18

Ê-li Cớp Cũai Tang Bỗq Yiang Ba-al

¹Vớt ki, tâng cumo pái cỡt cahễng, Yiang Sursĩ atỡng Ê-li neq: “Cóq mới pỡq apáh tỗ mới yỗn Ahap hữm; cứq ễ táq yỗn paloŏng mia loah.” ²Chơ Ê-li pỡq.
Ŏ́c panhieih khlac tâng cruang Sa-mari ntâng luat ngư. ³Puo Ahap ớn Ô-badia, la cũai nhêng salĩq dống puo, yỗn toâq ramóh án. Ô-badia la cũai sa‑âm Yiang Sursĩ samoât samơi lứq. ⁴Bo niang Yê-sabel cachĩt máh cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, Ô-badia dững cutooq cũai tang bỗq Yiang Sursĩ muoi culám náq tâng cưp; muoi cưp sỡng chít náq, cớp án dững asuoi crơng sana cớp dỡq dŏq chứm siem tỗp alới. ⁵Puo Ahap atỡng Ô-badia neq: “Hái loŏh chi-chuaq mec dỡq cớp amống dỡq tâng cruang cutễq nâi. Cớp hái ngcỗi ĩt bát dŏq siem máh aséh cớp aséh lai hái dŏq án bữn tamoong. Ngkíq, hái tỡ bữn túh cóq cachĩt máh charán nâi cỗ ŏ́q bát cha.”
⁶Chơ alới bar náq caryoah pỡq miar rana dŏq tutuaiq cruang cutễq, cớp pỡq miar angia.
⁷Toâq Ô-badia pỡq tâng rana, án ramóh Ê-li cớp án sacoal Ê-li; chơ án pũp cucốh yám noap cớp blớh neq: “Anhia la lứq Ê-li tỡ?”
⁸Án ta‑ỡi: “Ơq, cứq la Ê-li! Mới pỡq atỡng ncháu mới pai cứq toâq pỡ nâi.”
⁹Ô-badia ta‑ỡi neq: “Hếq táq ranáq lôih ntrớu ma anhia ễ chiau hếq pỡ talang atĩ puo Ahap dŏq án cachĩt táh hếq? ¹⁰Nhơ ramứh Yiang Sursĩ ca tamoong mantái níc, la Ncháu anhia, cứq sễq thễ dũan samoât lứq, puo ớn cũai loŏh ravoât anhia dũ ntốq tâng cruang cutễq nâi. Khân cũai sốt tâng cruang aléq pai anhia tỡ bữn ỡt tâng cruang alới, ki puo Ahap ớn cũai ki thễ dũan pai alới tỡ bữn ramóh anhia. ¹¹Ma nŏ́q sanua anhia ớn hếq pỡq atỡng án, pai anhia ỡt pỡ ntốq nâi? ¹²Toâq hếq loŏh vớt tễ anhia, cŏh lơ Raviei Yiang Sursĩ dững chíq anhia chu ntốq noau tỡ bữn dáng; chơ toâq hếq atỡng puo Ahap pai anhia ỡt tâng ntốq nâi ma án tỡ bữn hữm anhia, ki lứq án cachĩt toâp hếq. Anhia dáng raloaih chơ, hếq la cũai sang toam Yiang Sursĩ tễ bo hếq noâng sanyỡr. ¹³Anhia bữn sâng tỡ, bo Yê-sabel khoiq cachĩt máh cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, hếq dững cutooq dŏq muoi culám náq cũai tang bỗq Yiang Sursĩ tâng cưp, muoi cưp sỡng chít náq, cớp dững crơng sana cớp dỡq dŏq chứm siem alới. ¹⁴Ma sanua, cỗ nŏ́q anhia ớn hếq pỡq ramóh puo Ahap, cớp atỡng án pai anhia ỡt bân ntốq nâi? Án ễ cachĩt toâp hếq.”
¹⁵Ê-li ta‑ỡi neq: “Cứq la cũai táq ranáq Yiang Sursĩ Sốt Toâr Lứq ca tamoong mantái. Nhơ ramứh án, cứq sễq thễ dũan samoât samơi lứq, cứq cóq bữn ramóh puo Ahap tâng tangái nâi toâp.”
¹⁶Yuaq ngkíq, Ô-badia pỡq atỡng yỗn puo Ahap dáng; chơ puo Ahap loŏh ramóh Ê-li. ¹⁷Tữ án hữm Ê-li, án pai neq: “Lứq mới ma tỡ bữn? Mới toâp táq yỗn cruang cutễq I-sarel cỡt túh arức lứq.”
¹⁸Ê-li ta‑ỡi: “Cứq tỡ cỡn cũai táq yỗn ranáq túh arức nâi toâq, ma anhia cớp mpoaq anhia toâp táq ranáq nâi, cỗ anhia tỡ bữn trĩh santoiq Yiang Sursĩ patâp, cớp anhia pỡq cucốh sang máh yiang Ba-al. ¹⁹Ma sanua cóq anhia ớn cũai proai, dếh pỗn culám sỡng chít náq cũai tang bỗq yiang Ba-al, cớp pỗn culám náq cũai tang bỗq yiang Asê-ra ca Yê-sabel rachuai, pỡq ramóh hếq tâng pỡng cóh Car-mel.”
²⁰Ngkíq, puo Ahap arô máh cũai proai I-sarel cớp máh cũai tang bỗq yiang Ba-al toâq rôm parnơi pỡ dũal cóh Car-mel. ²¹Ê-li tayứng choâng moat máh cũai proai cớp pai neq: “Noâng maléq dũn tỗp anhia cỡt bar mứt? Khân Yiang Sursĩ la lứq Yiang, ki anhia puai án. Ma khân yiang Ba-al la lứq Yiang, ki anhia puai yiang ki.”
Ma cũai proai tỡ bữn ta‑ỡi muoi ŏ́c ntrớu tháng. ²²Chơ Ê-li pai ễn neq: “Noâng ống muoi noaq cứq toâp la cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, ma cũai tang bỗq yiang Ba-al bữn pỗn culám sỡng chít náq. ²³Cóq anhia dững bar lám ntroŏq tangcáh pỡ nâi, cớp yỗn tỗp alới rưoh ĩt muoi lám, chơ cŏ́h cỡt cốc, chơ achúh dŏq tâng pỡng bốq ũih, ma chỗi palư ũih tâng prông ki. Ma cứq ễ ĩt muoi lám ntroŏq, cớp táq machớng ki tê. ²⁴Chơ yỗn cũai tang bỗq yiang Ba-al câu sễq tễ yiang alới, ma cứq ễ câu sễq tễ Yiang Sursĩ; khân yiang aléq ma ta‑ỡi na bữn ũih blữ sễng, ki la lứq Yiang.”
Cũai proai ta‑ỡi: “Hếq pruam tê!”
²⁵Chơ Ê-li pai chóq máh cũai tang bỗq yiang Ba-al neq: “Yỗn anhia rưoh muoi lám ntroŏq, chơ pỡq thrũan táq nhũang, yuaq tỗp anhia clứng. Ma cóq anhia câu sễq tễ yiang anhia yỗn ũih blữ sễng tâng prông ki, ma anhia chỗi palư ũih.”
²⁶Tỗp alới ĩt muoi lám ntroŏq tangcáh yỗn cũai tễng rit sang yiang ki, chơ thrũan táq cớp câu sễq tễ yiang Ba-al, tễ tarưp toau mandang toâng. Tỗp alới cu‑ỗi pai neq: “Ơ yiang Ba-al ơi! Sễq anhia ta‑ỡi tỗp hếq!”
Tỗp alới puan sarai lavíng mpễr prông sang, ma tỡ bữn sâng sưong ntrớu ta‑ỡi.
²⁷Tữ mandang toâng, Ê-li ayê ra‑ac tỗp alới neq: “Câu sễq yỗn casang hỡn tễ nâi ễn. Án la yiang anhia! Cŏh lơ án miaq chanchớm, tỡ la án miaq táq ranáq, tỡ la án miaq pỡq chu canŏ́h, tỡ la án noâng bếq langêt; ngkíq cóq tỗp anhia amoaih yỗn án tamỡ.” ²⁸Yuaq ngkíq, tỗp alới câu casang hỡn tễ nhũang ễn, dếh ĩt achũ cớp dau reh tâng tỗ bữm toau loŏh aham, puai rit tỗp alới sang. ²⁹Tỗp alới táq ngkíq toau toâq ngư chiau sang pên tabữ, ma tỡ bữn sâng sưong ntrớu ta‑ỡi.
³⁰Chơ Ê-li atỡng cũai proai neq: “Anhia sĩc amut chu cứq!”
Chơ dũ náq mut ỡt mpễr án. Chơ án atức loah prông sang Yiang Sursĩ ca khoiq noau talốh táh. ³¹Án ĩt tamáu muoi chít la bar cốc, muoi cốc yỗn muoi tỗp, yỗn dũ muoi chít la bar tỗp con samiang Yacốp, la cũai Yiang Sursĩ dŏq ramứh tamái la I-sarel. ³²Án táq prông sang toâq cốc tamáu, án píq sanor toâr cớp la‑a lavíng mpễr prông sang ki, têq chóq dỡq muoi chít la sỡng lit. ³³Chơ án ĩt nlũiq ũih patoi cỡt rana tâng prông ki, án cŏ́h ntroŏq cỡt cốc cớp adỗt tâng pỡng bốq ũih ki. Chơ án ớn neq: “Anhia ŏh dỡq yỗn poân pỗn khang, chơ tốh tâng prông sang cớp tâng pỡng bốq ũih.”
Tỗp alới táq ariang án ớn. ³⁴Chơ án pai ễn neq: “Anhia táq loah muoi trỗ ễn, ariang trỗ nhũang.”
Tỗp alới táq machớng tiaq sĩa, chơ án atỡng ễn: “Anhia táq loah machớng tiaq muoi trỗ ễn.”
Tỗp alới táq sĩa. ³⁵Chơ dỡq hoi lavíng prông sang toau poân tâng sanor án khoiq píq dŏq.
³⁶Toâq ngư chiau sang pên tabữ, Ê-li, la cũai tang bỗq Yiang Sursĩ, án tayứng cheq prông cớp câu neq: “Ơ Yiang Sursĩ la Ncháu A-praham, I-sac, cớp Yacốp sang ơi! Sanua sễq anhia táq yỗn máh cũai bữn hữm anhia la lứq Yiang Sursĩ cũai I-sarel, cớp cứq la lứq cũai táq ranáq anhia; cứq táq ranáq nâi la puai santoiq anhia khoiq ớn. ³⁷Yiang Sursĩ ơi! Sễq anhia ta‑ỡi cứq nứng! Sễq anhia ta‑ỡi cứq yỗn cũai proai nâi têq dáng anhia la lứq Yiang Sursĩ la Ncháu, cớp yỗn alới dáng samoât lứq anhia ntôm dững tỗp alới píh loah pỡ anhia.”
³⁸Chơ Yiang Sursĩ yỗn pla ũih sễng cớp cat nheq charán ki, dếh ũih, cốc tamáu, cutễq, cớp dỡq tâng sanor ki cỡt sarễt nheq. ³⁹Toâq cũai proai hữm ranáq nâi, tỗp alới pũp asễng tâng cutễq cớp pai neq: “Yiang Sursĩ la lứq Yiang, ống Ncháu toâp la lứq Yiang Sursĩ!”
⁴⁰Ê-li ớn neq: “Cóq anhia pỡq cỗp nheq máh cũai tang bỗq yiang Ba-al; chỗi yỗn muoi noaq cũai aléq bữn lúh vớt!”
Ngkíq cũai proai pỡq cỗp dũ náq alới, chơ Ê-li ớn cũai proai dững alới pỡ tũm Ki-sôn, cớp cachĩt nheq alới ki.

Cahễng Vớt Chơ

⁴¹Chơ Ê-li pai chóq puo Ahap neq: “Sanua, anhia chu chi-cha; hếq khoiq sâng sưong dỡq mia sễng chơ.”
⁴²Bo puo Ahap chu, Ê-li chỗn tâng anũol cóh Car-mel, chơ án sacốh racớl pũp tâng cutễq, cớp mieiq án tớt racớl. ⁴³Chơ án ớn cũai táq ranáq án neq: “Tíh! Mới pỡq nhêng chu coah angia dỡq mưt.”
Cũai táq ranáq án pỡq, cớp chu atỡng loah án neq: “Tỡ hữm acán ntrớu.”
Chơ Ê-li ớn án pỡq nhêng tapul trỗ, ⁴⁴ma trỗ tapul cũai táq ranáq ki chu atỡng án neq: “Hếq hữm muoi cốc ramứl cacớt chỗn tễ dỡq mưt, toâr sám máh talang atĩ.”
Ê-li ớn cũai táq ranáq án neq: “Mới pỡq atỡng puo Ahap yỗn án ỡt sễ aséh, sễng sanua toâp; ngcŏh mia sễng, án tỡ dáng bữn chu.”
⁴⁵Sám muoi ngứt, bữn ramứl cũm canám lứq chũop paloŏng, bữn cuyal rasỗ, cớp bữn mia sễng choân lứq. Puo Ahap chỗn tâng sễ aséh cớp píh chu pỡ vil Ye-triel. ⁴⁶Chớc Yiang Sursĩ ỡt cớp Ê-li, chơ Ê-li ĩt au cớp chŏ́q tâng ngkĩng yỗn khâm lứq, moâm ki án lúh carlíq puo Ahap toau toâq pỡ vil Ye-triel.

18

Ê-li giết các nhà tiên tri của Ba-anh

¹Trong năm thứ ba của nạn hạn hán, CHÚA phán cùng Ê-li rằng: “Hãy đi gặp vua A-háp vì ta sắp cho mưa xuống.” ²Vậy Ê-li đi gặp A-háp.
Đến lúc đó không có thực phẩm trong Xa-ma-ri. ³Vua A-háp sai gọi Áp-đia, quản lý cung vua. Áp-đia là người theo CHÚA thật lòng. ⁴Khi Giê-xa-bên giết các nhà tiên tri của CHÚA thì Áp-đia giấu một trăm tiên tri trong hai hang đá, mỗi hang năm mươi người. Ông mang thức ăn và nước uống cho họ. ⁵A-háp bảo Áp-đia, “Hãy đi xem xét mọi suối và thung lũng trong xứ. Biết đâu chúng ta tìm được cỏ để nuôi sống ngựa và la để chúng ta khỏi phải giết chúng nó.” ⁶Cho nên mỗi người chọn một vùng trong xứ để đi lùng; A-háp đi một phía, còn Áp-đia đi phía khác. ⁷Trong khi Áp-đia đang đi đường thì Ê-li gặp ông. Áp-đia nhận ra Ê-li nên cúi rạp xuống đất và thưa, “Thầy có phải là Ê-li không?”
⁸Ê-li trả lời, “Phải. Hãy đi bảo chủ ngươi rằng ta đang ở đây.”
⁹Áp-đia thưa, “Tôi có làm gì quấy mà ông trao mạng tôi cho vua A-háp? Vua sẽ giết tôi.
¹⁰Tôi thề trong danh CHÚA là Thượng Đế hằng sống của ông rằng vua đã sai người đi lùng kiếm ông khắp mọi dân, mọi nước. Nếu quan cai trị vùng nào nói ông không có ở đó thì A-háp buộc quan ấy phải thề rằng đúng ông không có trong xứ ấy. ¹¹Bây giờ ông muốn tôi đi nói với chủ tôi rằng, ‘Ê-li đang ở đây.’ ¹²Rồi lỡ Thần Linh của CHÚA mang ông đi nơi khác sau khi tôi rời ông thì sao? Nếu tôi đi bảo A-háp rằng ông ở đây mà vua đến không gặp ông thì mạng tôi sẽ không còn! Tôi đã theo CHÚA từ khi còn nhỏ. ¹³Không có ai thuật cho ông nghe điều tôi đã làm sao? Khi Giê-xa-bên giết các tiên tri của CHÚA thì tôi mang họ đi giấu trong hai cái hang, mỗi hang năm mươi người. Tôi mang thức ăn và nước nuôi họ. ¹⁴Bây giờ ông muốn tôi đi bảo chủ tôi rằng ông ở đây. Chắc chắn vua sẽ giết tôi!”
¹⁵Ê-li đáp, “Ta chỉ CHÚA vạn quân, Đấng ta phục vụ rằng hôm nay ta sẽ ra mắt A-háp.”
¹⁶Vậy Áp-đia đi gặp A-háp và cho biết chỗ Ê-li đang ở. A-háp liền đi gặp Ê-li.
¹⁷Khi vua thấy Ê-li liền hỏi, “Có phải anh là tay quấy rối trong Ít-ra-en không?”
¹⁸Ê-li đáp, “Tôi không gây rối trong Ít-ra-en. Chính bệ hạ và nhà cha bệ hạ mới gây rối vì không vâng theo mệnh lệnh CHÚA. Vua đã đi theo Ba-anh. ¹⁹Bây giờ xin bảo tất cả dân Ít-ra-en gặp tôi trên núi Cạt-mên. Bệ hạ cũng hãy mang đến bốn trăm năm mươi tiên tri của Ba-anh và bốn trăm tiên tri của A-sê-ra là những người ăn chung bàn với Giê-xa-bên.”⚓
²⁰Vậy A-háp triệu tập tất cả dân Ít-ra-en và các tiên tri đó đến núi Cạt-mên. ²¹Ê-li đến gần dân chúng và bảo, “Các ngươi đi hàng hai cho đến bao giờ? Nếu CHÚA là Thượng Đế thật, hãy theo Ngài. Nhưng nếu Ba-anh là Thượng Đế thật thì hãy theo hắn đi!”
Nhưng dân chúng làm thinh. ²²Ê-li nói, “Ta là nhà tiên tri duy nhất của CHÚA ở đây, còn số tiên tri của Ba-anh là bốn trăm năm mươi người. ²³Hãy mang hai con bò đực. Các tiên tri Ba-anh hãy chọn một con, giết nó và sả thịt ra. Họ phải chất thịt lên củi nhưng không được châm lửa. Ta sẽ làm con bò kia, chất thịt trên củi và cũng không châm lửa. ²⁴Tiên tri Ba-anh của các ngươi sẽ khẩn cầu cùng thần mình, còn ta sẽ khẩn cầu cùng CHÚA. Thần nào trả lời bằng cách làm cho củi cháy lên là Thượng Đế thật.”
Tất cả dân chúng đồng ý.
²⁵Ê-li liền bảo các nhà tiên tri Ba-anh, “Mấy anh đông cho nên làm trước đi. Hãy chọn một con bò rồi làm thịt. Hãy cầu nguyện thần của mấy anh, nhưng không được châm lửa.”
²⁶Vậy chúng bắt con bò và làm thịt. Chúng cầu nguyện với Ba-anh từ sáng đến trưa, kêu la lên, “Ba-anh ơi, xin đáp lời chúng tôi!” Nhưng chẳng thấy động tĩnh gì cũng không thấy ai trả lời. Chúng nhảy múa quanh bàn thờ chúng đã dựng lên.
²⁷Đến trưa Ê-li chế giễu chúng rằng, “Hãy cầu nguyện lớn lên nữa đi. Nếu Ba-anh là thần chắc ông ta đang suy nghĩ, bận việc, hay đang đi ngao du! Có thể ông ta đang ngủ cũng chưa biết chừng cho nên mấy anh phải đánh thức ông ta dậy mới được!” ²⁸Các nhà tiên tri cầu nguyện lớn tiếng hơn nữa, chúng lấy gươm và giáo cắt thịt mình đến nỗi máu chảy ra, vì đó là lối chúng thờ phụng. ²⁹Đến quá xế trưa mà chúng vẫn làm như thế cho tới giờ dâng của lễ buổi chiều. Nhưng không nghe động tĩnh gì. Ba-anh không trả lời, chẳng ai ngó ngàng tới.
³⁰Sau đó Ê-li gọi toàn dân, “Bây giờ các ngươi hãy lại đây.” Vậy họ tụ tập quanh ông rồi Ê-li xây sửa lại bàn thờ của CHÚA đã bị phá sập. ³¹Ông lấy mười hai tảng đá đại diện cho mười hai chi tộc, tức số con trai Gia-cốp. (CHÚA đã đổi tên Gia-cốp ra Ít-ra-en.) ³²Ê-li dùng các tảng đá đó xây lại bàn thờ để tôn kính CHÚA. Rồi ông đào một cái rãnh xung quanh bàn thờ lớn đủ chứa được khoảng mười bốn lít hột giống⚓. ³³Ê-li chất củi lên bàn thờ, sả con bò ra từng miếng rồi đặt các miếng đó lên củi. ³⁴Rồi ông bảo, “Lấy bốn vò đựng đầy nước đổ lên thịt và củi.” Ông bảo tiếp, “Làm một lần nữa,” thì họ làm lần nữa. Ông bảo, “Làm lần thứ ba,” thì họ làm lần thứ ba. ³⁵Nước tràn xuống từ bàn thờ và chảy đầy rãnh.
³⁶Đến giờ dâng của lễ buổi chiều, tiên tri Ê-li đến gần bàn thờ. Ông cầu nguyện, “Lạy Chúa, Ngài là Thượng Đế của Áp-ra-ham, Y-sác, và Ít-ra-en. Xin chứng tỏ cho mọi người thấy Ngài là Thượng Đế của Ít-ra-en và tôi là tôi tớ Ngài. Xin hãy cho dân nầy thấy rằng chính Ngài đã truyền lệnh cho tôi làm những điều nầy. ³⁷Lạy CHÚA, xin đáp lời cầu nguyện của tôi để dân nầy biết rằng Ngài là CHÚA và là Thượng Đế để khiến họ đổi lòng.”
³⁸Lửa từ CHÚA loè xuống thiêu đốt sinh tế, củi, đá, và đất xung quanh bàn thờ đồng thời làm cạn khô hết nước trong rãnh. ³⁹Khi toàn thể dân chúng thấy vậy, họ đều sấp mặt xuống đất kêu lên, “CHÚA là Thượng Đế! CHÚA là Thượng Đế!”
⁴⁰Ê-li liền ra lệnh, “Hãy bắt hết các nhà tiên tri của Ba-anh! Đừng để ai trốn thoát!” Dân chúng bắt tất cả các nhà tiên tri. Rồi Ê-li dắt họ xuống thung lũng Ki-sôn và giết họ tại đó.

Mưa xuống trở lại

⁴¹Sau đó Ê-li bảo A-háp, “Bây giờ vua hãy đi, ăn và uống vì mưa lớn sắp đổ xuống.” ⁴²Vậy vua A-háp đi ăn uống. Trong lúc ấy Ê-li lên đỉnh núi Cạt-mên cúi xuống đất gục đầu giữa hai đầu gối. ⁴³Ê-li bảo đầy tớ, “Hãy đi nhìn về phía biển.”
Đứa đầy tớ đi nhìn rồi trình, “Tôi chẳng thấy gì cả.” Ê-li bảo nó đi nhìn lại lần nữa. Nó làm như thế bảy lần. ⁴⁴Đến lần thứ bảy, đầy tớ trình, “Tôi thấy có một đám mây nhỏ cỡ bằng nắm tay nhô lên từ dưới biển.”
Ê-li bảo đầy tớ, “Hãy đi bảo A-háp chuẩn bị quân xa sẵn sàng để đi về nhà ngay bây giờ. Nếu không mưa sẽ giữ ông lại.”
⁴⁵Ít lâu sau trời phủ mây đen kịt. Gió bắt đầu thổi và trong chốc lát mưa lớn đổ xuống. A-háp liền leo lên quân xa đi về Ghít-rê-ên. ⁴⁶CHÚA ban sức mạnh cho Ê-li. Ông buộc áo quần ngang hông và chạy bộ trước A-háp cho đến Ghít-rê-ên.