25

Tipv Deix Saa^lo^morn Nyei Cong-Mengh Waac

¹Yiem naaiv mingh yaac benx Saa^lo^morn nyei cong-mengh waac, dongh Yu^ndaa hungh, He^se^ki^yaa, nyei mienh ceu daaih.
²Zorqv sic gem jienv benx Tin-Hungh nyei njang-laangc,
mv baac hungh diex nyei njang-laangc se ninh zorqv sic zaah cuotv daaih.
³Lungh ndongc haaix hlang, ndau ndongc haaix ndo,
hungh diex nyei hnyouv yaac hnangv wuov nor zaah maiv toux.
⁴Zorqv cuotv nyaanh nqaiv,
nyaanh zaangc ziouc duqv nyaanh daav cuotv ga'naaiv.
⁵Zorqv nqoi yiem hungh diex nyei nza'hmien nyei orqv mienh,
ninh nyei hungh weic ziouc bangc baengh fim nyei jauv liepc gorn-ndoqv wuonv.
⁶Yiem hungh diex nyei nza'hmien maiv dungx taaih ganh hlo,
fai souv jienv zoux hlo nyei mienh nyei dorngx,⚓
⁷weic zuqc maaih mienh gorngv, “Faaux naaiv oc,”
se gauh longx dorng jienv zoux hlo nyei mienh zuqc mienh heuc meih tuix njiec.
⁸Meih nyei m'zing buatc nyei
maiv dungx siepv-siepv nyei
dorh mingh wuov sic dorngh.
Nziex maaih ganh nyei juangc laangz mienh daaih bun meih zuqc nyaiv,
setv mueiz meih hnangv haaix nor zoux?
⁹Se gorngv meih caux dauh juangc laangz mienh nzaeng,
oix zuqc caux ninh mbenc sung,
yaac maiv dungx dorh ninh gem jienv nyei sic mingh gorngv.
¹⁰Nziex muangx haiz nyei mienh bun meih zuqc nyaiv.
Meih waaic nyei mengh dauh yaac maiv haih longx aqv.
¹¹Gorngv yietc joux waac puix duqv horpc ziangh hoc,
se hnangv norm longc jiem zoux daaih nyei biouv lorqc jienv nyaanh lorqc.
¹²Cong-mengh mienh kuinx maaih m'normh oix muangx nyei mienh
se hnangv jiem-buoz-ndoqv-nzaeng fai zien jiem zoux daaih nyei siou-setv.
¹³Ziepc zuoqv nyei douc fienx mienh
bun paaiv ninh wuov deix ziouv nyei hnyouv fingv,
hnangv siou gaeng-zuangx nyei ziangh hoc maaih sorng tengx laangh.
¹⁴Mienh bungx waac-maux gorngv oix fungx zingh nyeic mv baac maiv fungx,
se hnangv maaih mbuonx maaih nziaaux yaac maiv maaih mbiungc.
¹⁵Longc noic yuoqc duqv zoux hlo nyei mienh.
Gorngv waac suonc zungv haih bun ninh nyei hnyouv mau njiec.⚓
¹⁶Se gorngv meih duqv mueiz-dorngh oix zuqc nyanc horpc.
Nyanc camv jiex jaax nor, nziex haih lov cuotv.
¹⁷Meih oix zuqc lauh lauh mingh nzunc meih nyei juangc laangz mienh nyei biauv hnangv.
Maiv zei aeqv, nziex meih bun ninh haiz kouv ninh ziouc nzorng meih aqv.
¹⁸Zoux jaav zorng-zengx hoic juangc laangz mienh wuov dauh
se hnangv mborqv jaax nyei ndiangx-ndonx
fai nzuqc ndaauv fai forng-cang laic.
¹⁹Zuqc zeqc naanc nyei ziangh hoc kaux maiv ziepc zuoqv nyei mienh
se hnangv nyaah nquaqv fai zaux waaic.
²⁰Haaix dauh baaux nzung bun hnyouv mun hnyouv nzauh nyei mienh muangx,
se hnangv juangv nyei hnoi jaiv lui,
yaac hnangv zorqv wuom-sui dox njiec zuqc mun nyei dorngx.
²¹Se gorngv meih nyei win-wangv hnyouv sie, oix zuqc bun hnaangx ninh nyanc.
Se gorngv ninh jaang nqaatv, oix zuqc bun wuom ninh hopv.⚓
²²Meih hnangv naaiv zoux ninh ziouc nyaiv aqv,⚓
Ziouv yaac oix bun zingh nyeic meih.
²³Baqv bung nyei nziaaux dorh mbiungc daaih,
mienh gorngv waac-huv yaac cuoqv mienh qiex jiez.
²⁴Yiem biauv-ngorh gu'nguaaic nyei gorqv⚓
corc gauh longx caux zanc-zanc nzaeng jaax nyei m'sieqv dorn juangc biauv yiem.
²⁵Maaih longx nyei fienx yiem go nyei deic-bung daaih,
se hnangv jaang nqaatv nyei ziangh hoc hopv wuom-namx nor.
²⁶Kuv mienh nyiemc suei bun orqv mienh
se hnangv njoqc nyei wuom-nyuonh fai laih hlopv nyei wuom-zingv.
²⁷Nyanc mueiz-dorngh camv se maiv yaauc.
Lorz mienh taaih ganh yaac maiv benx.⚓
²⁸Mienh maiv haih gunv maiv duqv ganh,
se hnangv mbaang waaic nyei zingh maiv maaih zingh laatc.

25

Những Lời Khôn Ngoan Khác của Sa-lô-môn

¹Ðây là những câu châm ngôn của Sa-lô-môn, mà quần thần của Hê-xê-ki-a vua Giu-đa đã ghi lại:
²Ðể mọi việc cứ bí ẩn là vinh hiển của Ðức Chúa Trời,
Còn tìm tòi khám phá ra là vinh hiển của các vua.
³Cao như trời cao bát ngát, sâu như vực thẳm địa cầu,
Lòng của các vua cũng thế, không thể nào dò xét thấu.
⁴Hãy lấy cặn bã trong bạc ra,
Người thợ bạc sẽ có nguyên liệu tinh ròng để tạo nên vật quý.
⁵Hãy loại ra khỏi trước mặt vua bọn nịnh thần gian ác,
Bấy giờ ngai vua sẽ được vững lập trong sự công chính.
⁶Trước mặt vua con chớ nên tự đại,
Ðừng tự đứng vào nơi các đại nhân đứng chầu.
⁷Thà con để được mời, “Hãy lên đây,”
Hơn là bị bảo phải lui xuống trước mặt các bậc quyền quý, là những người mắt con đã thấy.

⁸Ðừng vội vàng thưa kiện người ta,
Vì đến cuối cùng con sẽ làm gì khi người lân cận của con làm cho con phải hổ thẹn?
⁹Tốt hơn hết là ngồi xuống nói chuyện trực tiếp với người ấy,
Ðừng phản bội lòng tín nhiệm của người đã cho con bí mật,
¹⁰Kẻo có ai nghe được sẽ lên án con là kẻ bội tín,
Rồi tiếng xấu đó con khó có thể rửa cho sạch.

¹¹Lời nói hay đúng lúc,
Giống như những trái táo vàng chưng bày trong khay bạc.
¹²Lời quở trách khôn ngoan vào tai người biết lắng nghe
Sẽ quý như chiếc nhẫn vàng hay vật trang sức bằng vàng.
¹³Giống như tuyết làm tươi mát trong mùa gặt thể nào,
Sứ giả trung thành cũng làm cho người sai phái mình thể ấy;
Người ấy làm phấn khởi tinh thần của chủ mình.
¹⁴Giống như trời kéo mây và có gió nhưng không mưa thế nào,
Kẻ khoe rằng mình dâng hiến nhưng không đưa tiền cũng vậy.
¹⁵Nhờ nhẫn nại ta có thể thuyết phục người quyền thế,
Lưỡi tuy mềm nhưng có thể bẻ gãy xương.
¹⁶Nếu tìm được mật, con hãy ăn vừa phải,
Vì nếu ăn mật quá nhiều, con sẽ bị ói ra chăng.
¹⁷Với hàng xóm, con đừng sang chơi nhiều quá,
Kẻo xóm giềng phiền vì phải tiếp mà chán ghét con chăng.
¹⁸Kẻ làm chứng dối để hại người lân cận,
Người ấy sẽ bị hại chẳng khác gì bị tấn công bằng chùy, gươm, và tên nhọn.
¹⁹Tin tưởng một kẻ thất tín trong lúc gặp khó khăn hoạn nạn,
Ắt sẽ bị đau thấu xương như bị nhức răng hay bị gãy chân.
²⁰Giống như giữa trời đông giá buốt mà bị buộc cởi áo ấm ra,
Hoặc giống như vết thương đang nhức mà bị giấm đổ vào,
Thì kẻ cứ ca hát rỉ rả trong khi lòng người ta đang đau khổ buồn bã cũng tác hại như vậy.
²¹Nếu kẻ thù của con đói, hãy cho nó ăn,
Nếu nó khát, hãy cho nó uống;
²²Vì như thế con sẽ chất những than lửa hực trên đầu nó,
Và CHÚA sẽ ban thưởng cho con.
²³Gió bắc sẽ đem mưa đến,
Lưỡi nói hành cũng sẽ đem tức giận đến trên gương mặt.
²⁴Thà sống trong một góc trên rầm nhà,
Hơn là ở chung nhà với người đàn bà hay sinh sự.
²⁵Nhận được tin vui từ phương xa gởi về,
Thật như một ly nước mát cho người đang khát.
²⁶Người ngay lành mà thỏa hiệp với kẻ gian ác thì chẳng khác gì
Một dòng suối bị khuấy bùn hay một mạch nước bị làm dơ.
²⁷Ăn mật nhiều quá sẽ không tốt,
Ðược tôn trọng rồi mà cứ đòi được tôn trọng nữa sẽ không hay.
²⁸Giống như một thành khi bức tường bao quanh đã ngã đổ và không còn tường thành nữa,
Kẻ không kiềm hãm tánh khí mình cũng sẽ dễ bị tổn thương như vậy.