23

¹Khi con ngồi và ăn uống với người quyền thế,
Con hãy quan sát cẩn thận những gì được dọn ra trước mặt mình,
²Nếu con đói quá,
Hãy để con dao nơi cổ họng con.
³Con đừng thèm muốn cao lương mỹ vị của người quyền thế,
Vì miếng ngon rượu ngọt đó có thể lừa gạt con.
⁴Con đừng đổ hết sức lực ra làm giàu;
Hãy khôn ngoan mà biết lúc nào phải dừng lại.
⁵Mắt con có nhìn thấy nó nữa chăng?
Sự giàu có dường như có cánh,
Như phượng hoàng tung cánh bay vút trời cao.
⁶Con đừng ăn bánh của kẻ keo kiệt,
Con đừng thèm muốn cao lương mỹ vị của nó làm gì.
⁷Vì lòng người ta nghĩ sao, con người họ sẽ thể ấy.
Nó nói với con rằng, “Mời bạn ăn! Mời bạn uống!”
Nhưng lòng nó chẳng muốn con ăn uống đồ nó mời chút nào.
⁸Nếu con đã lỡ ăn miếng nào rồi, hãy nôn mửa nó ra,
Và con sẽ phí những lời khen ngợi tao nhã của con.
⁹Ðừng phí lời nói của con với kẻ dại dột,
Vì nó sẽ khinh bỉ lời lẽ khôn ngoan của con.
¹⁰Ðừng di chuyển mốc địa giới đã có sẵn từ xưa,
Ðừng lấn đất của các cô nhi côi cút.
¹¹Vì Ðấng Cứu Chuộc của họ thật đầy quyền năng,
Ngài sẽ binh vực duyên cớ của họ để chống lại con.
¹²Con hãy hết lòng áp dụng những lời giáo huấn,
Hãy để tai con vào những lời tri thức.
¹³Ðừng e ngại khi phải sửa phạt trẻ thơ,
Nếu con dùng roi vọt, nó cũng chẳng chết đâu.
¹⁴Nếu con phải dùng roi vọt để sửa trị nó,
Con sẽ cứu linh hồn nó khỏi sa vào âm phủ.
¹⁵Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan,
Lòng ta rất vui mừng; đúng vậy, chính lòng ta.
¹⁶Thật vậy, linh hồn ta sẽ vui mừng khi môi con nói những lời chính đáng.
¹⁷Ðừng để lòng con ganh tị với những kẻ tội lỗi,
Nhưng hằng ngày hãy kính sợ CHÚA luôn luôn.
¹⁸Chắc chắn con sẽ có một tương lai tốt đẹp,
Hy vọng của con sẽ không bị gãy đổ nửa chừng.
¹⁹Con ơi, hãy lắng nghe và hãy khôn ngoan,
Hãy hướng lòng con vào con đường chính đáng.
²⁰Con đừng nhập bọn với những bợm rượu say sưa,
Con đừng đi theo những kẻ ăn nhậu suốt ngày.
²¹Vì những kẻ say sưa và nhậu nhẹt sẽ chóng thành nghèo đói,
Còn những kẻ say rượu lừ đừ sẽ rách rưới tả tơi.

²²Hãy lắng nghe lời cha, người đã sinh con,
Chớ khinh bỉ mẹ con khi mẹ con già yếu.
²³Hãy mua chân lý, đừng bán nó đi;
Hãy mua khôn ngoan, kỷ luật, và thông sáng.
²⁴Cha của người ngay lành sẽ vui mừng khôn xiết,
Ai sinh được đứa con khôn ngoan sẽ vui sướng biết bao.
²⁵Hãy làm cho cha mẹ con được vui vẻ;
Hãy làm cho người mẹ sinh ra con được vui thỏa vì con.

²⁶Con ơi, hãy dâng lòng con cho ta,
Hãy để mắt con noi theo các đường lối của ta.
²⁷Vì người kỹ nữ là cái hố sâu,
Người phụ nữ lăng loàn là cái giếng thẳm.
²⁸Nàng nằm rình rập con mồi như một tên cướp,
Nàng làm cho số người bội tín với vợ mỗi ngày một gia tăng.

²⁹Ai gặp cơn hoạn nạn? Ai gặp phải ưu sầu?
Ai thường gây xung đột? Ai phiền trách kêu ca?
Ai bị thương tích vô cớ? Ai có cặp mắt đỏ ngầu?
³⁰Ðó là những kẻ la cà nán trễ bên rượu,
Ðó là những người cứ tiếp tục nhấm nháp các thứ rượu pha.
³¹Chớ nhìn xem rượu khi nó đỏ hồng,
Khi nó sủi bọt lấp lánh trong ly,
Rồi trôi tuột vào cuống họng trơn tru trót lọt.
³²Vì đến cuối cùng nó sẽ cắn như rắn,
Nó sẽ làm con đau đớn nhức nhối như bị rắn độc cắn.
³³Mắt con sẽ hoa lên và thấy những điều xằng bậy,
Rồi từ đầu óc con sẽ ra những lời lẽ tầm phào.
³⁴Con sẽ cảm thấy như bị chơi vơi giữa biển cả,
Con sẽ có cảm tưởng như đang đeo trên chót vót cột buồm.
³⁵Con sẽ nói, “Họ đánh tôi, nhưng tôi không thấy đau.
Họ đập tôi, nhưng tôi không cảm biết.
Khi nào tôi mới tỉnh lại?
Chắc tôi phải đi kiếm thêm một ly rượu nữa.”

23

¹Khi con ngồi ăn với một quan cai trị,
Hãy để ý cẩn thận người trước mặt con;
²Hãy để con dao nơi cổ con
Nếu con ham ăn.
³Chớ thèm các món cao lương mỹ vị của người;
Đó là thức ăn lừa gạt.
⁴Đừng lao khổ để làm giàu;
Hãy sáng suốt đủ để dừng lại;
⁵Vì khi con chớp mắt nhìn⚓ sự giàu sang,
Thì nó đã bay mất rồi;
Nó thình lình mọc cánh bay bỗng lên trời như chim ưng.
⁶Chớ ăn bánh của người ích kỷ,
Cũng đừng thèm các món cao lương mỹ vị của người;
⁷Vì như hắn suy nghĩ trong lòng thể nào,
Thì hắn quả như vậy;
Hắn bảo con: hãy ăn uống đi,
Nhưng lòng nó không hiệp cùng con.
⁸Con sẽ mửa ra miếng bánh mà con đã ăn
Và phí đi những lời khen ngợi.
⁹Đừng nói vào tai kẻ ngu dại,
Vì nó sẽ khinh bỉ lời khôn ngoan của con.
¹⁰Chớ dời cột ranh giới xưa,
Và đừng xâm chiếm của kẻ mồ côi;
¹¹Vì Đấng cứu chuộc chúng vốn quyền năng;
Người sẽ binh vực chúng chống lại con.
¹²Hãy để tâm vào lời giáo huấn,
Và lắng tai nghe lời tri thức.
¹³Chớ tránh thi hành kỷ luật đối với trẻ thơ;
Nếu con phạt nó bằng roi, nó sẽ không chết;
¹⁴Hãy phạt nó bằng roi,
Con sẽ giải cứu linh hồn nó khỏi Âm Phủ.
¹⁵Hỡi con, nếu lòng con khôn ngoan,
Thì chính lòng ta cũng vui mừng.
¹⁶Lòng dạ ta sẽ mừng rỡ
Khi môi miệng con nói lời ngay thẳng.
¹⁷Lòng con chớ ganh tị với những kẻ tội lỗi,
Nhưng hãy luôn luôn kính sợ CHÚA.
¹⁸Vì con chắc chắn sẽ có một tương lai,
Và niềm hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
¹⁹Hỡi con, hãy nghe và trở nên khôn ngoan;
Hãy hướng lòng con vào con đường đúng đắn.
²⁰Chớ kết bạn với kẻ nghiện rượu
Hay người ham ăn.
²¹Vì kẻ nghiện rượu và người ham ăn sẽ trở nên nghèo,
Còn người hay ngủ sẽ ăn mặc rách rưới.
²²Hãy lắng nghe cha con là người sinh thành con;
Chớ khinh bỉ mẹ con khi người già cả.
²³Hãy mua lấy chân lý và đừng bán nó;
Hãy mua lấy khôn ngoan, lời giáo huấn và sáng suốt.
²⁴Làm cha của người công chính có niềm vui rất lớn;
Người nào có đứa con khôn ngoan sẽ rất vui mừng về nó.
²⁵Nguyện cha và mẹ con vui mừng;
Nguyện cho người sinh ra con vui vẻ.
²⁶Hỡi con, hãy dâng lòng con cho ta;
Mắt con hãy vui⚓ trong đường lối ta.
²⁷Vì gái điếm là cái hố sâu,
Và người dâm phụ là cái giếng hẹp.
²⁸Thật vậy, nàng như kẻ trộm rình rập,
Đặng làm gia tăng số người bội tín giữa vòng loài người.
²⁹Ai đã gặp hoạn nạn? Ai đã bị buồn thảm?
Ai có sự gây gỗ? Ai đã than thở?
Ai đã bị thương tích vô cớ? Ai có mắt đỏ ngầu?
³⁰Là những người la cà lâu bên chén rượu;
Những kẻ đi nếm thử các rượu pha.
³¹Đừng nhìn rượu khi nó đỏ thắm;
Lúc nó lóng lánh trong ly
Và chảy ra ngọt lịm.
³²Cuối cùng nó cắn như rắn,
Chích như rắn độc.
³³Mắt con sẽ thấy những cảnh lạ;
Lòng con sẽ tưởng đến những điều gian tà;
³⁴Con sẽ như người nằm giữa lòng biển;
Trên đỉnh cột buồm.
³⁵Con nói: người ta đánh tôi, nhưng tôi không thấy đau;
Người ta đập tôi, nhưng tôi không hay biết;
Khi nào tôi sẽ tỉnh dậy?
Tôi sẽ tìm uống nữa.