1

¹Châm ngôn của Sa-lô-môn, con Đa-vít, vua Y-sơ-ra-ên
²Để nhận biết điều khôn ngoan và lời khuyên dạy,
Cùng hiểu rõ những tư tưởng cao sâu.
³Để tiếp nhận lời dạy sáng suốt
Công bằng, ngay thẳng, vô tư
⁴Giúp kẻ khờ nên khôn,
Người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
⁵Người khôn ưa nghe nên tăng kiến thức
Người thông minh sẽ chỉ đạo
⁶Để hiểu châm ngôn, ngụ ngôn,
Tư tưởng triết nhân cùng lời nói sâu kín.
⁷Kính sợ Chúa Hằng Hữu là bước đầu mọi tri thức
Còn kẻ dại khinh dể khôn ngoan và giáo dục
⁸Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy
Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
⁹ĐÓ là trang sức duyên dáng trên đầu con
Và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con
¹⁰Con ơi, khi kẻ tội lỗi quyến rũ
Con đừng nghe theo.
¹¹Khi chúng bảo: "Mày theo tụi tao
Rình rập giết người
Lén hại kẻ lương thiện vô tội
¹²Tụi mình nuốt sống nó như Âm ty
Nuốt trọn như kẻ xuống huyệt sâu.
¹³Rồi cướp hết mọi bảo vật
Đem về chất cho đầy nhà!
¹⁴Mày sẽ bắt thăm với tụi tao,
Tiền bạc tụi mình chia cho nhau."
¹⁵Con ơi, đừng đi theo chúng nó
Chân con phải tránh xa đường tội khiên.
¹⁶Vì chúng nhanh chân theo điều ác,
Vội vàng ra tay giết người.
¹⁷Khi người giăng lưới bắt chim,
Chim khôn bay thoát.
¹⁸Nhưng bọn này tự giăng bẫy
Rình rập hại mạng mình.
¹⁹Đó là số phận kẻ ham lợi bất nghĩa
Lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
²⁰Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường
Loan truyền khắp phố phường,
²¹Kêu gọi nơi công cộng
Tại cổng thành, trong đô thị:
²²“Đến bao giờ người khờ cứ mãi u mê?
Người chế nhạo quen thói khinh khi?
Và kẻ dại thù ghét tri thức?"
²³Hãy tỉnh ngộ nghe ta
Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan
Để con thông suốt lời ta.
²⁴Nhưng, dù ta kêu gọi Các ngươi vẫn từ nan.
Ta đưa tay chờ đợi Cũng không ai quan tâm
²⁵Không ai để ý lời ta khuyên răn,
Hay chịu nghe ta quở trách.
²⁶Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười
Và chế giễu khi các người kinh hãi.
²⁷Khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba,
Tai ương xâm nhập như bão tố
Và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
²⁸Chúng sẽ kêu cầu ta,
Nhưng ta chẳng đáp lời,
Chúng sẽ tìm kiếm ta,
Nhưng không sao gặp được.
²⁹Chính vì chúng thù ghét tri thức,
Không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu,
³⁰Không muốn nghe ta khuyên dạy,
Khinh bỉ mọi lời quở trách.
³¹Chúng sẽ hứng chịu kết quả công việc mình
Và lãnh trọn quả báo mưu mô mình
³²Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối,
Kẻ dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
³³Nhưng ai nghe ta sẽ sống an toàn,
Hưởng thái bình không lo tai họa.

1

Tầm quan trọng của Châm ngôn

¹Sau đây là những châm ngôn của Sô-lô-môn, con Đa-vít, vua Ít-ra-en
²để dạy sự khôn ngoan và tiết độ;
giúp con chấp nhận sự sửa dạy,
am hiểu những lời thông sáng.
³Không những chúng dạy con tiết độ và khôn ngoan
mà còn biết làm điều phải, công bằng và chính trực.
⁴Những lời ấy khiến kẻ mộc mạc, chất phác trở nên khôn ngoan,
và giúp người trẻ tuổi thêm hiểu biết và dè dặt.
⁵Kẻ khôn ngoan có thể nghe và học hỏi!
Người thông minh cũng tìm được ý tưởng hay.
⁶Ai nấy có thể hiểu biết lời lẽ và truyện tích khôn ngoan,
cùng những lời của người khôn và câu đố của họ.
⁷Kính sợ Chúa là khởi điểm của sự hiểu biết,
còn kẻ ngu dại ghét sự khôn ngoan và tiết độ.

Lời khuyên con

⁸Con ơi⚓, hãy nghe lời dạy dỗ của cha con,
đừng quên lời khuyên răn của mẹ con.
⁹Những lời dạy bảo ấy như hoa cài trên tóc,
như vòng xuyến đeo quanh cổ con.
¹⁰Con ơi, nếu tội nhân tìm cách dẫn con vào lối lầm lạc,
thì đừng nghe theo.
¹¹Chúng sẽ nói, “Hãy cùng chúng ta
rình rập giết hại kẻ khác;
hãy tấn công người nào đi ngang qua.
¹²Hãy ăn tươi nuốt sống chúng nó như sự chết;
hãy nuốt sống chúng nó như mồ mả.
¹³Chúng ta sẽ cướp mọi của báu,
và chất của ăn cắp đầy nhà chúng ta.
¹⁴Hãy đến nhập bọn với chúng ta.
Chúng ta sẽ chia của ăn cắp⚓ với anh.”
¹⁵Con ơi, chớ nhập bọn với chúng theo con đường ấy,
hãy tránh lối đi của chúng.
¹⁶Chúng vội vàng làm điều ác,
và nhanh tay giết người.
¹⁷Giăng lưới mà để chim nhìn thấy được thì thật vô ích.
¹⁸Nhưng chúng lại tự giăng bẫy cho mình,
và rình rập mình.
¹⁹Đó là phần số của những kẻ tham lam;
Chúng sẽ chết vì tính tham lam của mình.

Sự khôn ngoan lên tiếng

²⁰Sự khôn ngoan⚓ lên tiếng nơi đường phố;
nàng⚓ lên tiếng chỗ công cộng.
²¹Nàng kêu lên trong đường phố ồn ào,
và la lên nơi cửa thành như sau:
²²“Hỡi kẻ ngu dại, các ngươi sẽ chuộng sự ngu dại cho đến chừng nào?
Các ngươi sẽ chế giễu sự khôn ngoan,
và ghét sự thông sáng cho đến bao giờ?
²³Nếu các người chịu nghe khi ta sửa dạy các ngươi,
thì ta sẽ cho các ngươi biết tư tưởng của ta;
ta hẳn đã cho các ngươi biết ý nghĩ trong trí ta.
²⁴Tuy nhiên vì ta kêu mà các ngươi chẳng trả lời;
ta giơ tay ra mà các ngươi không thèm để ý.
²⁵Các ngươi chẳng thèm nghe lời khuyên ta,
và không đếm xỉa khi ta sửa dạy.
²⁶Cho nên khi các ngươi gặp khốn khó ta sẽ chế diễu các ngươi.
Ta sẽ chế diễu khi thảm hoạ chụp bắt các ngươi.
²⁷Khi thảm họa đến với các ngươi như giông bão,
khi khốn khó lao vào ngươi như gió lốc,
khi sự đau đớn và khốn khó chụp lấy ngươi,
²⁸Lúc ấy, chúng nó sẽ cầu cứu ta
nhưng ta sẽ không trả lời.
Chúng nó sẽ tìm kiếm ta nhưng không gặp.
²⁹Vì chúng đã gạt bỏ sự hiểu biết
và không kính sợ Chúa.
³⁰Chúng không thèm nghe lời khuyên ta,
bỏ ngoài tai mọi sự sửa dạy ta.
³¹Cho nên chúng sẽ lãnh hậu quả của hành động mình;
chúng sẽ lãnh lấy những điều chúng dành cho kẻ khác.
³²Những kẻ ngu dại sẽ chết vì tính nết hư hỏng,
chúng sẽ bị tiêu diệt vì tính tự mãn.
³³Nhưng ai nghe lời ta sẽ sống an toàn,
bình an vô sự, không sợ hãi điều gì.”