27
1Tsis txhob khav txog tagkis
rau qhov koj tsis paub tias
ib hnub yuav muaj
xwm txheej dabtsi tshwm los.
2Cia lwm tus qhuas koj,
tsis txhob cia koj lub qhov ncauj rov qhuas koj.
Cia luag qhuas,
tsis txhob cia koj daim tawv ncauj qhuas.
3Pob zeb kuj hnyav thiab xuab zeb kuj hnyav,
qhov uas tus neeg ruam pheej zes luag
tseem hnyav dua ob yam no huvsi.
4Kev npau taws kuj ua nruj ua tsiv,
kev chim kuj nyab kiag,
tiamsis leejtwg thev tau kev khib siab?
5Raug luag ntuas tab meeg
kuj zoo dua li luag hlub yus twjywm xwb.
6Phoojywg ntaus yus kuj tso siab tau,
tiamsis yeeb ncuab mas nwj ntau dhau.
7Tus uas noj tsau lawm,
zib ntab nws kuj dhuav,
tiamsis tus uas tshaib
mas txhua yam uas iab kuj qab zib.
8Tus uas khiav tawm ntawm nws lub tsev mus,
kuj zoo li tus noog uas khiav
tawm hauv lub zes mus.
9Roj thiab tshuaj tsw qab ua rau zoo siab,
tiamsis phoojywg lo lus ntuas uas qab zib
ua rau lub siab kaj.⚓
10Tsis txhob tso koj tej kwvluag
thiab koj txiv tej kwvluag tseg.
Hnub uas koj raug ceeblaj
tsis txhob mus rau koj tej kwvtij tsev.
Tej phoojywg uas nyob ze
zoo dua tej kwvtij uas nyob deb.
11Kuv tub 'e, cia li ntse
thiab ua rau kuv zoo siab,
xwv kuv thiaj li teb tau
cov neeg uas thuam kuv.
12Tus uas paub tab pom xwm txheej phem
ces nws tsiv nraim lawm,
tiamsis tus tsis thoob tsib
tseem phoom qas qees mus thiaj raug ceeblaj.
13Cia li txais lub tsho
ntawm tus uas muab qhwv lwm tus li nuj nqes,
thiab cia li khaws tej tiv thawj
uas nws muab qhwv lwm tus.⚓
14Tus uas sawv ntxov tsaus ntuj nti mus
foom koob hmoov nrov nrov rau kwvtij zej zog,
luag yuav suav tias
tej lus ntawd yog foom tsis zoo.
15Los nag tshauv ib hnub
dej nrog tuj tauv tsis tu li cas,
tus pojniam tsawm taus zoo ib yam li ntawd.
16Qhov uas cheem nws
kuj ib yam li cheem cua xwb,
lossis zoo ib yam li txhais tes xis
tuav tsis tau roj.
17Muab hlau txhuam tau hlau ntse,
neeg ib leeg kuj qhia tau ib leeg kom ntse.
18Tus uas tu tej txiv cev
kuj yuav tau noj cov txiv ntawd,
tus qhev uas tu nws tus lospav zoo
yuav tau koob meej.
19Neeg pom neeg lub plhu hauv dej li cas,
mas saib tej uas neeg xav
kuj pom tias neeg lub siab zoo li cas.
20Tub tuag teb thiab qhov puam tsuaj⚓
txhaws tsis paub puv li,
thiab tej uas neeg lub qhov muag ntshaw
kuj tsis txawj txaus.
21Lub yeej vub siv nchuav cov tseem nyiaj,
lub cub thee siv nchuav cov tseem kub,
tej lus qhuas yog sim neeg lub siab.
22Txawm yog muab tus neeg ruam
tuav xyaw qoob rau hauv qhov cos
los nws txojkev ruam tsis tawm mus.
23Koj yuav tsum paub koj pab tshis pab yaj
nyob zoo li cas,
thiab ua tib zoo saib koj pab nyuj,
24rau qhov tej txhab nyiaj
yuav tsis nyob mus ib txhis,
thiab lub mom vajntxwv yuav tsis nyob
rau txhua tiam neeg.
25Thaum hlais tej nroj uas qhuav tag lawm
mas hlav dua zaub tshiab tuaj,
thiab thaum sau tej zaub pem roob tag lawm,
26mas koj yuav tau tsho hnav
ntawm menyuam yaj
thiab yuav tau nqe yuav teb ntawm tshis.
27Yuav muaj kua mis tshis txaus ua zaub mov
rau koj thiab koj tsev neeg tau noj,
thiab yug tau koj tej nkauj qhev.
27
1Chớ khoe khoang về ngày mai,
Vì con không biết ngày mai có điều gì sẽ xảy ra.
2Hãy để người khác khen con, chứ không phải miệng con;
Hãy để người ngoài khen con chứ không phải môi con.
3Đá thì nặng, cát cũng nặng,
Nhưng sự khiêu khích của kẻ ngu dại còn nặng hơn cả hai.
4Cơn thịnh nộ thì tàn ác, cơn giận như nước lụt,
Nhưng ai đứng nổi trước cơn ghen?⚓
5Thà quở trách công khai
Tốt hơn là yêu thương kín đáo.
6Thương tổn do người thương mình gây ra,
Còn đáng tin hơn vô số cái hôn của kẻ thù ghét mình.
7Kẻ no nê chà đạp mật ong,
Nhưng đối với kẻ đói khát thì vật đắng cũng thành ngọt ngào.
8Kẻ lưu lạc xa quê hương
Như chim lạc xa tổ.
9Dầu và hương thơm làm lòng người vui vẻ;
Lời khuyên ngọt ngào của tình bạn quý hơn lời tư vấn cho mình.⚓
10Đừng từ bỏ bạn con hay bạn của cha con;
Đừng đến nhà bà con mình trong ngày hoạn nạn;
Người láng giềng gần tốt hơn là anh em ở xa.
11Hỡi con ta, hãy khôn ngoan và làm cho lòng ta vui vẻ,
Để ta có thể trả lời kẻ chỉ trích ta.
12Người khôn ngoan thấy tai họa nên ẩn trốn;
Kẻ ngu dại cứ tiến tới và bị họa.
13Hãy lấy áo kẻ bảo lãnh cho người lạ;
Hãy giữ nó làm bảo đảm vì nó bảo lãnh cho người đàn bà lạ.
14Nếu một người vào sáng sớm lớn tiếng chúc lành người hàng xóm,
Lời chúc bị coi như lời rủa.
15Một người đàn bà hay cãi cọ,
Giống như những giọt nước chảy rả rích trong ngày mưa;
16Ai muốn kiềm chế nàng như bắt giữ gió lại;
Và như lấy tay phải chứa đựng dầu.
17Một người rèn luyện nhân cách⚓ người lân cận
Giống như sắt mài bén sắt.
18Ai chăm sóc cây vả sẽ ăn trái vả;
Người phục vụ chủ mình sẽ được trọng đãi.
19Lòng người phản ánh con người,
Giống như mặt một người phản chiếu trong nước;
20Âm phủ⚓ và sự hủy diệt⚓ không bao giờ thỏa mãn;
Con mắt loài người cũng vậy.
21Lò luyện kim để thử bạc, lò lửa để thử vàng;
Một người được thử bằng lời khen ngợi.
22Dù con dùng chày giã kẻ ngu
Trong cối chung với gạo,
Thì sự ngu dại cũng không lìa khỏi nó.
23Hãy biết rõ tình trạng⚓ bầy chiên của con;
Hãy chú tâm vào đàn bò của con.
24Vì giàu có không tồn tại mãi mãi
Và mão triều không còn lại đời đời.
25Khi cỏ khô biến mất, cỏ mới mọc lên;
Rau cỏ trên núi được thu nhặt lại.
26Chiên của con sẽ cung cấp quần áo cho con;
Dê đực sẽ là giá đám ruộng.
27Con sẽ có đủ sữa dê làm thực phẩm;
Làm đồ ăn cho gia đình con;
Và sự sống cho các tớ gái con.