27
1不要为明天自夸，
因为你不知道每天会发生何事。
2要让陌生人夸奖你，不可用口自夸；
让外邦人称赞你，不可用嘴唇称赞自己。
3石头沉，沙土重，
愚妄人的恼怒比这两样更沉重。
4愤怒为残忍，怒气像狂澜，
惟有嫉妒，谁能挡得住呢？
5当面的责备
胜过隐藏的爱情。
6朋友加的伤痕出于忠诚；
敌人的亲吻却是多余。
7人吃饱了，厌恶蜂房的蜜；
人饥饿了，一切苦物都觉甘甜。
8人离故乡漂泊，
就像雀鸟离窝四处飞翔。
9膏油与香料使人心喜悦，
朋友诚心的劝勉也是如此甘美。
10你的朋友和父亲的朋友，
你都不可离弃。
你遭难时，不要上兄弟的家去；
相近的邻舍强如远方的兄弟。
11我儿啊，你要做智慧人，好叫我的心欢喜，
使我可以回答那辱骂我的人。
12通达人见祸就藏躲；
愚蒙人却前往受害。
13谁为陌生人担保，就拿谁的衣服；
谁为外邦女子作保，谁就要承当。
14清晨起来大声给朋友祝福的，
就算是诅咒他。
15下雨天连连滴漏，
好争吵的妇人就像这样；
16拦阻她的，就是拦阻风，
又像用右手抓油。
17以铁磨铁，越磨越利，
朋友当面琢磨，也是如此。
18看守无花果树的，必吃树上的果子；
敬奉主人的，必得尊荣。
19水中照脸，彼此相符；
人心相映，也是如此。
20阴间和冥府⚓永不满足，
人的眼目也是如此。
21鼎为炼银，炉为炼金，
口中的称赞也试炼人。
22用杵把愚妄人与谷粒一同捣在臼中，
他的愚昧还是离不了他。
23你要详细知道你羊群的景况，
留心照顾你的牛群，
24因为财富不能永留，
冠冕岂能存到万代？
25青草除去，嫩草长出，
山上的菜蔬也被采收。
26绵羊可以做衣服，
公山羊可作田地的价值，
27并有母山羊奶够你吃，
够你养家和女仆的生活。
27
1Anăm pơư pơang ôh kơ tơlơi bruă ih či ngă amăng hrơi pơgi,
yuakơ ih ƀu thâo ôh hơget tơlơi hrơi anŭn či ba rai.⚓
2Anăm brơi kơ amăng bah ih pơư pơang kơ ih pô ôh, samơ̆ lui brơi bĕ kơ arăng pơư pơang kơ ih,
tơdah arăng pơkŏn ngă tơlơi anŭn jing hiam yơh, samơ̆ ƀu hiam ôh tơdah tơƀông bah ih pô ngă.
3Boh pơtâo hăng čuah jing kơtraŏ yơh kiăng kơ gui,
samơ̆ tơlơi pơčôih mơ̆ng mơnuih mlŭk jing tơlơi kơtraŏ hloh kơ dua mơta gơnam anŭn kiăng kơ gui yơh.
4Pô hil jing kar hăng hlô mơnơ̆ng kheñ đet laih anŭn pô ƀrŭk hil kar hăng ia rô blai yơh,
samơ̆ ƀu hơmâo hlơi pô ôh dưi dŏ grơ̆ng hăng pô rơkơi ga̱r.
5Sa tơlơi ƀuăh pơtô rơđah rơđo̱ng kơ sa čô gơyut
jing hiam hloh kơ sa tơlơi khăp hơeng pơdŏp hơgŏm ƀu pơrơđah ôh.
6Sa čô mơnuih dưi đaŏ kơnang kơ gơyut gơyâo ƀuăh pơtô kơ ñu,
samơ̆ tơlơi čum čit mơ̆ng mơnuih rŏh ayăt jing kơnơ̆ng kơ pleč ƀlŏr đôč yơh.
7Tơdang mơnuih trơi laih, wơ̆t tơdah ia hơni hiam, ñu ăt hơngah hĭ mơ̆n;
samơ̆ bơ kơ mơnuih ư̆ rơpa, wơ̆t tơdah hơget tơlơi jing phĭ̱, ăt jing gơnam ƀơ̆ng jơma̱n mơ̆n.
8Mơnuih khŏm đuaĭ hyu ataih hĭ mơ̆ng sang ñu
jing kar hăng čim khŏm pŏr hyu jrôk ataih hĭ mơ̆ng hruh ñu yơh.
9Tơlơi djru pơmĭn mơ̆ng gơyut gơyâo ba rai tơlơi mơak,
kar hăng ia ƀâo mơngưi laih anŭn jrao ƀâo hiam pơmơak kơ pran jua yơh.
10Anăm đuaĭ lui hĭ ôh gơyut ih laih anŭn gơyut ama ih,
laih anŭn anăm đuaĭ nao pơ sang ayŏng adơi ih ataih ôh tơdang tơlơi răm rai truh tơl ƀơi ih,
yuakơ hiam hloh nao kơnang kơ pô gơyut dŏ jĕ ih anŭn hloh kơ nao kơnang kơ ayŏng adơi ih dŏ ataih mơ̆ng ih.
11Ơ dăm, jing hĭ rơgơi bĕ! Tui anŭn, ih či pơmơak kơ pran jua kâo,
laih anŭn tơdang hlơi pô djik djak kơ kâo, kâo dưi pơư ih kơ pô anŭn yơh.
12Mơnuih răng pơñen ƀuh tơlơi hyưt huĭ laih anŭn pơpĕ đuaĭ hĭ,
samơ̆ mơnuih ƀu thâo phe pho mŭt nao amăng tơlơi anŭn laih anŭn tŭ ruă nuă yơh.
13Tơdah sa čô pơkơjăp kơ mơnuih tuai, mă djă̱ lui bĕ ao jao ñu,
sĭt ih khŏm djă̱ kơ̆ng lui bĕ ao anŭn huĭdah pô tuai anŭn ƀu kla ôh.
14Tơdah hlơi pô pơhiăp ju̱m čơkă kraih hăng pô re̱ng gah ñu amăng mơguah ưm,
pô anŭn či yap tơlơi ñu ngă anŭn jing kar hăng tơlơi hơtŏm păh yơh.
15Sa čô bơnai juăt pơrơdjơ̆ pơrơsao
jing hrup hăng ia tơdjŏh ƀlĕ amăng sang nanao amăng hrơi hơjan yơh.
16Kiăng kơ rơkơi pơkhư̆ hĭ bơnai ñu anŭn jing tơnap biă mă yơh
jing tơnap hloh kơ pơgăn hĭ angĭn ƀôdah păn mă ia rơmuă ƀơi tơngan yơh.
17Tơdah dua čô mơnuih pơtô pơhrăm kơ tơdruă, tơlơi thâo rơđah abih dua gơñu jing tơma,
jing kar hăng pơsơi săh tơma kơ pơsơi yơh.
18Hlơi pô răng wai brơi tơlơi bruă khua ñu, ñu anŭn či hơmâo tơlơi pơpŭ pơyom mơ̆ng khua ñu yơh,
pô răk wai khul kơyâo hra, či ƀơ̆ng boh kơyâo hra anŭn yơh.
19Jua pơmĭn mơnuih pơrơđah hĭ kơnuih ñu pô
jing hrup hăng ia pơdah pơčrang ƀô̆ mơta yơh.
20Ƀing mơnuih mơnam mơta amoaih kiăng gơñu kơ dram gơnam ƀu thâo hrăp ôh,
kar hăng anih ƀing djai Seôl ƀu či bă hrăp ôh.
21Tơlơi lông lăng kơ mơnuih jing mơ̆ng tơlơi arăng pơpŭ pơyom kơ ñu,
kar hăng mơnuih mơnam čruih pơrơgoh amrăk hăng mah amăng gŏ tuh yơh.
22Wơ̆t tơdah ih juă jơlit mơnuih mlŭk amăng rơsŭng jơlit
jing kar hăng juă jơlit braih mơ̆ng hơkam,
samơ̆ ih ƀu dưi mă pơđuaĭ hĭ ôh tơlơi kơmlư mơ̆ng mơnuih mlŭk anŭn.
23Brơi ih thâo sĭt bĕ anih hơdip hơdơ̆ng khul triu bơbe ih,
pơñen răk rong brơi hiam bĕ khul rơmô ih.
24Ih khŏm ngă tui anŭn yuakơ tơlơi pơdrŏng ƀu či dŏ dơnơ̆ng hlŏng lar ôh,
wơ̆t tơdah gơnam yom biă mă kar hăng đoăn pơtao kŏn pơkơjăp lơi kơ abih bang rơnŭk hơdip.
25Samơ̆ tơdơi kơ ih yuă laih rơ̆k krô kơ hlô mơnơ̆ng, rơ̆k mơda yơh či čă rai,
laih anŭn ih ăt dưi pơƀut glaĭ mơ̆n rơ̆k mơ̆ng tơdron đang amăng čư̆ čan.
26Giŏng anŭn, blâo khul ană triu ih dưi yua mơñam ƀôdah pơkra ao,
laih anŭn nua bơbe tơno yua kiăng blơi đang hơma yơh.
27Ih či hơmâo bă blai ia tơsâo bơbe ania
kiăng kơ čem rong abih sang anŏ ih
laih anŭn ăt kiăng kơ rong ba ƀing ding kơna đah kơmơi ih mơ̆n.