24

¹Ðừng ganh tị với phường gian ác,
Cũng đừng mong cộng tác với chúng làm gì;
²Vì tâm trí chúng cứ toan tính chuyện bạo tàn,
Và môi miệng chúng nói toàn những lời gây thương tổn.
³Nhờ khôn ngoan nhà cửa được xây dựng,
Nhờ thông sáng nhà cửa được kiến lập vững vàng;
⁴Nhờ tri thức các phòng được đầy dẫy
Những của cải vừa quý lại vừa sang.
⁵Người khôn ngoan quả có sức lực,
Người tri thức quyền lực càng gia tăng.
⁶Con hãy dùng mưu chước khôn ngoan mà đánh giặc,
Con phải nhờ nhiều mưu sĩ giỏi mới có chiến thắng đem về.
⁷Sự khôn ngoan thật quá cao xa đối với kẻ dại dột,
Ở cổng thành nó chẳng có thể mở miệng nói thành lời.

⁸Kẻ nào mưu tính làm điều ác
Sẽ bị gọi là một kẻ có thủ đoạn độc ác.
⁹Hoạch định chương trình để làm chuyện dại dột là có tội;
Kẻ nhạo báng bị mọi người ghê tởm.

¹⁰Nếu con ngã lòng trong ngày gặp nghịch cảnh,
Sức lực con quả thật quá yếu.
¹¹Hãy giải cứu những kẻ đang đi vào chỗ chết,
Hãy giữ mạng những kẻ lảo đảo bước đến chỗ hành hình.
¹²Vì nếu con nói, “Này, chúng tôi nào hay biết chuyện ấy.”
Ðấng cân nhắc lòng người há không biết lòng con sao?
Ðấng gìn giữ linh hồn con há không biết linh hồn con sao?
Ngài há chẳng báo trả cho mỗi người tùy theo việc họ làm sao?

¹³Con ơi, hãy ăn mật ong, vì nó ngon ngọt lắm,
Những giọt mật nhểu ra từ tàng ong sẽ làm ngọt lịm lưỡi con,
¹⁴Hãy biết rằng khôn ngoan cũng ngọt như thế đối với linh hồn;
Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ có một tương lai tốt đẹp,
Hy vọng con sẽ không bị gãy đổ nửa chừng.

¹⁵Hỡi kẻ gian ác, chớ nằm đó rình rập nhà người ngay lành;
Ðừng xâm phạm nơi an nghỉ của người công chính.
¹⁶Vì dù họ ngã đến bảy lần, họ cũng sẽ đứng dậy;
Nhưng kẻ gian ác chắc chắn sẽ bị tai họa diệt mất.

¹⁷Ðừng vui mừng khi kẻ thù con ngã quỵ,
Lòng con chớ hân hoan khi nó thất thế sa cơ.
¹⁸Nếu không, CHÚA sẽ thấy điều đó, và Ngài sẽ chẳng đẹp lòng,
Rồi Ngài sẽ ngưng cơn thịnh nộ đang giáng trên nó.

¹⁹Ðừng nổi giận vì những người gian ác,
Chớ phân bì khi kẻ ác thành công.
²⁰Vì kẻ ác sẽ không có tương lai,
Ðèn kẻ ác sẽ nay mai tắt lịm.

²¹Con ơi, hãy kính sợ CHÚA và tôn kính vua,
Ðừng nhập bọn với đám người phản nghịch.
²²Vì tai họa của chúng sẽ thình lình vụt đến;
Ai biết sự tàn khốc sẽ ra sao khi CHÚA và vua cùng phạt chúng?

Những Lời Khuyên Bảo Khác của Người Khôn Ngoan

²³Ðây cũng là những lời nói của người khôn ngoan:
Thiên vị khi xét xử là điều không tốt.
²⁴Ai nói với kẻ ác rằng, “Ngươi vô tội,”
Kẻ ấy sẽ bị dân nguyền rủa và các dân khác ghê tởm.
²⁵Nhưng người nào quở phạt kẻ ác sẽ được đẹp lòng thiên hạ,
Và phước hạnh sẽ đến với người ấy.
²⁶Lời đối đáp hay và chân thật,
Giống như một nụ hôn trên môi.

²⁷Hãy sắp đặt công việc của con ở bên ngoài,
Hãy chuẩn bị mọi việc của con ngoài đồng ruộng cho chu tất;
Rồi sau đó mới bắt đầu xây cất nhà cửa cho con.

²⁸Ðừng làm chứng nghịch lại người khác mà không có chứng cớ,
Ðừng dùng môi con nói những lời dối trá hại người.
²⁹Con đừng nói, “Ta sẽ làm cho nó như nó đã làm cho ta;
Ta sẽ báo trả nó những gì nó đã làm, cho nó biết.”

³⁰Ta có đi ngang qua cánh đồng của một kẻ biếng nhác,
Ta có đi ngang qua vườn nho của một kẻ chẳng biết nghĩ suy,
³¹Ta nhìn thấy gai từng bụi mọc tràn lan khắp chốn,
Mặt đất phủ đầy cỏ dại gai rừng, còn tường đá đã ngã đổ.
³²Thấy như thế ta chạnh lòng suy nghĩ,
Ta nhìn xem và gẫm được một bài học ở đời:
³³Ngủ một chút, ngủ nướng thêm một chút,
Khoanh tay nằm nghỉ một chút,
³⁴Thì cái nghèo sẽ vụt đến như bị tên cướp bất chợt tấn công,
Và cái thiếu sẽ ập đến như bị quân thù đầy vũ trang tập kích.

24

¹Do not be ⚓envious of evil men,
Nor desire to be with them;
²For their heart devises violence,
And their lips talk of troublemaking.
³Through wisdom a house is built,
And by understanding it is established;
⁴By knowledge the rooms are filled
With all precious and pleasant riches.
⁵⚓A wise man is strong,
Yes, a man of knowledge increases strength;
⁶⚓For by wise counsel you will wage your own war,
And in a multitude of counselors there is safety.
⁷⚓Wisdom is too lofty for a fool;
He does not open his mouth in the gate.
⁸He who ⚓plots to do evil
Will be called a schemer.
⁹The devising of foolishness is sin,
And the scoffer is an abomination to men.
¹⁰If you ⚓faint in the day of adversity,
Your strength is small.
¹¹⚓Deliver those who are drawn toward death,
And hold back those stumbling to the slaughter.
¹²If you say, “Surely we did not know this,”
Does not ⚓He who weighs the hearts consider it?
He who keeps your soul, does He not know it?
And will He not render to each man ⚓according to his deeds?
¹³My son, ⚓eat honey because it is good,
And the honeycomb which is sweet to your taste;
¹⁴⚓So shall the knowledge of wisdom be to your soul;
If you have found it, there is a prospect,
And your hope will not be cut off.
¹⁵Do not lie in wait, O wicked man, against the dwelling of the righteous;
Do not plunder his resting place;
¹⁶⚓For a righteous man may fall seven times
And rise again,
⚓But the wicked shall fall by calamity.
¹⁷⚓Do not rejoice when your enemy falls,
And do not let your heart be glad when he stumbles;
¹⁸Lest the Lord see it, and it displease Him,
And He turn away His wrath from him.
¹⁹⚓Do not fret because of evildoers,
Nor be envious of the wicked;
²⁰For there will be no prospect for the evil man;
The lamp of the wicked will be put out.
²¹My son, ⚓fear the Lord and the king;
Do not associate with those given to change;
²²For their calamity will rise suddenly,
And who knows the ruin those two can bring?

Further Sayings of the Wise

²³These things also belong to the wise:
⚓It is not good to show partiality in judgment.
²⁴⚓He who says to the wicked, “You are righteous,”
Him the people will curse;
Nations will abhor him.
²⁵But those who rebuke the wicked will have ⚓delight,
And a good blessing will come upon them.
²⁶He who gives a right answer kisses the lips.
²⁷⚓Prepare your outside work,
Make it fit for yourself in the field;
And afterward build your house.
²⁸⚓Do not be a witness against your neighbor without cause,
For would you deceive with your lips?
²⁹⚓Do not say, “I will do to him just as he has done to me;
I will render to the man according to his work.”
³⁰I went by the field of the lazy man,
And by the vineyard of the man devoid of understanding;
³¹And there it was, ⚓all overgrown with thorns;
Its surface was covered with nettles;
Its stone wall was broken down.
³²When I saw it, I considered it well;
I looked on it and received instruction:
³³⚓A little sleep, a little slumber,
A little folding of the hands to rest;
³⁴⚓So shall your poverty come like a prowler,
And your need like an armed man.