19
1行为纯正的穷乏人
胜过嘴唇歪曲的愚昧人。
2热心而无见识，实为不善；
脚步急快的，易入歧途。
3人因愚昧自毁前途，
他的心却埋怨耶和华。
4财富使朋友增多；
贫寒人连仅有的朋友也离弃他。
5作假见证的，难免受罚；
口吐谎言的，不能逃脱。
6有权贵的，许多人求他赏脸；
爱送礼的，人都作他的朋友。
7穷乏人连兄弟都恨他，
何况朋友，更是远离他！
他用言语追随，他们却不在。
8得着智慧的，爱惜生命；
持守聪明的，寻得好处。
9作假见证的，难免受罚；
口吐谎言的，必定灭亡。
10愚昧人奢华度日并不相宜，
仆人管辖王子，也不应该。
11人有见识就不轻易发怒，
宽恕人的过失便是自己的荣耀。
12王的愤怒好像狮子吼叫；
他的恩惠却如草上的甘露。
13愚昧的儿子是父亲的祸患，
妻子的争吵如雨连连滴漏。
14房屋钱财是祖宗所遗留的；
惟有贤慧的妻是耶和华所赐的。
15懒惰使人沉睡，
懈怠的人必捱饿。
16遵守诫命的，保全生命；
轻忽己路的，必致死亡。
17怜悯贫寒人的，就是借给耶和华，
他的报偿，耶和华必归还他。
18趁还有指望，管教你的儿子，
不可执意摧毁他。
19暴怒的人必受惩罚，
你若救他，必须再救。
20要听劝言，接受训诲，
使你终久有智慧。
21人心多有计谋；
惟有耶和华的筹算才能成就。
22仁慈的人令人喜爱⚓，
穷乏人强如说谎言的。
23敬畏耶和华的，得着生命，
他必饱足安居，不遭祸患。
24懒惰人把手埋入盘里，
连缩回送进口中也不肯。
25责打傲慢人，能使无知的人变精明；
责备聪明人，他就明白知识。
26虐待父亲、驱逐母亲的，
是蒙羞致辱之子。
27我儿啊，停止听
那叫你偏离知识言语的教导⚓。
28卑劣的见证嘲笑公平，
恶人的口吞下罪孽。
29刑罚是为傲慢人预备的，
鞭打则是为愚昧人的背预备的。
19
1Hiam hloh jing sa čô mơnuih rin đuaĭ tui tơlơi tơpă hiam
jing hloh kơ mơnuih mlŭk pleč ƀlŏr hăng tơƀông bah ñu.
2Tơlơi răm rai yơh či truh kơ mơnuih hơmâo tơlơi hur har rơngiao kơ tơlơi kơsem pơmĭn,
sĭt pô anŭn ječ ameč đơi či rơbat jrôk hĭ jơlan yơh.
3Hơmâo mơnuih pơrai hĭ tơlơi hơdip ñu hăng tơlơi kơmlư ñu pô,
amăng pran jua ñu brŏk ƀuăh kơ Yahweh.
4Hơmâo lu mơnuih kiăng jing hĭ gơyut gơyâo hăng ƀing pơdrŏng yơh,
samơ̆ gơyut mơnuih ƀun rin ăt čơlah đuaĭ hĭ mơ̆ng gơ̆ mơ̆n.
5Pô ngă gơ̆ng jơlan soh amăng anih phat kơđi ƀu či rơngai mơ̆ng tơlơi pơkơhma̱l ôh,
sĭt pô pơhiăp ƀlŏr anŭn kŏn či klaih rơngai lơi.
6Lu mơnuih gir tŭ mă tơlơi rơiêŭ mơak mơ̆ng mơnuih yom pơphan,
sĭt rĭm čô kiăng kơ jing gơyut gơyâo hăng pô thâo pha brơi hơdôm gơnam hiam yơh.
7Tơdah abih bang adơi ai pô ƀun rin ăt čơlah đuaĭ hĭ mơ̆ng gơ̆ mơ̆n,
jai ƀai yơh gơyut gơyâo gơ̆ či pơpĕ đuaĭ ataih hĭ mơ̆ng gơ̆!
Wơ̆t tơdah ñu đuaĭ tui kwưh rơkâo,
samơ̆ ñu ƀu dưi ngă ôh.
8Hlơi pô tŭ mă tơlơi rơgơi, ƀlơ̆ng brơi kơ jua bơngăt ñu pô yơh;
hlơi pô djă̱ pioh tơlơi thâo hluh, đĭ kơyar yơh.
9Pô ngă gơ̆ng jơlan soh amăng anih phat kơđi ƀu či rơngai mơ̆ng tơlơi pơkơhma̱l ôh,
sĭt pô pơhiăp ƀlŏr anŭn či răm rơngiă yơh.
10Ƀu djơ̆ ôh kơ mơnuih mlŭk hơdip jơna̱p mơak hrup hăng ƀing pơdrŏng,
jai ƀai yơh kơ sa čô hlŭn wai lăng ƀing khua ba akŏ!
11Tơlơi thâo hluh mơnuih djru brơi kơ ñu ƀu tañ hil ôh;
laih anŭn arăng či pơư pơang kơ ñu yuakơ ñu pơrơgao hĭ tơlơi mơnuih pơsoh hĭ ñu.
12Tơlơi pơtao hil nač jing hrup hăng tơlơi sa drơi rơmung dŭl pơgrao pơhuĭ,
samơ̆ tơlơi ñu pơmơak jing hiam klă hrup hăng ia ngo̱m ƀơi añăm tăm yơh.
13Ană đah rơkơi mlŭk jing tơlơi răm rai kơ ama ñu yơh,
laih anŭn bơnai brŏk ƀuăh rơkơi ñu hơmư̆ jing hrup hăng ia hluh ƀlĕ nanao yơh.
14Sang dŏ laih anŭn mŭk dram jing kŏng ngăn hơmâo mơ̆ng amĭ ama yơh,
samơ̆ sa čô bơnai răng pơñen kơnơ̆ng Yahweh đôč yơh dưi pha brơi kơ ñu.
15Tơlơi alah ba rai tơlơi pĭt wơr,
samơ̆ mơnuih thô alah anŭn ăt či ư̆ rơpa yơh.
16Hlơi pô gưt tui khul tơlơi Yahweh pơđar, ñu anŭn răk wai tơlơi hơdip ñu pô yơh,
samơ̆ hlơi pô ƀu ƀlơ̆ng pơmĭn ôh kơ hơdră jơlan ñu pô, ñu anŭn či djai hĭ yơh.
17Hlơi pô ngă hiam klă kơ mơnuih ƀun rin, ñu anŭn pha brơi Yahweh čan mă yơh,
laih anŭn Ñu či kla glaĭ kơ gơ̆ tui hăng tơlơi gơ̆ hơmâo brơi laih yơh.
18Pơkhư̆ pơhrăm ană đah rơkơi ih bĕ tơdang dŏ hơmâo tơlơi čang rơmang či ngă tui;
tơdah ih ƀu ngă tui anŭn ôh, ih či djru ƀing gơñu pơrai hĭ gơñu pô yơh.
19Sa čô mơnuih tañ pơiă, khŏm kla nua kơ tơlơi sat anŭn yơh,
tơdah ih pơklaih hĭ ñu sa wơ̆t, ih či khŏm ngă tơlơi anŭn dơ̆ng.
20Hơmư̆ tui bĕ tơlơi djru pơmĭn laih anŭn mă tŭ bĕ tơlơi pơkhư̆ pơhrăm,
tui anŭn ih či jing rơgơi amăng abih bang hrơi ih hơdip yơh.
21Mơnuih mơnam hơmâo lu hơdră bruă amăng jua pơmĭn,
samơ̆ Yahweh yơh či pơkơjăp tơlơi kơñăm Ñu.
22Tơlơi mơnuih mơnam dŏ tŏng ten nanao jing yom pơphan yơh ƀơi mơta arăng,
hiam hloh jing mơnuih ƀun rin yơh hloh kơ mơnuih ƀlŏr kiăng mă tŭ gơnam.
23Hlơi pô huĭ pơpŭ kơ Yahweh či hơdip sui,
tui anŭn pô anŭn ăt či pơdơi rơnŭk hơđơ̆ng mơ̆n,
laih anŭn tơlơi rŭng răng ƀu či dưi tĕk djơ̆ ñu ôh.
24Mơnuih thô alah yơr tơbiă tơngan ñu pơ ja̱m kiăng mă gơnam ƀơ̆ng,
samơ̆ ñu alah đơi tơl ƀu kiăng ba đĭ pơ amăng bah ñu pô ôh.
25Hiam yơh tơdah taih ama̱ng mơnuih djik djak, tui anŭn mơnuih aka ƀu thâo phe pho či ƀuh tơlơi anŭn hăng mă tŭ tơlơi răng pơñen yơh;
tơdah ƀuăh pơtô mơnuih thâo rơđah, ñu či mă tŭ tơlơi thâo pơmĭn hloh dơ̆ng yơh.
26Hlơi pô ngă sat kơ ama ñu laih anŭn puh pơđuaĭ hĭ amĭ ñu mơ̆ng sang,
ñu anŭn jing pô pơmlâo pơmlañ kơ amĭ ama ñu yơh.
27Ơ dăm, tơdah ih hơngah hĭ hơmư̆ tui tơlơi pơtô laĭ,
tui anŭn ih či jrôk jơlan đuaĭ ataih hĭ mơ̆ng abih bang boh hiăp thâo pơmĭn ih hrăm laih yơh.
28Tơdang pô ƀrưh mơhiăh ngă gơ̆ng jơlan pleč ƀlŏr, ñu djik djak kơ tơlơi djơ̆ tơpă,
laih anŭn amăng bah pô sat ƀai anŭn khăp ha̱ nao kơ tơlơi sat ƀai yơh.
29Arăng či pơkơhma̱l hĭ ƀing djik djak,
sĭt arăng či taih ama̱ng rŏng ƀing mlŭk ngă ƀrưh yơh.