19

¹Thà nghèo mà sống thanh liêm,
Còn hơn có môi miệng gian xảo và làm một kẻ dại.
²Nhiệt thành nhưng thiếu tri thức là điều không tốt,
Vội vàng làm nhưng chưa suy nghĩ kỹ chỉ làm hỏng việc mà thôi.
³Kẻ dại làm theo sự dại dột mình và thất bại,
Rồi nổi giận trong lòng và oán trách CHÚA.
⁴Khi giàu sang, có lắm người muốn làm bạn,
Lúc nghèo khó, các bạn bè rời bỏ lánh xa.
⁵Kẻ làm chứng gian ắt phải mang hình phạt,
Kẻ nói dối chắc chắn không khỏi bị phạt.
⁶Người quyền quý tốt bụng sẽ được nhiều người tìm xin ân huệ,
Người rộng rãi ban cho ai cũng mong được là bạn của mình.
⁷Người nghèo khó, ngay cả bà con ruột thịt còn xa lánh,
Huống chi bị bạn bè bỏ – Ðiều đó đâu có gì đáng ngạc nhiên.
Khi người ấy ngỏ lời xin giúp đỡ, họ đều đã cao bay xa chạy.
⁸Tìm kiếm sự khôn ngoan là yêu mến linh hồn mình,
Giữ lấy sự thông sáng sẽ được thịnh vượng.
⁹Kẻ làm chứng gian ắt phải mang hình phạt,
Kẻ nói dối sớm muộn gì sẽ bị tàn mạt chẳng sai.
¹⁰Vinh hoa phú quý thật không xứng với kẻ rồ dại,
Tôi tớ mà cai trị người quyền quý lại càng không xứng hơn.
¹¹Người khôn ngoan trí thức thường hay chậm giận,
Người ấy lấy làm vinh hạnh bỏ qua lầm lỗi của người ta.
¹²Vua giận dữ thét la như sư tử rống,
Lúc nguôi ngoai ban ân điển giống sương móc đồng xanh.
¹³Con ngu muội là tai họa cho cha mẹ,
Vợ hay cãi khác nào máng xối chảy róc rách mãi không ngừng.
¹⁴Nhà cửa và tài sản có thể là cơ nghiệp do cha mẹ để lại,
Nhưng người vợ khôn ngoan do CHÚA ban cho.
¹⁵Kẻ biếng nhác ham mê ngủ nghỉ,
Kẻ biếng lười bị đói khổ triền miên.
¹⁶Ai vâng giữ điều răn gìn giữ mạng sống mình,
Kẻ sống buông thả không kỷ cương sẽ chết sớm.
¹⁷Ai thương xót người nghèo là cho CHÚA vay mượn,
Ngài sẽ trả lại đầy đủ việc phước thiện người ấy đã làm.
¹⁸Hãy sửa trị con bạn trong khi vẫn còn tia hy vọng,
Nhưng lòng bạn đừng mong nó bị diệt vong.
¹⁹Người quá nóng tính sẽ bị hình phạt,
Nếu bạn cứu giúp người ấy lần nầy, chắc chắn bạn sẽ có dịp cứu giúp thêm lần nữa.
²⁰Hãy lắng nghe lời khuyên bảo và hãy lãnh hội lời giáo huấn,
Ðể có được khôn ngoan hầu biết ứng biến trong tương lai.
²¹Dù tâm trí người ta có nghĩ ra nhiều mưu lắm kế,
Nhưng chỉ ý muốn của CHÚA mới thành tựu.
²²Ðiều mong ước ở một người là lòng trung thành của người ấy;
Thà làm một người nghèo hơn là làm kẻ dối gạt người ta.
²³Lòng kính sợ CHÚA dẫn đưa vào sự sống,
Ðược no thỏa an lành và thoát mọi tai ương.
²⁴Kẻ biếng nhác để yên tay mình trong dĩa,
Không nhấc nổi tay lên để đưa thức ăn vào miệng.
²⁵Ðánh kẻ nhạo báng, kẻ khờ khạo sẽ học được khôn ngoan,
Quở người thông sáng, người ấy sẽ lãnh hội thêm tri thức.
²⁶Kẻ đánh cha đuổi mẹ là đứa con bất hiếu,
Ấy là kẻ gây xấu hổ và nhục nhã cho dòng họ và gia đình.
²⁷Con ơi, khi con không muốn nghe những lời dạy dỗ nữa,
Ấy là lúc con bắt đầu rời xa những lời của tri thức.
²⁸Kẻ làm chứng dối nhạo báng công lý,
Miệng của kẻ gian ác ăn nuốt tội lỗi.
²⁹Các án phạt dành cho phường nhạo báng,
Các đòn roi dành cho lưng bọn điên rồ.

19

¹Better the poor whose walk is blameless
than a fool whose lips are perverse.

²Desire without knowledge is not good—
how much more will hasty feet miss the way!

³A person’s own folly leads to their ruin,
yet their heart rages against the Lord.

⁴Wealth attracts many friends,
but even the closest friend of the poor person deserts them.

⁵A false witness will not go unpunished,
and whoever pours out lies will not go free.

⁶Many curry favor with a ruler,
and everyone is the friend of one who gives gifts.

⁷The poor are shunned by all their relatives—
how much more do their friends avoid them!
Though the poor pursue them with pleading,
they are nowhere to be found.⚓

⁸The one who gets wisdom loves life;
the one who cherishes understanding will soon prosper.

⁹A false witness will not go unpunished,
and whoever pours out lies will perish.

¹⁰It is not fitting for a fool to live in luxury—
how much worse for a slave to rule over princes!

¹¹A person’s wisdom yields patience;
it is to one’s glory to overlook an offense.

¹²A king’s rage is like the roar of a lion,
but his favor is like dew on the grass.

¹³A foolish child is a father’s ruin,
and a quarrelsome wife is like
the constant dripping of a leaky roof.

¹⁴Houses and wealth are inherited from parents,
but a prudent wife is from the Lord.

¹⁵Laziness brings on deep sleep,
and the shiftless go hungry.

¹⁶Whoever keeps commandments keeps their life,
but whoever shows contempt for their ways will die.

¹⁷Whoever is kind to the poor lends to the Lord,
and he will reward them for what they have done.

¹⁸Discipline your children, for in that there is hope;
do not be a willing party to their death.

¹⁹A hot-tempered person must pay the penalty;
rescue them, and you will have to do it again.

²⁰Listen to advice and accept discipline,
and at the end you will be counted among the wise.

²¹Many are the plans in a person’s heart,
but it is the Lord’s purpose that prevails.

²²What a person desires is unfailing love⚓ ;
better to be poor than a liar.

²³The fear of the Lord leads to life;
then one rests content, untouched by trouble.

²⁴A sluggard buries his hand in the dish;
he will not even bring it back to his mouth!

²⁵Flog a mocker, and the simple will learn prudence;
rebuke the discerning, and they will gain knowledge.

²⁶Whoever robs their father and drives out their mother
is a child who brings shame and disgrace.

²⁷Stop listening to instruction, my son,
and you will stray from the words of knowledge.

²⁸A corrupt witness mocks at justice,
and the mouth of the wicked gulps down evil.

²⁹Penalties are prepared for mockers,
and beatings for the backs of fools.