2

 1尼布甲尼撒在位第二年，他做了很多梦，心里烦乱，不能睡觉。 2王吩咐人将术士、巫师、行邪术的和迦勒底人召来，要他们把王的梦告诉王；他们就来，站在王面前。 3王对他们说：“我做了一个梦，心里烦乱，想要知道这是什么梦。” 4迦勒底人用亚兰话对王说：“愿王万岁！请将梦告诉仆人，我们就可以讲解。”⚓ 5王回答迦勒底人说：“这事我已决定，你们若不把梦和梦的解释告诉我，就必被凌迟，你们的房屋必成粪堆； 6但你们若能说出这个梦和梦的解释，就必从我得到礼物、赏赐和殊荣。现在，你们要把梦和梦的解释告诉我。” 7他们再一次回答说：“请王将梦告诉仆人，我们就可以讲解。” 8王回答说：“我确实知道你们是故意拖延，因为你们知道这事我已决定。 9你们若不将梦告诉我，只有一个办法对待你们；因为你们彼此串通，向我胡言乱语，要等候情势改变。现在，你们要将梦告诉我，让我知道你们真能为我解梦。”
  10迦勒底人回答王说：“世上没有人能解释王的事情；从来没有君王、大臣、掌权者向术士、巫师，或迦勒底人问过这样的事。 11王所问的事很难，除了不与血肉之躯同住的上帝，没有人能在王面前解释。”
  12王因这事生气，大大震怒，吩咐灭绝巴比伦所有的智慧人。 13命令发出，智慧人将要被杀，人就寻找但以理和他的同伴，要杀他们。

上帝指示但以理

 14王的护卫长亚略奉命去杀巴比伦的智慧人，但以理用婉言和智慧回应， 15向王的大臣亚略说：“王的命令为何这样紧急呢？”亚略就把事情告诉但以理。 16于是但以理进去求王宽限，好为王解梦。
  17但以理回到他的居所，把这事告诉他的同伴哈拿尼雅、米沙利、亚撒利雅， 18要他们祈求天上的上帝施怜悯，将这奥秘指明，免得但以理和他的同伴与巴比伦其余的智慧人一同灭亡。 19这奥秘就在夜间异象中显明给但以理，但以理就称颂天上的上帝。
  20但以理说：
  “上帝的名是应当称颂的，从亘古直到永远！
  因为智慧和能力都属乎他。
   21他改变时间、季节，
  他废王，立王；
  将智慧赐给智慧人，
  将知识赐给聪明人。
   22他显明深奥隐秘的事，
  洞悉幽暗中的一切，
  光明也与他同住。
   23我列祖的上帝啊，我感谢你，赞美你，
  因你将智慧才能赐给我，
  我们所求问的现在你已指明给我，
  把王的事给我们指明。”

但以理解梦

 24于是，但以理进到王所派灭绝巴比伦智慧人的亚略那里去，对他这样说：“不要灭绝巴比伦的智慧人，求你领我到王面前，我可以为王解梦。”
  25亚略就急忙领但以理到王面前，对王这样说：“我在被掳的犹大人中找到一人，能将梦的解释告诉王。” 26王对那称为伯提沙撒的但以理说：“你能将我所做的梦和梦的解释告诉我吗？” 27但以理回答王说：“王所问的那奥秘，智慧人、巫师、术士、观兆的都不能告诉王， 28只有那在天上的上帝能显明奥秘。他已把日后将要发生的事指示尼布甲尼撒王。你在床上做的梦和你脑中的异象是这样： 29你，王啊，你在床上所思想的是关乎日后的事，那显明奥秘的主已把将来要发生的事指示你。 30至于我，那奥秘显明给我，并非因我智慧胜过一切活着的人，而是为了让王知道梦的解释，知道你心里的意念。
  31“你，王啊，你正观看，看哪，有一个很大的像，这像甚高，极其光耀，立在你面前，形状非常可怕。 32这像的头是纯金的，胸膛和膀臂是银的，腹部和腰是铜的， 33腿是铁的，脚是半铁半泥的。 34你正观看，见有一块非人手凿出来的石头打在它半铁半泥的脚上，把脚砸碎； 35于是铁、泥、铜、银、金都一同砸得粉碎，如夏天禾场上的糠秕，被风吹散，无处可寻。打碎这像的石头成了一座大山，覆盖全地。
  36“这就是那梦；我们要在王面前讲解那梦。 37你，王啊，你是诸王之王。天上的上帝已将国度、权势、能力、尊荣都赐给你。 38世人和走兽，并天空的飞鸟，不论居住何处，他都交在你的手中，令你掌管这一切。你就是那金的头。 39在你以后必兴起另一国，不及于你；又有第三国如铜，必掌管全地。 40第四国必坚壮如铁，就像铁能打碎砸碎一切；铁怎样压碎一切，那国也必照样打碎压碎。 41你既看见像的脚和脚趾头，一半是陶匠的泥，一半是铁，那国将来也必分裂。你既看见铁和泥搀杂，那国也必有铁的力量。 42那脚趾头既是半铁半泥，那国也必半强半弱。 43你既看见铁和泥搀杂，他们必有混杂的后裔，却不能彼此相合，正如铁和泥不能相合。 44当诸王在位的时候，天上的上帝必另立一个永不败坏的国度，这国度必不归给其他百姓，却要打碎灭绝所有的国度，存立到永远。 45你既看见非人手凿出来的一块石头从山而出，打碎铁、铜、泥、银、金，那就是至大的上帝把将来要发生的事给王指明。这梦是确实的，这解释也是准确的。”

王奖赏但以理

 46当时，尼布甲尼撒王脸伏于地，向但以理下拜，并且吩咐人给他奉上供物和香。 47王对但以理说：“你既能讲明这奥秘，你们的上帝诚然是万神之神、万王之主，是奥秘的启示者。” 48于是王使但以理高升，赏赐他极多的礼物，派他管理巴比伦全省，又立他为总理，掌管巴比伦所有的智慧人。 49但以理求王，王就派沙得拉、米煞、亚伯尼歌管理巴比伦省的事务，只是但以理仍在朝中侍立。

2

Nenpukajnexales Zaj Npau Suav

 1Thaum Nenpukajnexales ua vajntxwv tau ob xyoos, nws txawm ua ib zaj npau suav. Zaj npau suav ntawd ua rau nws ntxhov siab heev thiab pw tsis tsaug zog li. 2Yog li ntawd, nws thiaj hu cov neeg uas txawj saib tes, txawj ua yeessiv, txawj saib yaig thiab txawj saib xyab, tuaj txhais nws zaj npau suav. Thaum lawv tuaj txog lawm, 3nws hais rau lawv hais tias, “Kuv ua ib zaj npau suav tsis zoo mas kuv ntxhov siab heev; kuv xav paub hais tias zaj npau suav ntawd yog li cas thiab hais txog dabtsi?”
  4Lawv hais lus Alamais rau vajntxwv hais tias, “Thov kom vajntxwv muaj sia nyob mus ibtxhis! Thov qhia vajntxwv zaj npau suav rau peb, peb yuav txhais cov ntsiab lus rau vajntxwv paub.”
  5Vajntxwv hais rau lawv hais tias, “Kuv twb txiav txim siab lawm hais tias yog nej piav tsis tau zaj npau suav thiab txhais tsis tau cov ntsiab lus rau kuv paub, ces kuv yuav muab nej hlais ib daig zuj zus thiab yuav muab nej tej vajtse rhuav povtseg huv tibsi. 6Tiamsis yog nej qhia thiab txhais tau rau kuv, kuv yuav muab nqi zog thiab pub koob meej rau nej. Nej cia li piav thiab txhais rau kuv mloog tamsim no.”
  7Lawv rov hais rau vajntxwv hais tias, “Yog vajntxwv piav vajntxwv zaj npau suav rau peb mloog, peb thiaj yuav paub txhais zaj npau suav ntawd.”
  8Vajntxwv teb hais tias, “Kuv paub hais tias nej xav sej kuv xwb, tiamsis kom nej paub hais tias kuv twb hais tseeb rau nej lawm; 9yog nej tsis piav zaj npau suav rau kuv paub, ces nej txhua tus yuav raug txim ib yam nkaus. Nej yeej tuavhauv lawm hais tias nej yuav dag kuv ntau yam kom kuv hloov kuv tej lus, tiamsis kuv yeej tsis hloov hlo li. Nej cia li qhia kuv zaj npau suav rau kuv, kuv thiaj paub hais tias nej txawj txhais.”
  10Lawv hais ntxiv rau vajntxwv hais tias, “Tej neeg uas nyob hauv ntiajteb no yeej tsis muaj ib tug uas yuav qhia tau tej uas koj hais ko rau koj paub li. Thiab tej vajntxwv, tsis hais tus uas yuav muaj hwjchim loj npaum li cas los yeej tsis muaj ib tug uas yuav hais li koj hais ko rau cov neeg uas txawj saib tes, txawj ua yeessiv thiab txawj saib xyab hlo li. 11Tej lus uas koj nug ko nyuaj heev tsis muaj leejtwg yuav teb tau rau koj; ntshai tsuas yog tej vajtswv thiaj yuav teb tau xwb, tiamsis tej vajtswv ntawd yeej tsis nrog neeg nyob ua ke.”
  12Vim lawv teb li ntawd vajntxwv thiaj chim heev. Nws tau samhwm kom luag muab nws cov tuavxam tua povtseg huv tibsi. 13Ces vajntxwv thiaj tawm ib tsab ntawv samhwm rau sawvdaws paub hais tias kom muab lawv cov ntawd tua povtseg, lojxov Daniyees thiab nws peb tug phoojywg huv tibsi.

Vajtswv Qhia Zaj Npau Suav rau Daniyees

 14Daniyees txawm mus cuag Ali-aus uas yog tus thawj saib cov tubrog uas zov vajntxwv lub loog. Ali-aus yog tus uas vajntxwv yuav tso mus tua vajntxwv cov tuavxam. Daniyees ua tib zoo xav ua ntej 15nws mam mus nug Ali-aus hais tias yog vim li cas vajntxwv yuav tawm tsab ntawv tawv ua luaj li ntawd? Ali-aus thiaj piav zaj ntawd rau Daniyees mloog.
  16Daniyees mus cuag vajntxwv tamsim ntawd. Nws thov vajntxwv kom pub sijhawm ntev mentsis rau lawv, nws mam li qhia thiab txhais zaj npau suav ntawd rau vajntxwv. 17Daniyees rov qab los tsev, thiab nws piav zaj ntawd rau Hananiyas, Misayees thiab Axaliyas uas yog nws peb tug phoojywg mloog. 18Nws hais kom lawv thov Vajtswv tus uas nyob saum ntuj hlub lawv thiab qhia tej yam uas tsis muaj leejtwg paub rau lawv kom lawv thiaj yuav tsis raug tua nrog cov tuavxam uas nyob hauv lub nroog Npanpiloos. 19Ces hmo ntawd Daniyees txawm ua yogtoog pom thiab Vajtswv qhia zaj uas tsis muaj leejtwg paub ntawd rau Daniyees. Ces Daniyees ua Vajtswv tus uas nyob saum ntuj tsaug:
   20“Vajtswv yog tus txawj ntse thiab muaj hwjchim loj!
  Cia li qhuas nws mus ibtxhis.
   21Vajtswv yog tus tswj lub sijhawm thiab tej caij nyoog;
  nws tsa thiab txo tej vajntxwv; nws yog tus pub
   kom neeg muaj tswvyim thiab txawj ntse.
   22Nws muab tej uas neeg tsis paub
  thiab tsis pom los nthuav qhia rau
   sawvdaws;
  nws paub tej uas nyob nraim nkoos
   hauv qhov tsaus ntuj nti
  thiab muaj qhov pom kev ci kaj nrig
   nyob puagncig nws.
   23Kuv yawgkoob tus Vajtswv,
   kuv ua koj tsaug thiab hwm koj.
  Koj pub tswvyim thiab dag zog rau kuv.
  Koj teb kuv tej lus thov thiab ua rau
   peb paub teb vajntxwv.”

Daniyees Qhia Zaj Npau Suav rau Vajntxwv

 24Tom qab ntawd Daniyees thiaj mus cuag Ali-aus tus uas vajntxwv samhwm kom mus tua vajntxwv cov tuavxam. Daniyees hais tias, “Thov tsis txhob muab lawv cov ntawd tua; cia li coj kuv mus cuag vajntxwv, kuv yuav qhia thiab txhais nws zaj npau suav rau nws.”
  25Ali-aus thiaj li coj Daniyees mus cuag vajntxwv thiab hais rau vajntxwv hais tias, “Kuv nrhiav tau cov Yudais uas peb ntes los ntawd muaj ib tug yuav txhais tau koj zaj npau suav.”
  26Vajntxwv hais rau Daniyees (tus uas muaj dua ib lub npe hu ua Npeetesaxas) hais tias, “Koj puas muaj cuabkav qhia tau kuv zaj npau suav thiab txhais cov ntsiab lus rau kuv paub tiag?”
  27Daniyees teb vajntxwv hais tias, “Vajntxwv, cov neeg uas txawj saib xyab, txawj ua yeessiv thiab txawj saib hnubqub yeej tsis muaj ib tug yuav paub txhais zaj npau suav ntawd rau koj li. 28Tsuas muaj Vajtswv tib leeg tus uas nyob saum ntuj thiaj qhia tau tej uas tsis muaj neeg paub no rau sawvdaws. Vajntxwv, Vajtswv qhia tej uas yuav muaj los yav ntom ntej no rau koj paub. Koj zaj npau suav thiab tej yogtoog uas koj pom thaum koj tseem pw yog li no:
  29“Vajntxwv, thaum koj pw tsaug zog thiab koj ua npau suav pom tej uas yuav muaj los yav tom ntej; thiab Vajtswv tus uas qhia tau tej uas tsis muaj neeg paub rau sawvdaws, nws qhia tej uas yuav muaj los yav tom ntej no rau koj. 30Nimno Vajtswv twb qhia tej yam uas tsis muaj neeg paub rau kuv lawm, tsis yog vim kuv txawj ntse dua lwm tus, tiamsis yog Vajtswv xav qhia kom koj paub zaj npau suav ntawd thiab tej uas koj xav paub.
  31“Vajntxwv, koj ua yogtoog pom ib tug mlom uas loj thiab siab heev sawv ntawm koj xubntiag. Tus mlom ntawd ci ntsa iab thiab txaus ntshai kawg li. 32Tus mlom ntawd lub taubhau yog tseem kub, lub hauv siab thiab ob txhais cajnpab yog nyiaj, lub duav thiab ob txhais ncejpuab ntug yog tooj liab, 33ob txhais ceg yog hlau, thiab ob txhais kotaw yog hlau xyaw av nplaum. 34Thaum koj tabtom ntsia tus mlom ntawd, txawm muaj ib lub pobzeb loj loj ntais rhe saum pobtsuas los uas tsis yog neeg txhais tes ua poob los raug tus mlom ntawd ob txhais kotaw uas yog hlau xyaw av nplaum tawg ntsoog ntxaws. 35Ces tamsim ntawd tej qhov uas yog av nplaum, yog hlau, yog tooj liab thiab yog nyiaj yog kub, txawm tawg ntsoog ntxaws ua tej daim ib yam li tej npluag nplej uas nyob hauv tshav ntaus nplej thaum lub caij ntuj qhua; ces cua muab ntsawj ya tas lawm tsis tshuav ib qho li. Tiamsis lub pobzeb uas poob los raug tus mlom ntawd txawm loj zuj zus tuaj ua ib lub roob puv nkaus ntiajteb.
  36“Koj zaj npau suav muaj raws li uas kuv hais tas los no. Nimno kuv yuav qhia zaj npau suav ntawd lub ntsiab rau vajntxwv saib yog li cas. 37Vajntxwv, koj yog tus uas muaj hwjchim loj dua tej tus vajntxwv huv tibsi. Vajtswv tus uas nyob saum ntuj, tsa koj ua huabtais, nws pub koj muaj hwjchim, muaj zog thiab muaj koob meej nto moo lug. 38Vajtswv tsa koj ua tus kav txhua qhov uas muaj neeg nyob, kav ib puas tsav yam tsiaj thiab tej noog. Lub taubhau kub ntawd yog koj ntag. 39Tom qab koj, yuav muaj dua lwm lub tebchaws sawv los, lub tebchaws ntawd muaj hwjchim yau dua koj, thiab tom qab ntawd lub tebchaws peb uas yog cov tooj liab sawv los thiab yuav kav tagnrho lub ntiajteb no. 40Thiab tom qab ntawd lub tebchaws plaub yuav sawv, lub tebchaws ntawd tawv ib yam li hlau, rau qhov hlau tsoo thiab ntaus ib puas tsav yam tawg taus. Vim lub tebchaws ntawd tawv ib yam li hlau uas tsoo ib puas tsav yam tawg taus, mas nws yuav tsoo thiab ntaus cov tebchaws uas xub sawv ua ntej ntawd kom tawg tas huv tibsi. 41Txhais kotaw thiab cov ntivtaw uas koj pom av thiab hlau sib xyaws ntxaws txhais hais tias, yuav muaj ntau lub tebchaws los sib koom ua ke. Nws yuav muaj qee yam tawv ib yam li hlau, rau qhov muaj hlau thiab av nplaum sib xyaw ntxaws. 42Cov ntivtaw uas yog av xyaw hlau, txhais hais tias lub tebchaws ntawd ib txhia muaj zog thiab ib txhia tsis muaj zog. 43Qhov uas koj pom muaj av nplaum xyaw hlau, txhais hais tias cov nomtswv uas kav lub tebchaws ntawd yuav tso lawv tej tub tej ntxhais sib yuav kom nyob tau ua ke, tiamsis lawv yuav koom tsis tau ua ke ib yam li hlau thiab av nplaum yeej tsis sib lo li. 44Lub sijhawm uas cov nomtswv ntawd tseem kav tebchaws, Vajtswv tus uas nyob saum ntuj yuav tsa ib lub tebchaws uas yuav nyob mus tsis paub kawg li. Lub tebchaws ntawd yuav tsis muaj leejtwg kovyeej nws, nws yuav rhuav tej tebchaws ntawd kom puastsuaj tas, tiamsis nws yuav nyob mus ibtxhis. 45Qhov uas koj pom lub pobzeb uas tsis yog neeg txhais tes ua ntais poob saum pobtsuas los raug tus mlom neeg uas ib qhov yog hlau, ib qhov yog tooj liab, ib qho yog av, ib qhov yog nyiaj, thiab ib qho yog kub ntawd yog Vajtswv tus muaj hwjchim loj kawg nkaus qhia kom koj paub tej uas yuav muaj los yav ntom ntej no. Koj zaj npau suav muaj raws li kuv hais tas los no. Nimno kuv twb piav thiab txhais koj zaj npau suav lub ntsiab meej rau koj lawm.”

Vajntxwv Muab Koob Meej rau Daniyees

 46Vajntxwv Nenpukajnexales txhos caug ntua hauv av pe Daniyees, thiab nws hais kom luag cia li muab qoobloo thiab tshuaj tsw qab tuaj fij rau Daniyees. 47Vajntxwv hais tias, “Koj tus Vajtswv yog tus uas muaj hwjchim loj dua tej vajtswv, nws yog tus Tswv uas kav tagnrho tej vajntxwv thiab yog tus uas qhia tej uas neeg tsis paub rau sawvdaws. Kuv paub li no, rau qhov nws qhia koj txhais tau tej uas tsis muaj leejtwg paub.” 48Vajntxwv tsa Daniyees ua ib tug nomtswv loj thiab muab tej khoom muaj nqis ntau yam rau Daniyees. Nws tsa Daniyees ua tus kav lub xeev Npanpiloos thiab cia Daniyees ua tus thawj saib vajntxwv cov tuavxam. 49Daniyees thov vajntxwv tsa Sadalas, Mesakas thiab Anpenekaus ua cov saib haujlwm hauv lub xeev Npanpiloos, tiamsis Daniyees ua tus loj nrog vajntxwv hauv lub loog.