42
Các Anh Của Giô-sép Xuống Ai-cập
1Gia-cốp được tin xứ Ai-cập còn có lúa, liền bảo các con trai: “Tại sao các con cứ nhìn nhau như thế?
2Cha nghe Ai-cập còn có lúa. Các con hãy xuống đó mua lúa cho chúng ta để chúng ta sống còn, khỏi chết.”
3Mười người anh của Giô-sép bèn đi xuống Ai-cập mua lúa.
4Nhưng Gia-cốp không cho Bên-gia-min, em của Giô-sép đi với các anh vì sợ nó bị tổn hại.
5Vậy các con của Y-sơ-ra-ên cũng ở trong số những người đi mua lúa vì nạn đói cũng đang hoành hành tại xứ Ca-na-an.
6Lúc ấy, Giô-sép làm tể tướng Ai-cập, kiêm việc bán lúa cho dân chúng. Các anh Giô-sép đến quỳ gối, sấp mình xuống đất trước mặt ông.
7Nhìn thấy các anh, Giô-sép nhận ra ngay nhưng ông giả bộ làm người xa lạ và gắt gao hỏi họ: “Các người từ đâu đến đây?” Họ đáp: “Chúng tôi từ xứ Ca-na-an đến để mua lúa.”
8Mặc dù Giô-sép nhận ra ngay các anh mình nhưng họ không biết ông là ai.
9Ông sực nhớ lại các giấc mộng về anh em nên bảo họ: “Các ngươi là thám tử, các ngươi đến đây để thăm dò nhược điểm của đất nước ta!”
10Họ đáp: “Thưa chúa không phải vậy đâu, các tôi tớ chúa đến để mua thực phẩm.
11Chúng tôi tất cả là con một cha và là người lương thiện, không phải là thám tử.”
12“Không! các ngươi đến đây để dò xét những địa điểm không được phòng thủ của đất nước chúng ta.”
13Nhưng họ đáp: “Các tôi tớ chúa vốn là mười hai anh em, con một cha đang sống tại xứ Ca-na-an. Người con út đang ở nhà với cha chúng tôi, còn một người đã mất biệt.”
14Giô-sép bảo họ: “Đúng như lời ta nói, các ngươi là thám tử!
15Đây là cách thử nghiệm các ngươi: Ta lấy sinh mạng Pha-ra-ôn thề rằng các ngươi không thể nào rời nơi này cho đến khi em út các ngươi đến đây.
16Hãy sai một người trong vòng các ngươi đem em út các ngươi xuống đây, còn tất cả sẽ bị tống giam để thử cho biết lời các ngươi khai có thật không. Nếu không, thì ta lấy sinh mạng của Pha-ra-ôn mà khẳng định rằng các ngươi là thám tử.”
17Rồi ông cho giam giữ họ ba ngày.
18Đến ngày thứ ba, Giô-sép bảo họ: “Các ngươi hãy làm điều này thì được sống vì ta kính sợ Đức Chúa Trời.
19Nếu các ngươi là người lương thiện, hãy để cho một người trong các anh em ở lại trong tù còn tất cả hãy ra về, chở lúa về nuôi gia đình đang đói.
20Nhưng các ngươi phải đem em út xuống cho ta để xác nhận lời khai của các ngươi là thật thì các ngươi khỏi chết.” Vậy họ vâng theo lời đó.
21Họ bảo nhau: “Thật chúng ta đang bị hình phạt vì em chúng ta. Chúng ta đã thấy nó sầu thảm khi nó năn nỉ xin tha mạng nhưng chúng ta không chịu nghe. Chính vì đó mà bây giờ chúng ta phải bị sầu thảm.”
22Ru-bên đáp: “Anh đã chẳng bảo các em đừng phạm tội ác ấy đối với đứa trẻ hay sao? Nhưng các em chẳng thèm nghe nên bây giờ chúng ta phải trả nợ máu đó.”
23Họ không biết Giô-sép hiểu được lời họ nói vì ông đã dùng một người thông ngôn.
24Giô-sép xoay qua chỗ khác mà khóc rồi ông lại tiếp tục nói chuyện với họ. Ông bắt Si-mê-ôn ở giữa các anh và ra lịnh trói lại trước mặt họ.
25Giô-sép bảo xúc lúa đổ đầy bao và để bạc lại trong bao cho mỗi người và cấp thêm lương thực đi đường. Người phụ tá vâng lời.
26Anh em Giô-sép chất các bao lúa lên lưng lừa rồi ra đi.
27Đến một quán trọ, một người mở bao ra cho lừa ăn lúa, thấy số bạc mình đã trả, nay nằm ngay miệng bao;
28ông sợ nên nói với các anh em: “Bạc của tôi đã được trả lại, và nằm ngay trong bao tôi!”
Với lòng sợ hãi, họ run rẩy nhìn nhau mà nói: “Đức Chúa Trời làm gì cho chúng ta đây?”
29Khi về đến nhà cha mình là Gia-cốp ở xứ Ca-na-an, họ thuật cho cha tất cả những việc đã xảy ra. Họ thưa:
30“Người đang làm chúa tể trong xứ đó đã dùng lời xẳng xớm mà nói với chúng con và đối xử với chúng con như thám tử đang trinh sát xứ họ.
31Nhưng chúng con đã trình với ông ta: ‘Chúng tôi là người lương thiện không phải là thám tử đâu.
32Chúng tôi là mười hai anh em cùng một cha; một người đã mất biệt, và một người con út đang ở với cha chúng tôi tại xứ Ca-na-an.’
33Lúc ấy người đang làm chúa tể trong xứ ấy bảo chúng con: ‘Đây là phương cách giúp ta biết các ngươi có phải là người lương thiện không: hãy để lại một người trong anh em lại đây với ta, còn các ngươi hãy đem lương thực về cho gia đình đang đói. Đi đi.
34Nhưng hãy đem em út xuống cho ta thì ta mới biết các ngươi không phải là thám tử nhưng chỉ là người lương thiện. Khi ấy ta sẽ trả người anh em kia lại cho các ngươi và các ngươi có thể buôn bán tại đất nước này.’ ”
35Khi họ trút lúa ra khỏi bao, bao của mỗi người đều có số bạc. Khi họ và thân phụ mình thấy các bao bạc đó, họ đều kinh khiếp.
36Gia-cốp, cha họ liền nói: “Bay đã tước đoạt các con trai ta. Giô-sép không còn nữa, Si-mê-ôn cũng biệt tăm; thế mà bây giờ bay muốn đem Bên-gia-min đi nữa. Mọi sự đều nghịch với ta!”
37Ru-bên thưa với cha mình: “Nếu con không đem em về cho cha thì cha hãy giết hai đứa con của con đi. Xin cha giao thác em cho con thì con sẽ đem em về.”
38Nhưng Gia-cốp đáp: “Con ta sẽ không xuống đó với bay đâu. Anh nó đã chết, chỉ còn một mình nó; nếu nó gặp tổn hại gì trong cuộc hành trình của bay tức là bay làm cho đầu bạc này đau buồn xuống mộ địa.”
42
Yosepv Nyei Gorx Mbuo Mingh I^yipv Maaiz Mbiauh
1Yaakopv haiz gorngv I^yipv Deic-Bung maaih mbiauh nyei. Ninh ziouc mbuox ninh nyei dorn, “Meih mbuo zoux haaix nyungc ngih ngorngh ngorngz naaic? Meih mangc yie, yie mangc meih hnangv!
2Yie haiz gorngv I^yipv Deic-Bung maaih mbiauh nyei. Meih mbuo mingh maaiz deix daaih nyanc maah! Tengx mbuo maiv zuqc ngorc hnaangx daic.”⚓
3Yosepv nyei ziepc dauh gorx ziouc mingh I^yipv Deic-Bung maaiz mbiauh aqv.
4Mv baac Yosepv nyei youz, Mben^yaa^min, Yaakopv maiv bun gan ninh gorx mbuo mingh. Gamh nziex haih buangh zuqc haaix nyungc hoic ninh mv bei.
5Yaakopv nyei dorn mbuo caux jienv mienh camv mingh I^yipv Deic-Bung maaiz mbiauh weic zuqc Kaa^naa^an Deic-Bung yaac buangh domh ngorc.⚓
6Yosepv zoux I^yipv Deic-Bung nyei zungx, maaic mbiauh bun baeqc fingx. Ninh nyei gorx mbuo mingh taux wuov ziouc puoqv njiec taux ndau baaix Yosepv.
7Yosepv zieqv duqv ninh nyei gorx mbuo mv baac ninh zoux hnangv maiv hiuv nor. Ninh caux ninh mbuo gorngv waac beqv nyei naaic gaax, “Meih mbuo yiem haaix daaih?”
Ninh mbuo dau, “Yie mbuo yiem Kaa^naa^an Deic-Bung daaih maaiz mbiauh.”
8Yosepv zieqv duqv ninh gorx mbuo nyei, mv baac ninh nyei gorx mbuo zieqv maiv duqv ninh.
9Yosepv jangx zuqc ninh zinh ndaangc mbeix nyei mbeix. Ninh aengx gorngv, “Meih mbuo daaih caaiv juoqv zaah mangc yie mbuo nyei deic-bung mau nyei dorngx hnangv.”⚓
10Ninh mbuo dau, “Ziouv aah! Gengh maiv zeiz! Yie mbuo, meih nyei bou, daaih maaiz mbiauh hnangv.
11Yie mbuo yietc zungv benx yietc dauh die nyei dorn. Yie mbuo yietc zungv, meih nyei bou, hnyouv zingx nyei mienh. Yie mbuo maiv zeiz daaih zaah deic-bung.”
12Yosepv aengx gorngv, “Maiv zeiz aqv. Meih mbuo daaih samx mangc yie mbuo nyei deic-bung haaix norm dorngx piex hnangv.”
13Ninh mbuo gorngv, “Yie mbuo, meih nyei bou, yiem Kaa^naa^an Deic-Bung. Yietc zungv maaih ziepc nyeic muoz-dorn juangc dauh die. Youz-laai caux yie mbuo nyei die yiem biauv. Aengx maaih dauh youz daic mi'aqv.”
14Yosepv aengx dau, “Za'gengh hnangv yie gorngv nor. Meih mbuo daaih zaah deic-bung hnangv.
15Yie hnangv naaiv nor seix meih mbuo. Yie ziangv jienv Faalo Hungh nyei maengc houv waac. Cuotv liuz meih mbuo nyei youz-laai daaih taux naaiv, meih mbuo maiv duqv cuotv naaiv norm dorngx.
16Bun dauh nzuonx mingh dorh meih mbuo nyei youz-laai daaih. Zengc njiec naaiv deix, yie wuonx jienv zuov taux yie mbuo hiuv duqv meih mbuo nyei waac za'gengh zien fai maiv zien. Se gorngv meih mbuo nyei waac maiv zien, yie ziouc hiuv duqv dingc, ndongc yie hiuv duqv Faalo Hungh ziangh jienv nor, meih mbuo za'gengh daaih zaah deic-bung hnangv.”
17Gorngv liuz, Yosepv zorqv ninh mbuo dorh mingh wuonx jienv loh buo hnoi.
18Taux da'faam hnoi, Yosepv gorngv mbuox ninh gorx mbuo, “Yie se zaangc Tin-Hungh nyei mienh. Se gorngv meih mbuo ziux yie nyei waac zoux, meih mbuo ziouc duqv meih mbuo nyei maengc cuotv.
19Meih mbuo za'gengh hnyouv zaqc nyei mienh nor, oix zuqc bun dauh wuonx jienv naaiv loh. Wuov deix dorh mbiauh nzuonx bun yiem biauv ngorc hnaangx nyei hmuangv doic nyanc.
20Mv baac meih mbuo oix zuqc dorh meih mbuo nyei youz-laai daaih yie naaiv. Hnangv naaiv ziouc bun cing meih mbuo nyei waac se zien. Meih mbuo yaac maiv zuqc daic.” Ninh mbuo ziouc laengz ei jienv zoux.
21Laanh gorngv mbuox laanh, “Zinh ndaangc mbuo zoux doqc mbuo nyei youz. Wuov zanc mbuo buatc ninh ndongc haaix kouv, ninh njiec qaqv tov mbuo, mbuo yaac maiv muangx. Weic naaiv, mbuo ih zanc cingx buangh zuqc naaiv deix sic.”
22Lu^mben gorngv, “Yie baav meih mbuo maiv dungx zoux hoic wuov dauh dorn, mv baac meih mbuo maiv muangx. Ih zanc laaix daix ninh, mbuo cingx daaih oix zuqc siouc zuiz ndongc naaiv kouv.”⚓
23Ninh mbuo maiv hiuv duqv Yosepv mengh baeqc ninh mbuo gorngv nyei waac weic zuqc ninh haaix zanc caux ninh mbuo gorngv waac maaih mienh tengx faan.
24Yosepv haiz naaiv deix waac, ninh ziouc cuotv mingh nyiemv. Nyiemv liuz, ninh aengx bieqc mingh caux ninh mbuo gorngv waac yaac zorqv Si^me^on cuotv daaih dorng jienv ninh mbuo ndoh jienv aqv.
25Yosepv heuc mienh zorqv mbiauh dapv buangv ninh gorx mbuo nyei mbuoqc, aengx zorqv gorqv-mienh maaiz mbiauh nyei nyaanh dapv gorqv-mienh nyei mbuoqc nzuih, aengx tengx ninh mbuo liuc leiz ndaamv-jauv nyanc nyei bienh fuix bun ninh mbuo. Mienh ziouc ei jienv ninh nyei waac zoux.
Yosepv Nyei Gorx Nzuonx Kaa^naa^an Deic-Bung
26Yosepv nyei gorx mbuo mbenc ziangx bun lorh tor jienv mbiauh ziouc cuotv jauv nzuonx.
27Wuov muonz taux ninh mbuo hitv nyei dorngx, maaih dauh koi ninh nyei mbuoqc, oix zorqv deix mbiauh uix lorh, yaac buatc maaiz mbiauh nyei nyaanh yiem wuov mbuoqc nzuih.
28Ninh gorngv mbuox ninh nyei muoz-doic, “Yie nyei nyaanh ninh mbuo aengx bun nzuonx daaih aex! Yiem naaiv yie nyei mbuoqc nzuih.”
Ninh mbuo haiz hnyouv waaic nzengc, meih mangc yie, yie mangc meih, sin zinx jienv gorngv, “Tin-Hungh hnangv haaix nor zoux bun mbuo mv bei?”
29Nzuonx taux Kaa^naa^an Deic-Bung, ninh mbuo nyei die, Yaakopv wuov, ninh mbuo zueih yietv zueih nyeic nyei gorngv nzengc ninh mbuo buangh nyei sic bun ninh muangx.
30Ninh mbuo gorngv, “Wuov norm deic-bung nyei ziouv gorngv ciouv nyei bun yie mbuo, hnangv yie mbuo zoux zaah deic-bung nyei mienh.
31Yie mbuo dau, ‘Yie mbuo maiv zeiz daaih zaah deic-bung. Yie mbuo se hnyouv zaqc nyei mienh.
32Yietc zungv maaih ziepc nyeic muoz-dorn juangc dauh die. Maaih dauh youz maiv yiem aqv. Youz-laai corc caux ninh nyei die yiem Kaa^naa^an Deic-Bung.’
33“Wuov norm deic-bung nyei ziouv gorngv, ‘Yie hnangv naaiv nor zoux seix mangc gaax meih mbuo za'gengh hnyouv zaqc fai maiv zaqc. Meih mbuo oix zuqc bun dauh caux yie yiem naaiv. Wuov deix dorh mbiauh nzuonx mingh bun ngorc hnaangx nyei hmuangv doic nyanc.
34Oix zuqc dorh meih mbuo nyei youz-laai daaih bun yie mangc. Yie ziouc hiuv duqv meih mbuo hnyouv zaqc nyei mienh, maiv zeiz daaih zaah deic-bung. Yie ziouc bungx meih mbuo nyei gorx bun meih mbuo. Meih mbuo yiem naaiv deic-bung zoux saeng-eix⚓ yaac duqv nyei.’+”
35Ninh mbuo dox mbiauh cuotv wuov zanc, gorqv-mienh buatc gorqv-mienh nyei nyaanh beu yiem wuov mbiauh mbuoqc gu'nyuoz. Ninh mbuo caux ninh mbuo nyei die buatc nyaanh beu, ninh mbuo ziouc gamh nziex haic.
36Ninh mbuo nyei die, Yaakopv, gorngv mbuox ninh mbuo, “Meih mbuo oix zoux bun yie nyei fu'jueiv maiv zengc yietc dauh? Maiv maaih Yosepv aqv. Yaac maiv maaih Si^me^on. Ih zanc meih mbuo aengx oix dorh Mben^yaa^min mingh. Haaix nyungc sic yaac kungx hoic yie diev hnangv.”
37Lu^mben gorngv mbuox ninh nyei die, “Se gorngv yie maiv duqv dorh Mben^yaa^min nzuonx daaih bun meih, meih gunv zorqv yie nyei i dauh dorn daix guangc duqv nyei. Gunv bun yie goux Mben^yaa^min. Yie aengx dorh ninh nzuonx daaih bun meih.”
38Mv baac Yaakopv gorngv, “Yie ndongc haaix zungv maiv bun yie nyei dorn caux meih mbuo mingh. Ninh nyei gorx daic mi'aqv. Kungx zengc ninh ganh hnangv. Gamh nziex ndaamv-jauv buangh zuqc haaix nyungc sic hoic ninh, meih mbuo ziouc bun yie, ong-m'nqorngv-baeqc, nzauh duqv daic⚓ nyei.”