2

¹尼布甲尼撒在位第二年，他做了很多梦，心里烦乱，不能睡觉。 ²王吩咐人将术士、巫师、行邪术的和迦勒底人召来，要他们把王的梦告诉王；他们就来，站在王面前。 ³王对他们说：“我做了一个梦，心里烦乱，想要知道这是什么梦。” ⁴迦勒底人用亚兰话对王说：“愿王万岁！请将梦告诉仆人，我们就可以讲解。”⚓ ⁵王回答迦勒底人说：“这事我已决定，你们若不把梦和梦的解释告诉我，就必被凌迟，你们的房屋必成粪堆； ⁶但你们若能说出这个梦和梦的解释，就必从我得到礼物、赏赐和殊荣。现在，你们要把梦和梦的解释告诉我。” ⁷他们再一次回答说：“请王将梦告诉仆人，我们就可以讲解。” ⁸王回答说：“我确实知道你们是故意拖延，因为你们知道这事我已决定。 ⁹你们若不将梦告诉我，只有一个办法对待你们；因为你们彼此串通，向我胡言乱语，要等候情势改变。现在，你们要将梦告诉我，让我知道你们真能为我解梦。”
¹⁰迦勒底人回答王说：“世上没有人能解释王的事情；从来没有君王、大臣、掌权者向术士、巫师，或迦勒底人问过这样的事。 ¹¹王所问的事很难，除了不与血肉之躯同住的上帝，没有人能在王面前解释。”
¹²王因这事生气，大大震怒，吩咐灭绝巴比伦所有的智慧人。 ¹³命令发出，智慧人将要被杀，人就寻找但以理和他的同伴，要杀他们。

上帝指示但以理

¹⁴王的护卫长亚略奉命去杀巴比伦的智慧人，但以理用婉言和智慧回应， ¹⁵向王的大臣亚略说：“王的命令为何这样紧急呢？”亚略就把事情告诉但以理。 ¹⁶于是但以理进去求王宽限，好为王解梦。
¹⁷但以理回到他的居所，把这事告诉他的同伴哈拿尼雅、米沙利、亚撒利雅， ¹⁸要他们祈求天上的上帝施怜悯，将这奥秘指明，免得但以理和他的同伴与巴比伦其余的智慧人一同灭亡。 ¹⁹这奥秘就在夜间异象中显明给但以理，但以理就称颂天上的上帝。
²⁰但以理说：
“上帝的名是应当称颂的，从亘古直到永远！
因为智慧和能力都属乎他。
²¹他改变时间、季节，
他废王，立王；
将智慧赐给智慧人，
将知识赐给聪明人。
²²他显明深奥隐秘的事，
洞悉幽暗中的一切，
光明也与他同住。
²³我列祖的上帝啊，我感谢你，赞美你，
因你将智慧才能赐给我，
我们所求问的现在你已指明给我，
把王的事给我们指明。”

但以理解梦

²⁴于是，但以理进到王所派灭绝巴比伦智慧人的亚略那里去，对他这样说：“不要灭绝巴比伦的智慧人，求你领我到王面前，我可以为王解梦。”
²⁵亚略就急忙领但以理到王面前，对王这样说：“我在被掳的犹大人中找到一人，能将梦的解释告诉王。” ²⁶王对那称为伯提沙撒的但以理说：“你能将我所做的梦和梦的解释告诉我吗？” ²⁷但以理回答王说：“王所问的那奥秘，智慧人、巫师、术士、观兆的都不能告诉王， ²⁸只有那在天上的上帝能显明奥秘。他已把日后将要发生的事指示尼布甲尼撒王。你在床上做的梦和你脑中的异象是这样： ²⁹你，王啊，你在床上所思想的是关乎日后的事，那显明奥秘的主已把将来要发生的事指示你。 ³⁰至于我，那奥秘显明给我，并非因我智慧胜过一切活着的人，而是为了让王知道梦的解释，知道你心里的意念。
³¹“你，王啊，你正观看，看哪，有一个很大的像，这像甚高，极其光耀，立在你面前，形状非常可怕。 ³²这像的头是纯金的，胸膛和膀臂是银的，腹部和腰是铜的， ³³腿是铁的，脚是半铁半泥的。 ³⁴你正观看，见有一块非人手凿出来的石头打在它半铁半泥的脚上，把脚砸碎； ³⁵于是铁、泥、铜、银、金都一同砸得粉碎，如夏天禾场上的糠秕，被风吹散，无处可寻。打碎这像的石头成了一座大山，覆盖全地。
³⁶“这就是那梦；我们要在王面前讲解那梦。 ³⁷你，王啊，你是诸王之王。天上的上帝已将国度、权势、能力、尊荣都赐给你。 ³⁸世人和走兽，并天空的飞鸟，不论居住何处，他都交在你的手中，令你掌管这一切。你就是那金的头。 ³⁹在你以后必兴起另一国，不及于你；又有第三国如铜，必掌管全地。 ⁴⁰第四国必坚壮如铁，就像铁能打碎砸碎一切；铁怎样压碎一切，那国也必照样打碎压碎。 ⁴¹你既看见像的脚和脚趾头，一半是陶匠的泥，一半是铁，那国将来也必分裂。你既看见铁和泥搀杂，那国也必有铁的力量。 ⁴²那脚趾头既是半铁半泥，那国也必半强半弱。 ⁴³你既看见铁和泥搀杂，他们必有混杂的后裔，却不能彼此相合，正如铁和泥不能相合。 ⁴⁴当诸王在位的时候，天上的上帝必另立一个永不败坏的国度，这国度必不归给其他百姓，却要打碎灭绝所有的国度，存立到永远。 ⁴⁵你既看见非人手凿出来的一块石头从山而出，打碎铁、铜、泥、银、金，那就是至大的上帝把将来要发生的事给王指明。这梦是确实的，这解释也是准确的。”

王奖赏但以理

⁴⁶当时，尼布甲尼撒王脸伏于地，向但以理下拜，并且吩咐人给他奉上供物和香。 ⁴⁷王对但以理说：“你既能讲明这奥秘，你们的上帝诚然是万神之神、万王之主，是奥秘的启示者。” ⁴⁸于是王使但以理高升，赏赐他极多的礼物，派他管理巴比伦全省，又立他为总理，掌管巴比伦所有的智慧人。 ⁴⁹但以理求王，王就派沙得拉、米煞、亚伯尼歌管理巴比伦省的事务，只是但以理仍在朝中侍立。

2

Phần lịch sử

(Từ đoạn 2 đến 6)

Đa-ni-ên giải chiêm bao của vua. – Sự hiện thấy về pho tượng

¹ Trong năm thứ hai đời vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua thấy chiêm bao, thì trong lòng bối rối và mất giấc ngủ. ² Vậy, vua truyền đòi các đồng bóng, thuật sĩ, thầy bói, và người Canh-đê để cắt nghĩa chiêm bao cho vua. Họ bèn đến chầu trước mặt vua.⚓ ³ Vua nói cùng họ rằng: Ta đã thấy một chiêm bao; và lòng ta bối rối, muốn biết chiêm bao đó. ⁴ Những người Canh-đê nói cùng vua bằng tiếng A-ram rằng: Tâu vua, chúc vua sống đời đời! Xin thuật chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ giải nghĩa.
⁵ Vua trả lời cho những người Canh-đê rằng: Sự ấy đã ra khỏi ta. Nếu các ngươi không nói cho ta biết chiêm bao đó thể nào và lời giải nó làm sao, thì các ngươi sẽ bị phân thây, nhà các ngươi sẽ trở nên đống phân. ⁶ Nhưng nếu các ngươi tỏ chiêm bao và lời giải nó cho ta, thì các ngươi sẽ được lễ vật, phần thưởng, và vinh hiển lớn từ nơi ta. Các ngươi hãy tỏ cho ta chiêm bao đó và lời giải nó thế nào. ⁷ Họ lại tâu lần thứ hai rằng: Xin vua kể chiêm bao cho những kẻ tôi tớ vua, và chúng tôi sẽ cắt nghĩa. ⁸ Vua rằng: Ta biết chắc các ngươi tìm cách để hoãn thì giờ, vì các ngươi thấy sự ấy đã ra khỏi ta. ⁹ Nhưng, nếu các ngươi không tỏ cho ta biết chiêm bao, thì cũng chỉ có một luật cho các ngươi; vì các ngươi đã điều đình với nhau đem những lời giả dối bậy bạ nói cùng ta, cho đến ngày giờ sẽ thay đổi. Vậy, hãy nói chiêm bao cho ta, và ta sẽ biết rằng các ngươi có thể giải nghĩa được. ¹⁰ Những người Canh-đê tâu lại cùng vua rằng: Chẳng có người nào trên đất nầy có thể tỏ ra việc của vua; vì chẳng có vua nào, chúa nào, người cai trị nào đem việc như thế hỏi đồng bóng, thuật sĩ, hay người Canh-đê nào. ¹¹ Vì sự vua đòi là hiếm có, và không ai có thể tỏ cho vua được, chỉ có các vì thần không ở với loài xác thịt.
¹² Vậy nên vua phát tức mình và giận dữ lắm, bèn truyền mạng lịnh giết chết hết những bác sĩ của Ba-by-lôn. ¹³ Vậy mạng lịnh đó đã truyền ra; người ta hầu đem giết hết thảy những bác sĩ, lại tìm Đa-ni-ên cùng đồng bạn người để giết. ¹⁴ Bấy giờ Đa-ni-ên lấy sự khôn ngoan tri thức mà nói với A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, đã đi ra đặng giết những bác sĩ của Ba-by-lôn. ¹⁵ Người cất tiếng nói cùng A-ri-ốc, quan thị vệ của vua, rằng: Sao lại có mạng lịnh nghiêm cấp dường ấy ra từ vua? A-ri-ốc bèn kể chuyện cho Đa-ni-ên rõ. ¹⁶ Tức thì Đa-ni-ên vào, xin vua cho mình một hạn nữa, hầu có thể giải nghĩa điềm chiêm bao đó cho vua.
¹⁷ Đoạn, Đa-ni-ên trở về nhà, và tỏ sự ấy cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên và A-xa-ria. ¹⁸ Người xin họ cầu Đức Chúa Trời ở trên trời dủ lòng thương xót họ về sự kín nhiệm nầy, hầu cho Đa-ni-ên và đồng bạn mình khỏi phải chết với những bác sĩ khác của Ba-by-lôn.
¹⁹ Vậy sự kín nhiệm được tỏ ra cho Đa-ni-ên trong sự hiện thấy ban đêm; Đa-ni-ên bèn ngợi khen Chúa trên trời. ²⁰ Đoạn, Đa-ni-ên cất tiếng nói rằng: Ngợi khen danh Đức Chúa Trời đời đời vô cùng! Vì sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài. ²¹ Chính Ngài thay đổi thì giờ và mùa, bỏ và lập các vua; ban sự khôn ngoan cho kẻ khôn ngoan, và sự thông biết cho kẻ tỏ sáng. ²² Chính Ngài tỏ ra những sự sâu xa kín nhiệm; Ngài biết những sự ở trong tối tăm, và sự sáng ở với Ngài. ²³ Hỡi Đức Chúa Trời của tổ phụ tôi! Tôi cảm ơn và ngợi khen Ngài, vì Ngài đã ban cho tôi sự khôn ngoan và quyền phép, và bây giờ Ngài đã khiến tôi biết điều chúng tôi cầu hỏi Ngài, mà tỏ cho chúng tôi biết việc của vua.
²⁴ Vậy nên Đa-ni-ên đến nhà A-ri-ốc, là người vua đã truyền cho diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; và nói cùng người như vầy: Đừng diệt những bác sĩ của Ba-by-lôn; nhưng hãy đưa tôi vào trước mặt vua, thì tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua. ²⁵ Bấy giờ A-ri-ốc vội vàng dẫn Đa-ni-ên đến trước mặt vua, và tâu cùng vua như vầy: Tôi đã tìm thấy một người trong những con cái Giu-đa bị bắt làm phu tù, người ấy sẽ cho vua biết sự giải nghĩa đó.
²⁶ Vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên, mà người ta vẫn gọi là Bên-tơ-xát-sa, rằng: Quả thật rằng ngươi có thể tỏ cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy, và lời giải nó chăng? ²⁷ Đa-ni-ên ở trước mặt vua trả lời rằng: Sự kín nhiệm mà vua đã đòi, thì những bác sĩ, thuật sĩ, đồng bóng, thầy bói đều không có thể tỏ cho vua được. ²⁸ Nhưng có một Đức Chúa Trời ở trên trời tỏ ra những điều kín nhiệm; và đã cho vua Nê-bu-cát-nết-sa biết điều sẽ tới trong những ngày sau rốt. Vậy, chiêm bao của vua và các sự hiện thấy của đầu vua đã thấy trên giường mình là như vầy:
²⁹ Hỡi vua, khi vua nằm trên giường, có những tư tưởng về sự xảy đến sau nầy, thì Đấng hay tỏ sự kín nhiệm đã cho vua biết sự sẽ xảy đến. ³⁰ Về phần tôi, sự kín nhiệm đó đã tỏ ra cho tôi, không phải vì tôi có sự khôn ngoan gì hơn người nào sống; nhưng để được giải nghĩa cho vua hiểu, và cho vua biết những ý tưởng trong lòng mình.
³¹ Hỡi vua, vua nhìn xem, và nầy, có một pho tượng lớn. Pho tượng đó to lớn và rực rỡ lạ thường; đứng trước mặt vua, và hình dạng dữ tợn. ³² Đầu pho tượng nầy bằng vàng ròng; ngực và cánh tay bằng bạc; bụng và vế bằng đồng; ³³ ống chân bằng sắt; và bàn chân thì một phần bằng sắt một phần bằng đất sét. ³⁴ Vua nhìn pho tượng cho đến khi có một hòn đá chẳng phải bởi tay đục ra, đến đập vào bàn chân bằng sắt và đất sét của tượng, và làm cho tan nát. ³⁵ Bấy giờ sắt, đất sét, đồng, bạc, và vàng đều cùng nhau tan nát cả; trở nên như rơm rác bay trên sân đạp lúa mùa hạ, phải gió đùa đi, chẳng tìm nơi nào cho chúng nó; nhưng hòn đã đập vào pho tượng thì hóa ra một hòn núi lớn và đầy khắp đất.
³⁶ Đó là điềm chiêm bao. Bây giờ chúng tôi sẽ giải nghĩa ra trước mặt vua. ³⁷ Hỡi vua, vua là vua các vua, vì Chúa trên trời đã ban nước, quyền, sức mạnh, và sự vinh hiển cho vua. ³⁸ Ngài đã trao trong tay vua những con cái loài người, những thú đồng và chim trời, dầu chúng nó ở nơi nào, Ngài cũng đã làm cho vua được cai trị hết thảy; vậy vua là cái đầu bằng vàng. ³⁹ Nhưng sau vua, sẽ dấy lên một nước khác, kém nước của vua; rồi một nước thứ ba, tức là đồng, sẽ cai quản khắp đất. ⁴⁰ Lại có một nước thứ tư mạnh như sắt; vì sắt hay đập vỡ và bắt phục mọi vật, thì nước ấy cũng sẽ đập vỡ và nghiền nát như là sắt vậy. ⁴¹ Còn như vua đã thấy bàn chân và ngón chân nửa bằng đất sét nửa bằng sắt, ấy là một nước sẽ phải phân chia ra; nhưng trong nước đó sẽ có sức mạnh của sắt, theo như vua đã thấy sắt lộn với đất sét. ⁴² Những ngón chân nửa sắt nửa đất sét, nước đó cũng nửa mạnh nửa giòn. ⁴³ Vua đã thấy sắt lộn với đất sét, ấy là chúng nó lộn nhau bởi giống loài người; song không dính cùng nhau, cũng như sắt không ăn với đất sét. ⁴⁴ Trong đời các vua nầy, Chúa trên trời sẽ dựng nên một nước không bao giờ bị hủy diệt, quyền nước ấy không bao giờ để cho một dân tộc khác; song nó sẽ đánh tan và hủy diệt hết các nước trước kia, mà mình thì đứng đời đời; ⁴⁵ theo như vua đã xem thấy hòn đá đục ra từ núi, chẳng phải bởi tay, đã đập vỡ sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng. Đức Chúa Trời lớn đã cho vua biết sự sau nầy sẽ đến. Điềm chiêm bao nầy là thật, và lời giải nó là chắc chắn.
⁴⁶ Bấy giờ vua Nê-bu-cát-nết-sa sấp mặt xuống, lạy Đa-ni-ên, và truyền dâng lễ vật cùng đồ thơm cho người. ⁴⁷ Đoạn, vua cất tiếng nói cùng Đa-ni-ên rằng: Quả thật, Đức Chúa Trời các ngươi là Đức Chúa Trời của các thần, và là Chúa của các vua; chính Ngài là Đấng tỏ ra những sự kín nhiệm, vì ngươi đã có thể tỏ ra sự kín nhiệm nầy. ⁴⁸ Vua bèn tôn Đa-ni-ên lên sang trọng và ban cho người nhiều lễ vật trọng. Vua lập người cai trị cả tỉnh Ba-by-lôn, và làm đầu các quan cai những bác sĩ của Ba-by-lôn. ⁴⁹ Đa-ni-ên cầu xin vua, thì vua lập Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-Nê-gô cùng cai trị tỉnh Ba-by-lôn, còn Đa-ni-ên thì chầu nơi cửa vua.