7

Biết suy tư rất có ích

¹Uy tín hơn dầu thơm.
Ngày chết hơn ngày sinh.
²Thà đi đến đám ma hơn đến đám tiệc.
Chúng ta ai cũng chết,
cho nên khi còn sống phải nghĩ đến chuyện ấy.
³Buồn bã hơn cười vui,
vì có khi gương mặt buồn mà lòng lại khoan khoái.
⁴Người khôn nghĩ đến cái chết,
nhưng kẻ dại chỉ nghĩ đến cuộc vui chơi.
⁵Thà bị người khôn chỉ trích
hơn được kẻ dại ca tụng.
⁶Tiếng cười của kẻ dại
như tiếng nổ lẹt đẹt của gai cháy trong lò.
Cả hai đều vô dụng.
⁷Tiền tài khiến người khôn hóa dại.
Của hối lộ làm hư hỏng lòng người.
⁸Hoàn tất công việc tốt hơn khởi công.
Thà hòa nhã và kiên nhẫn hơn tự phụ và nóng nảy.
⁹Đừng vội nóng giận,
vì tức giận là dại dột.
¹⁰Chớ hỏi, “Tại sao thời trước tốt hơn thời bây giờ?”
Vì hỏi như thế là chẳng khôn.
¹¹Sự khôn ngoan mà có tiền bạc đi kèm thì tốt.
Người khôn⚓ sẽ có nhiều của cải.
Cả hai giúp những kẻ sống.
¹²Sự khôn ngoan như tiền tài:
cả hai đều có ích.
Nhưng sự khôn ngoan tốt hơn
vì có thể cứu được mạng sống.
¹³Hãy xem điều Thượng Đế làm:
Việc gì Ngài đã bẻ cong, không ai chữa cho ngay lại được.
¹⁴Hãy tận hưởng đời sống đang khi mọi việc tốt đẹp.
Khi đời sống gặp khó khăn nên nhớ:
Thượng Đế tạo thời kỳ tốt và thời kỳ xấu,
vì không ai biết ngày mai ra sao.

Khó có thể hoàn thiện

¹⁵Trong chuỗi đời vô ích của ta, ta chứng kiến cả hai điều nầy:
Ta thấy người tốt, dù tốt vẫn chết bất thần,
còn kẻ ác, dù ác vẫn sống lâu.
¹⁶Đừng làm ra vẻ công chính quá,
cũng đừng tỏ ra khôn ngoan quá.
Tại sao tự hại lấy mình?
¹⁷Đừng quá độc ác, cũng đừng ngu dại.
Tại sao muốn chết non làm gì?
¹⁸Ngươi làm cái nầy nhưng đừng buông cái kia thì tốt⚓;
ai kính trọng Thượng Đế sẽ giữ được cả hai.
¹⁹Sự khôn ngoan khiến người ta thêm mạnh
hơn mười người lãnh đạo trong thành.
²⁰Thật ra trên đời không có một người nhân đức nào làm lành
mà chẳng hề phạm tội.
²¹Đừng nghe mọi điều người ta nói,
nếu không ngươi sẽ nghe tôi tớ mình nguyền rủa mình.
²²Vì ngươi biết nhiều khi chính mình
cũng đã nguyền rủa kẻ khác.
²³Ta dùng sự khôn ngoan để thử nghiệm mọi điều nầy.
Ta muốn được khôn ngoan
nhưng quá khó khăn đối với ta.
²⁴Những gì đang xảy ra thật xa vời và sâu thẳm,
Ai hiểu nổi?
²⁵Ta nghiên cứu và cố gắng kiếm sự khôn ngoan,
để tìm ý nghĩa mọi việc,
thì ta thấy rằng gian ác là dại,
và hành động ngu xuẩn là điên.
²⁶Ta thấy sự ngu xuẩn⚓ còn đáng sợ hơn cái chết nữa,
nó nguy hiểm như cái bẫy.
Tình yêu nó như màn lưới,
tay nó ôm chặt như dây xích.
Ai sống đẹp lòng Thượng Đế sẽ thoát khỏi móng vuốt nó,
nhưng kẻ có tội sẽ bị nó bắt lấy.
²⁷Thầy nói, “Ta học được điều nầy:
Ta gom chung mọi điều lại để tìm ý nghĩa mọi việc.
²⁸Ta tìm tòi thì nhận thấy điều nầy:
Trong một ngàn người thì ta tìm được một người đàn ông tốt,
nhưng ta không tìm được một người đàn bà nào trong số ấy.
²⁹Nhưng ta học được một điều:
Thượng Đế dựng nên con người toàn thiện,
nhưng con người tìm mọi cách để làm ác.”

7

Những suy tư về cuộc đời

¹Danh thơm tiếng tốt hơn dầu quý giá,⚓
Ngày chết hơn ngày sinh.
²Đi đến nhà tang chế
Hơn là đến nhà yến tiệc,
Vì đó là điểm cuối cùng của mọi người,
Và người sống để tâm suy nghĩ.
³Buồn rầu tốt hơn vui cười,
Vì nhờ mặt buồn mà lòng được vui.
⁴Lòng người khôn ngoan ở trong nhà tang chế,
Còn lòng kẻ ngu dại ở trong chốn vui chơi.
⁵Nghe lời quở trách của người khôn ngoan
Tốt hơn nghe lời ca khen⚓ của những kẻ ngu dại.
⁶Vì tiếng cười của kẻ ngu dại
Giống như tiếng củi gai nổ lách tách dưới nồi.
Đó cũng là sự hư không.
⁷Sự áp bức⚓ khiến người khôn hóa dại,
Của hối lộ làm hư hỏng lòng người.
⁸Kết thúc một việc tốt hơn khởi đầu việc đó;
Tính kiên nhẫn tốt hơn tính tự cao.
⁹Đừng vội để cho lòng mình nổi giận,⚓
Vì cơn giận nằm sẵn trong bụng kẻ ngu dại.
¹⁰Đừng hỏi: “Tại sao ngày trước tốt hơn bây giờ?”
Vì hỏi như vậy là chẳng khôn ngoan.
¹¹Sự khôn ngoan đáng giá như thừa hưởng cơ nghiệp,
Và đem lại lợi ích cho những người thấy ánh mặt trời.
¹²Vì núp bóng sự khôn ngoan cũng như núp bóng tiền bạc;
Nhưng lợi ích của tri thức là được sự khôn ngoan gìn giữ mạng sống người nào sở hữu nó.
¹³Hãy suy ngẫm về công việc của Đức Chúa Trời;
Ai có thể làm cho thẳng được vật mà Ngài đã bẻ cong?

¹⁴Trong ngày thịnh vượng, hãy vui hưởng,
Trong ngày tai họa, hãy suy ngẫm;
Vì Đức Chúa Trời cho cả hai ngày ấy xảy ra
Để loài người không thể khám phá điều gì sẽ xảy đến trong tương lai.

Những bí ẩn của cuộc sống

¹⁵Trong những ngày hư không của ta, ta đã thấy tất cả mọi điều:
Người công chính chết sớm, dù sống công chính;
Còn kẻ gian ác lại được sống lâu, dù sống gian ác.
¹⁶Đừng tỏ ra quá công chính,
Cũng đừng tỏ ra quá khôn ngoan;
Sao lại hủy hoại chính mình?
¹⁷Đừng gian ác quá, cũng đừng sống điên dại;
Tại sao con phải chết trước kỳ định?
¹⁸Tốt hơn, con hãy nắm giữ điều nầy
Mà cũng đừng buông tay khỏi điều kia,
Vì người kính sợ Đức Chúa Trời tránh khỏi mọi điều đó.

¹⁹Sự khôn ngoan khiến cho người khôn có sức mạnh
Hơn cả mười thủ lĩnh trong thành.

²⁰Thật, chẳng có người công chính nào trên đất
Luôn làm điều thiện mà không bao giờ phạm tội.

²¹Đừng chú tâm đến mọi lời người ta nói,
Kẻo con nghe cả lời nguyền rủa của đầy tớ mình chăng!
²²Vì lòng con biết rõ rằng:
Chính con đã nhiều lần nguyền rủa kẻ khác.
²³Ta đã dùng sự khôn ngoan mà thử nghiệm mọi điều nầy, và ta nói:
“Ta sẽ trở nên khôn ngoan,”
Nhưng sự khôn ngoan vẫn cách xa ta.
²⁴Điều gì xa xôi và sâu thẳm quá,
Ai có thể tìm ra được?
²⁵Ta lại chuyên tâm tìm hiểu, khảo sát,
Và tìm kiếm sự khôn ngoan cùng nguyên lý muôn vật;
Ta nhận biết rằng gian ác là ngu xuẩn,
Dại dột là điên rồ.

²⁶Ta tìm thấy một điều cay đắng hơn sự chết,
Đó là người đàn bà có lòng như lưới bẫy, tay như xích xiềng.
Ai sống đẹp lòng Đức Chúa Trời sẽ thoát khỏi người đàn bà ấy,
Còn kẻ có tội sẽ bị nó bắt lấy.
²⁷Người truyền đạo nói: “Sau khi xem xét từng việc một để tìm ra nguyên lý muôn vật, đây là điều ta tìm được. ²⁸Đó là điều ta vẫn còn tìm mà chưa tìm ra ý nghĩa:
‘Trong một nghìn người đàn ông,
Ta đã tìm được một người;
Còn trong tất cả người đàn bà,
Ta chẳng tìm được một ai cả.’
²⁹Nhưng đây là điều duy nhất ta tìm được:
‘Đức Chúa Trời đã dựng nên con người ngay thẳng,
Nhưng chính họ đã tìm ra lắm mưu kế.’”