx zoux zunh.
27Jopv-nyeic maiv maaih hungh,
mv baac ninh mbuo haih mbaih jienv ziangh guanh nyei mingh.
28Naang-daqc dingx, mienh longc buoz zorqv duqv nyei,
mv baac ninh haih yiem hungh dinc.
29“Laamx zaux nzueic maaih buo nyungc,
yangh jauv zorqv laangc maaih biei nyungc.
30Maaih sienh, beiv zuangx hieh zoih ninh henv jiex,
maiv weic haaix nyungc huin nqaang nzuonx.
31Jai-gorngx⚓ yangh jauv zorqv laangc,
yaac maaih yungh gouv,
aengx maaih hungh diex maaih ninh nyei baeng weih gormx.⚓
32“Se gorngv meih zoux sic hngongx, ceng ganh zoux hlo,
fai daav orqv nyei za'eix,
oix zuqc longc buoz buang jienv nzuih.
33Weic zuqc mienh qouv ngongh nyorx ziouc duqv nyorx-hmei,
mborqv mba'zorng ziouc cuotv nziaamv,
cuoqv mienh qiex jiez ziouc maaih nzaeng jaax nyei sic.”