22

¹Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có,
Kẻ mến người yêu vượt bạc vàng.
²Thượng Đế tạo nên người nghèo lẫn kẻ giàu,
Dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
³Người khôn tránh né nguy nan,
Kẻ dại đâm đầu hướng tới họa tai.
⁴Ai kính sợ Thượng Đế và khiêm nhường,
Được hưởng danh dự, công lý và trường thọ.
⁵Bẫy cài gai chăng đường kẻ gian tà,
Nếu quý hồn mình con phải tránh xa.
⁶Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay,
Dù đến già, nó chẳng đổi thay.
⁷Giàu cai trị nghèo,
Người vay làm nô lệ cho kẻ cho vay.
⁸Người gieo bất công sẽ gặt tai họa,
Bạo quyền⚓ nó thật chóng qua,
⁹Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực,
Sẽ luôn luôn hưởng được nhiều phúc đức.
¹⁰Đuổi kẻ kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt.
Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
¹¹Lòng trong sạch, môi thanh nhã,
Đức tánh ấy, làm bạn của vua.
¹²Thượng Đế bảo vệ người thông sáng,
Kẻ dối gian bị Chúa tảo trừ.
¹³Kẻ lười nói: 'Nếu đi làm,
Biết đâu sư tử vồ ta dọc đường.'
¹⁴Miệng dâm phụ là cái hố sâu,
Chôn vùi kẻ nào Chúa nguyền rủa.
¹⁵Nghiêm trị, giáo hóa thiếu nhi,
Giải thoát lòng chúng khỏi điều dại si.
¹⁶Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ,
Đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
¹⁷Con lắng tai nghe lời khôn sáng,
Mở lòng con đón nhận tri thức ta.
¹⁸Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng,
Tập trung nó nơi môi.
¹⁹Để con đặt hết niềm tin vào Thượng Đế,
Đây là điều ta dạy con hôm nay.
²⁰Trước đây ta đã viết đến lần thứ ba
Trình bày lời khuyên dạy và tri thức,
²¹Để con tiếp nhận lời chân thật
Và đem lời đó về cho người sai phái con.
²²Đừng bóc lột kẻ nghèo vì nó túng quẩn.
Cũng đừng áp bức người khốn khổ chốn công môn,
²³Vì Thượng Đế sẽ đứng ra bênh vực
Và diệt trừ kẻ ức hiếp họ.
²⁴Thấy ai giận con đừng phụ họa,
Thấy người nổi nóng con đừng tiếp tay.
²⁵Để con khỏi học tính nóng nảy
Làm hại cho linh hồn con.
^26,27Hễ không tiền, đừng bảo lãnh cho ai,
Vì chủ nợ sẽ xiếc cả đến cái giường của con.
²⁸Chớ dời ranh giới cũ do tiền nhân thiết lập.
²⁹Người cần mẫn làm việc
Sẽ đứng trước các vua.

22

¹Danh tiếng tốt quí hơn tiền của.
Uy tín quí hơn vàng bạc.
²Kẻ giàu và người nghèo đều giống nhau ở chỗ nầy:
CHÚA dựng nên cả hai.
³Người khôn thấy trước nguy hiểm và tránh né,
kẻ khờ dại cứ đâm đầu vào rồi gặp rắc rối.
⁴Nếu con tôn kính CHÚA và khiêm tốn,
con sẽ được giàu có, vinh dự và sống lâu.
⁵Đời kẻ ác giống như lối đi đầy chông gai và bẫy dò.
Nhưng người thận trọng giữ mạng sống mình
và tránh những lối đi ấy.
⁶Hãy dạy dỗ con cái biết cách sống,
để khi về già nó cũng không lạc lối.
⁷Kẻ giàu quản trị người nghèo,
ai mắc nợ là tôi tớ của chủ nợ.
⁸Kẻ gieo điều ác sẽ gặp thảm họa.
Sự kiêu căng giận dữ của chúng sẽ không kéo dài.
⁹Người rộng rãi sẽ được phước,
vì họ biết san sẻ thức ăn với người nghèo khó.
¹⁰Hãy đuổi kẻ xấc láo đi,
thì những cuộc tranh biện sẽ ngưng,
và những cuộc cãi vã sẽ chấm dứt.
¹¹Ai ham thích tư tưởng trong sạch và lời nói thanh nhã
sẽ được làm bạn với vua.
¹²CHÚA canh giữ sự hiểu biết,
nhưng Ngài phá hỏng âm mưu của kẻ vô tín.
¹³Kẻ biếng nhác bảo, “Có con sư tử ngoài kia!
Tôi có thể bị nó xé xác ngoài phố!”
¹⁴Lời dụ dỗ của người vợ bất chính như bẫy sâu.
Những kẻ chọc giận CHÚA sẽ rơi vào đó.
¹⁵Trẻ con nào cũng dại dột,
nhưng nhờ sửa phạt mà chúng sẽ trở nên khôn ngoan⚓.
¹⁶Ai làm giàu do ngược đãi người nghèo,
hay do hối lộ kẻ giàu sẽ trở nên nghèo khó.

Những câu châm ngôn khác

¹⁷Hãy nghe thật kỹ lời người khôn nói;
hãy để ý lời ta dạy con.
¹⁸Nên ghi tạc những lời nầy trong trí con để lúc nào con cũng sẵn sàng dùng đến.
¹⁹Nay ta dạy con những điều ấy
để con đặt lòng tin cậy nơi CHÚA.
²⁰Ta đã viết ba mươi câu châm ngôn
và hiểu biết nầy cho con.⚓
²¹Ta dạy con những lời chân thật và đáng tin
để con có thể trả lời chân thật cho những ai hỏi con.

— 1 —

²²Đừng thấy kẻ nghèo mà hiếp đáp họ,
chớ nên lợi dụng họ nơi tòa án.
²³CHÚA sẽ bênh vực họ. Ngài nâng đỡ người nghèo khổ.
Ngài sẽ tước đoạt những kẻ nào tước đoạt họ.

— 2 —

²⁴Chớ nên làm bạn với người nóng tính,
hay kết thân với kẻ dễ nổi giận.
²⁵Nếu không con cũng sẽ giống chúng.
Rồi con sẽ mắc bẫy.

— 3 —

²⁶Chớ nên bảo lãnh cho ai,
hay bảo đảm nợ của kẻ khác.
²⁷Vì nếu con không trả nổi,
thì cho đến cái giường con nằm cũng bị lấy đi.

— 4 —

²⁸Chớ dời lằn ranh cũ,
vì đó là ranh do tổ tiên con dựng lên.

— 5 —

²⁹Con có thấy người khéo tay trong việc mình làm không?
Họ sẽ làm việc cho vua chứ không phải cho người thường đâu.