34
犹大王约西亚
（王下22．1－2）
1约西亚登基的时候年八岁，在耶路撒冷作王三十一年。
2他行耶和华眼中看为正的事，行他祖先大卫所行的道，不偏左右。
3他作王第八年，尚且年轻，就寻求他祖先大卫的上帝。到了十二年，他开始洁净犹大和耶路撒冷，除掉丘坛、亚舍拉、雕刻的像和铸造的像。
4众人在他面前拆毁诸巴力的坛，砍断坛上高高的香坛，又把亚舍拉和雕刻的像，以及铸造的像打碎成灰，撒在向偶像献祭之人的坟上，
5把祭司的骸骨烧在他们的坛上，洁净了犹大和耶路撒冷。
6他又在玛拿西、以法莲、西缅、拿弗他利各城和四围的废墟⚓，
7拆毁祭坛，把亚舍拉和雕刻的像打碎成灰，砍断以色列全地所有的香坛。于是他回耶路撒冷去了。
发现律法书
（王下22．3－20）
8约西亚王十八年，这地和殿洁净了之后，他派亚萨利雅的儿子沙番、玛西雅市长、约哈斯的儿子约亚史官去整修耶和华－他上帝的殿。
9他们去见希勒家大祭司，把奉到上帝殿的银子交给他；这银子是看守殿门的利未人从玛拿西、以法莲，和以色列所有幸存的人，以及犹大、便雅悯众人和耶路撒冷的居民收来的。
10他们把这银子交给耶和华殿里督工的，由他们转交整修耶和华殿的工匠，
11就是交给木匠和石匠，好为犹大王所毁坏的殿，买凿成的石头和作钩子与栋梁的木料。
12这些人办事诚实，管理他们的是利未人米拉利的子孙雅哈和俄巴底，又有哥辖人撒迦利亚和米书兰；还有所有善于奏乐的利未人。
13他们监督扛抬的人，督导一切做各样工的人。利未人中也有作书记、官员、守卫的。
14他们把奉到耶和华殿的银子运出来的时候，希勒家祭司发现了耶和华藉摩西所传的律法书。
15希勒家对沙番书记说：“我在耶和华殿里发现了律法书。”希勒家把书递给沙番。
16沙番把书拿到王那里，又把这事回覆王说：“凡交给仆人的手所办的事，他们都办好了。
17耶和华殿里所发现的银子已经倒出来，交在督工和工匠的手里了。”
18沙番书记又向王报告说：“希勒家祭司递给我一卷书。”沙番就在王面前朗读那书。
19王听见律法的话，就撕裂衣服。
20王吩咐希勒家与沙番的儿子亚希甘、米迦⚓的儿子亚比顿⚓、沙番书记和王的臣仆亚撒雅，说：
21“你们去，以所发现这书上的话，为我、为以色列和犹大幸存的人求问耶和华；因为我们的祖先没有遵守耶和华的话，没有照这书上所记的一切去做，耶和华的烈怒就倒在我们身上。”
22于是，希勒家和王的人⚓都去见户勒大女先知，她是掌管礼服的沙龙的妻子，沙龙是哈斯拉的孙子，特瓦的儿子。户勒大住在耶路撒冷第二区。他们向她说明来意。
23她对他们说：“耶和华－以色列的上帝如此说：‘你们可以回覆那派你们来见我的人说，
24耶和华如此说：看哪，我必照着在犹大王面前所读那书上记载的一切诅咒，降祸于这地方和其上的居民。
25因为他们离弃我，向别神烧香，用他们手所做的一切惹我发怒，所以我的愤怒必倒在这地方，总不止息。’
26然而，派你们来求问耶和华的犹大王，你们要这样回覆他：‘耶和华－以色列的上帝如此说：至于你所听见的话，
27就是听见我指着这地方和其上居民所说的话，你的心就软化，在我面前谦卑下来，撕裂衣服，向我哭泣，因此我应允你。这是耶和华说的。
28看哪，我必使你归到你祖先那里，平安地进入坟墓，我要降于这地方和其上居民的一切灾祸，你不会亲眼看见。’”他们就去把这话回覆王。
约西亚立约顺从主
（王下23．1－20）
29王派人召集犹大和耶路撒冷的众长老来。
30王和犹大众人、耶路撒冷的居民、祭司、利未人，以及所有的百姓，无论大小，都一同上到耶和华的殿去；王把殿里所发现的约书上面一切的话读给他们听。
31王站在自己的位上，在耶和华面前立约，要尽心尽性跟从耶和华，遵守他的诫命、法度、律例，实行这书上所记这约的话；
32又使所有住耶路撒冷和便雅悯的人都服从这约。于是耶路撒冷的居民都遵行上帝，就是他们列祖之上帝的约。
33约西亚从以色列各处把一切可憎之物尽都除掉，使以色列境内的人都事奉耶和华－他们的上帝。约西亚在世的日子，众人都跟从耶和华－他们列祖的上帝，总不离开。
34
Yu^ndaa Nyei Hungh, Yo^si^yaa
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 22:1-2)
1Yo^si^yaa faaux weic zoux hungh wuov zanc ninh duqv hietc hnyangx. Ninh yiem Ye^lu^saa^lem gunv faah ziepc yietv hnyangx.⚓
2Ziux Ziouv mangc ninh zoux duqv horpc, yaac gan ninh nyei ong-taaix, Ndaawitv, nyei jauv yangh, maiv huin mbiaauc yaac maiv huin zaaix.
Yo^si^yaa Goiv Yienc Zaangc Nyei Jauv Longx Jienv Faaux
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 23:4-20)
3Yo^si^yaa zoux hungh gunv hietc hnyangx wuov hnyangx, ninh corc lunx nyei ziangh hoc, ninh jiez gorn lorz ninh nyei ong-taaix, Ndaawitv, nyei Tin-Hungh. Ninh gunv ziepc nyeic hnyangx wuov hnyangx, ninh jiez gorn fioux Yu^ndaa caux Ye^lu^saa^lem. Ninh mietc nzengc yiem hlang zaangc zienh nyei dorngx, ⟨Aa^se^laa⟩ zienh nyeiz nyei fangx, zuqc daaih caux dox daaih nyei miuc-fangx.
4Zuangx mienh yiem ninh nyei nza'hmien caeqv waaic nzengc ⟨Aa^se^laa⟩ nyei ziec-dorngh, hngaqv njiec nzengc yiem wuov deix ziec-dorngh gu'nguaaic nyei buov hung dieh. Ninh mbuo zorqv ⟨Aa^se^laa⟩ nyei fangx caux zuqc daaih dox daaih nyei miuc-fangx mborqv muonc nzengc morc benx mbuonv hiaamx jienv fongc horc ziec bun wuov deix miuc-fangx nyei mienh nyei zouv. ⚓
5Ninh yaac zorqv wuov deix zienh nyei sai mienh nyei mbungv an jienv ziec-dorngh buov, ziouc fioux Yu^ndaa caux Ye^lu^saa^lem.⚓
6Ninh yiem Maa^natv^se, E^faa^im, Si^me^on, liemh mingh taux Napv^taa^li nyei norm-norm zingh caux huing gormx baaic waaic nyei dorngx.
7Ninh caeqv nzengc gormx I^saa^laa^en Deic-Bung nyei ziec-dorngh, mborqv muonc ⟨Aa^se^laa⟩ zienh nyeiz nyei fangx, zorqv miuc-fangx morc benx mbuonv yaac hngaqv yietc zungv buov hung dieh njiec nzengc. Nqa'haav ninh nzuonx Ye^lu^saa^lem.
Zorc Zaangc Ziouv Nyei Biauv
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 22:3-7)
8Yo^si^yaa zoux hungh ziepc betv hnyangx wuov hnyangx, weic fioux nzengc deic-bung caux zaangc Tin-Hungh nyei biauv ninh paaiv Aa^saa^lai^yaa nyei dorn, Saafaan, caux gunv zingh nyei domh jien, Maa^aa^se^aa, caux Yo^aa^haatc nyei dorn, Yo^aa sou-biuv, mingh zorc Ziouv, ninh nyei Tin-Hungh, nyei biauv.
9Ninh mbuo ziouc mingh lorz Hin^ki^yaa domh sai mienh zorqv zuov gaengh nyei ⟨Lewi Mienh⟩ siou daaih nyei yietc zungv nyaanh jiu bun ninh. Naaiv deix nyaanh se yiem Maa^natv^se, E^faa^im, caux yietc zungv zengc njiec nyei I^saa^laa^en Mienh caux Yu^ndaa, Mben^yaa^min aengx caux Ye^lu^saa^lem nyei baeqc fingx siou daaih nyei nyaanh.
10Ninh mbuo aengx zorqv naaiv deix nyaanh jiu bun zorc zaangc Ziouv nyei biauv nyei gunv gong mienh. Naaiv deix gunv gong mienh jiu bun zorc biauv nyei gong-mienh zorc longx daaih hnangv loz wuov nor.
11Ninh mbuo aengx jiu bun ndiangx-zaangc caux gomv biauv zaangc weic maaiz zuqc daaih nyei la'bieiv caux ndiangx zoux haengh, zoux ndiangx-laangh zorc dongh Yu^ndaa Hungh guangc bun ninh waaic nyei dorngx.
12Naaiv deix mienh ziepc zuoqv nyei zoux gong. Gunv gong mienh maaih Lewi Mienh, Me^laa^li nyei zeiv-fun, Yaa^haatc caux O^mbaa^ndi, caux Ko^haatv nyei zeiv-fun, Se^kaa^li^yaa caux Me^sun^laam. Maaih haih longc zoux nzung nyei jaa-sic nyei yietc zungv Lewi Mienh.
13Ninh mbuo gunv bienh ga'naaiv nyei gong-mienh caux gunv zoux nyungc-nyungc gong nyei mienh. Aengx maaih deix Lewi Mienh zoux sou-biuv caux jien caux zuov gaengh mienh.
Lorz Buatc Leiz-Latc Sou
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 22:8-23:3)
14Ninh mbuo zorqv dongh dorh bieqc zaangc Ziouv nyei biauv nyei nyaanh cuotv wuov zanc, Hin^ki^yaa sai mienh lorz buatc Ziouv nyei Leiz-Latc Sou, dongh Tin-Hungh longc Mose jiu bun nyei sou.
15Hin^ki^yaa gorngv mbuox Saafaan sou-biuv, “Yie yiem zaangc Ziouv nyei biauv gu'nyuoz lorz buatc Leiz-Latc Sou.” Ninh ziouc jiu bun Saafaan mi'aqv.
16Saafaan ziouc dorh sou mingh bun hungh diex. Ninh aengx gorngv, “Hungh diex paaiv bun meih nyei bou zoux nyei gong yietc zungv zoux jienv aqv.
17Ninh mbuo zorqv yiem zaangc Ziouv nyei biauv nyei nyaanh dox cuotv nzengc jiu bun gunv gong mienh caux gong-mienh.”
18Saafaan sou-biuv aengx gorngv mbuox hungh diex, “Hin^ki^yaa sai mienh bun njunc sou yie.” Saafaan ziouc yiem hungh diex nyei nza'hmien doqc.
19Hungh diex haiz Leiz-Latc Sou nyei waac, ninh ziouc ⟨betv ninh nyei lui.⟩
20Ninh ziouc paaiv Hin^ki^yaa caux Saafaan nyei dorn, Aa^hi^kam, caux Mikaa nyei dorn, Apc^ndon, caux Saafaan sou-biuv caux hungh diex nyei bou, Aa^saax^yaa,
21“Mingh tengx yie yaac tengx zengc njiec nyei I^saa^laa^en caux Yu^ndaa Mienh naaic Ziouv taux lorz buatc naaiv njunc sou gu'nyuoz nyei waac. Ziouv za'gengh! qiex jiez haic mbuo, laaix mbuo nyei ong-taaix maiv ei jienv Ziouv nyei waac, se maiv ziux naaiv njunc sou fiev nyei yietc zungv waac.”
22Hin^ki^yaa aengx caux hungh diex paaiv nyei wuov deix mienh ziouc mingh lorz dauh douc waac mienh m'sieqv dorn, mbuox heuc Hun^ndaa. Hun^ndaa yiem Ye^lu^saa^lem da'nyeic kang. Ninh zoux Hatc^laa nyei fun. Tokv^haatc nyei dorn, dongh goux hungh diex nyei lui-houx wuov dauh Sanlum nyei auv. Ninh mbuo naaic naaiv dauh m'sieqv dorn taux naaiv deix sic.
23Hun^ndaa gorngv mbuox ninh mbuo, “Ziouv, I^saa^laa^en nyei Tin-Hungh, hnangv naaiv nor gorngv, ‘Oix zuqc mbuox paaiv meih mbuo daaih lorz yie wuov laanh mienh,
24Ziouv, hnangv naaiv nor gorngv. “Yie oix bun naaiv norm dorngx caux naaiv norm dorngx nyei baeqc fingx zuqc zeqc naanc, dongh dorng jienv Yu^ndaa nyei hungh diex doqc naaiv njunc sou yietc zungv zioux nyei waac,
25weic zuqc ninh mbuo guangc yie, buov hung bun nyiec nyei zienh. Ninh mbuo nyei buoz zoux nyei nyungc-nyungc cuoqv yie qiex jiez haic. Weic naaiv yie qiex jiez! haic naaiv norm dorngx. Yie nyei ga'qiex zungv maiv haih fiu.”
26Oix zuqc mbuox Yu^ndaa nyei hungh, dongh paaiv meih mbuo daaih naaic Ziouv wuov dauh, “Ziouv, I^saa^laa^en nyei Tin-Hungh, hnangv naaiv nor gorngv taux meih muangx haiz nyei waac.
27Weic zuqc meih haiz ninh gorngv naaiv norm dorngx caux naaiv norm dorngx nyei baeqc fingx wuov zanc, meih hnyouv mau, yiem Tin-Hungh nyei nza'hmien zatv ganh njiec, yaac weic zuqc meih zatv ganh njiec betv meih nyei lui-houx yaac dorng jienv yie nyiemv, yie ziouc muangx haiz meih. Naaiv se Ziouv gorngv nyei waac.
28Yie oix bun meih guei seix,⚓ duqv baengh orn nyei zangx jienv meih nyei zouv. Meih nyei m'zing ziouc maiv buatc yie oix bun naaiv norm dorngx caux naaiv norm dorngx nyei mienh zuqc nyei yietc zungv zeqc naanc.”+’+”
Ninh mbuo ziouc dorh naaiv dauh m'sieqv dorn dau nyei waac nzuonx mingh mbuox hungh diex.
Yo^si^yaa Liepc Ngaengc Waac Oix Muangx Ziouv
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 23:1-20)
29Yo^si^yaa Hungh ziouc heuc yiem Yu^ndaa caux Ye^lu^saa^lem nyei yietc zungv mienh gox gapv zunv daaih.
30Hungh diex caux Yu^ndaa nyei zuangx mienh caux Ye^lu^saa^lem nyei baeqc fingx, liemh sai mienh, Lewi Mienh, caux yietc zungv baeqc fingx, maiv gunv hlo faix, mingh taux zaangc Ziouv nyei biauv. Ninh ziouc zorqv yiem zaangc Ziouv nyei biauv lorz buatc wuov njunc Laengz Ngaengc Waac nyei sou doqc bun ninh mbuo muangx.
31Hungh diex souv jienv ninh nyei dorngx, dorng jienv Ziouv liepc ngaengc waac. Ninh laengz oix longc nzengc hnyouv, longc nzengc za'eix ei jienv Ziouv nyei leiz-latc caux lingc caux leiz yaac muangx fiev jienv naaiv njunc sou nyei yietc zungv ngaengc waac.
32Nqa'haav ninh bun yiem Ye^lu^saa^lem caux Mben^yaa^min nyei zuangx mienh laengz ei jienv naaiv deix waac. Ye^lu^saa^lem nyei baeqc fingx ziux Tin-Hungh, se ninh mbuo nyei ong-taaix nyei Tin-Hungh, nyei ngaengc waac, hnangv naaiv nor zoux.
33Yo^si^yaa zorqv yiem I^saa^laa^en Mienh nyei dorngx yietc zungv gamh nziev nyei miuc-fangx guangc, yaac bun yiem I^saa^laa^en gu'nyuoz nyei yietc zungv mienh fu-sux Ziouv, ninh mbuo nyei Tin-Hungh. Da'faanh Yo^si^yaa nyei seix zeiv, ninh mbuo gan jienv Ziouv, ninh mbuo nyei ong-taaix nyei Tin-Hungh.