1

1Ơ achuaih Theu-phulơ ơi! Bữn clứng cũai khoiq táq puai mứt pahỡm alới dŏq chĩc tễ máh ranáq Yê-su. Máh parnai ki khoiq toâq pỡ hái chơ. 2Máh cũai ki dáng tễ ranáq Yê-su cỗ alới bữn sâng tễ cũai ca lứq hữm án tễ dâu. Chơ, cũai ki atỡng máh parnai o ki yỗn hái ễn dáng. 3Dâu lứq, cứq khoiq rien samoât samơi lứq tễ nheq máh ŏ́c cũai ki atỡng. Yuaq ngkíq, cứq yoc ễ chĩc máh ŏ́c ki yỗn mới. 4Cứq táq ngkíq ễq mới dáng samoât samơi tễ máh ŏ́c noau khoiq atỡng mới.

Ranễng Yiang Sursĩ Atỡng Tễ Yang Ca Táq Batễm

5Bo dỡi Hê-rôt cỡt puo tâng cruang Yudê, bữn manoaq tễ tỗp tễng rit sang Yiang Sursĩ ramứh Sa-chari. Án la tễ tŏ́ng toiq Abia, la cũai tễng rit sang Yiang Sursĩ tễ mbŏ́q. Lacuoi Sa-chari ramứh Ê-li-sabet la tễ tŏ́ng toiq Arôn. 6Alới bar náq nâi la cũai tanoang o yáng moat Yiang Sursĩ. Alới trĩh samoât samơi máh ŏ́c Yiang Sursĩ patâp, cớp tỡ bữn noau têq tếq alới táq lôih. 7Alới tỡ bữn bữn con, yuaq Ê-li-sabet la cũai cũt, cớp alới bar náq khoiq thâu hỡ.
8-9Tỗp tễng rit sang Yiang Sursĩ bữn rit tampễq táq ranáq cỡt tỗp. Bữn muoi tangái tỗp Sa-chari rưoh Sa-chari na séng, yỗn án mut tễng rit sang yáng moat Yiang Sursĩ. Alới yỗn án mut tacât crơng phuom tâng prông tâng clống Dống Sang Toâr. 10Bo Sa-chari mut tacât crơng phuom, bữn clứng cũai ỡt rôm câu yáng tiah. 11Chơ bữn ranễng Yiang Sursĩ tễ paloŏng toâq pỡ Sa-chari. Ranễng ki tayứng coah atoam prông dốq noau tacât crơng phuom. 12Toâq Sa-chari hữm ranễng ki, án sâng dớt lứq cớp án ngcŏh. 13Ma ranễng ki atỡng án neq: “Sa-chari ơi! Mới chỗi ngcŏh ntrớu. Yiang Sursĩ khoiq roap chơ santoiq mới câu. Ê-li-sabet, lacuoi mới, nỡ‑ra án canỡt muoi lám con samiang. Cóq anhia amứh con ki ramứh Yang. 14Nỡ‑ra mứt pahỡm mới sâng bũi ỡn lứq cỗ nhơ mới bữn con samiang. Cớp clứng cũai sâng bũi tê toâq tangái con samiang ki canỡt, 15yuaq Yiang Sursĩ pasếq án clữi tễ cũai canŏ́h. Cóq án chỗi nguaiq blŏ́ng sariau ntrớu. Cớp án bữn Raviei Yiang Sursĩ cỡt sốt tâng mứt pahỡm án tễ tangái mpiq án canỡt án. 16Nỡ‑ra án táq yỗn clứng lứq cũai I-sarel píh sa‑âm loah Yiang Sursĩ, Ncháu alới. 17Nỡ‑ra án bữn mứt pahỡm cớp chớc samoât Ê-li, la cũai tang bỗq Yiang Sursĩ. Án pỡq nhũang Ncháu. Án táq yỗn mpoaq cớp con cỡt loah muoi mứt. Cớp án táq yỗn alới ca tỡ bữn trĩh ngê Yiang Sursĩ píh táq ranáq tanoang o ễn. Án chuai máh cũai ralêq loah mứt pahỡm dŏq Ncháu têq ndỡm alới.”
18Sa-chari blớh ranễng ki neq: “Nŏ́q cứq têq dáng ŏ́c ki lứq pĩeiq? Cứq cớp lacuoi cứq khoiq thâu chơ.”
19Ma ranễng ki ta‑ỡi án neq: “Ramứh cứq la Capriel. Cứq la ranễng Yiang Sursĩ ca dốq tayứng yáng moat án. Án ớn cứq toâq atỡng yỗn mới dáng tễ ramứh o nâi. 20Sanua mới cỡt ngong toau toâq tangái máh ramứh nâi toâq, yuaq mới tỡ bữn noap parnai cứq. Ngư máh ramứh nâi toâq, ki santruoq ariang cứq khoiq pai.”
21Bo ki bữn clứng cũai ỡt acoan Sa-chari yáng tiah. Alới sâng salễh Sa-chari ỡt dũn tâng dống sang ki. 22Tữ Sa-chari loŏh, án tỡ têq táq ntỡng muoi ŏ́c ntrớu. Ngkíq, alới dáng án khoiq hữm Yiang Sursĩ sapáh baih tâng dống sang. Cớp Sa-chari atỡng alới toâq atĩ sâng, yuaq bỗq án táq ntỡng tỡ luoh noâng.
23Moâm Sa-chari táq ranáq tâng dống sang, chơ án chu pỡ dống án. 24Vớt máh tangái ki Ê-li-sabet lacuoi Sa-chari, ỡt mumiaq. Chơ Ê-li-sabet ỡt níc tâng dống, tỡ bữn pỡq chu léq sám sỡng casâi. 25Cớp án pai neq: “Sanua cứq bũi ỡn lứq Yiang Sursĩ yỗn cứq ỡt mumiaq, yỗn cứq tỡ bữn casiet táq noâng yáng moat cũai canŏ́h cỗ cứq ŏ́q con.”

Ranễng Yiang Sursĩ Atỡng Tễ Sễt Yê-su

26Ê-li-sabet ỡt mumiaq khoiq tapoât casâi chơ. Tâng casâi ki Yiang Sursĩ ớn ranễng án, Capriel, pỡq chu vil Na-sarễt tâng cruang Cali-lê. 27Án dững parnai Yiang Sursĩ toâq pỡ manoaq cumũr ca tỡ nai bếq cớp samiang yũah. Ramứh án la Mari. Mpiq mpoaq án khoiq par‑ữq yỗn án racoâiq cớp manoaq ramứh Yô-sep. Yô-sep la tễ tŏ́ng toiq Davĩt, la puo cũai I-sarel tễ mbŏ́q. 28Ranễng Yiang Sursĩ ki toâq pỡ Mari, cớp án pai neq: “Bán tê Mari. Yiang Sursĩ lứq ỡt cớp mới, cớp án yỗn mới bữn ŏ́c bốn lứq!”
29Tữ Mari sâng parnai ranễng ki pai, án sâng dớt cớp croŏq lứq. Án tỡ dáng ntrớu ranễng ki ễ pai chóq án. 30Ranễng ki atỡng án neq: “Mari ơi! Mới chỗi ngcŏh ntrớu, yuaq Yiang Sursĩ khoiq rưoh mới yỗn bữn ŏ́c bốn. 31Tỡ bữn dũn mới ỡt mumiaq; chơ mới canỡt muoi lám con samiang. Cóq mới amứh án la Yê-su. 32Nỡ‑ra án cỡt sốt, cớp noau dŏq án la Con Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h. Lứq Yiang Sursĩ, Ncháu hái, chóh yỗn án cỡt puo machớng achúc achiac án Davĩt tễ mbŏ́q tê. 33Án lứq cỡt puo máh tŏ́ng toiq Yacốp mantái níc. Án cỡt puo toau sốt nheq dỡi!”
34Mari ta‑ỡi ranễng ki neq: “Nŏ́q têq ramứh nâi toâq pỡ cứq? Cứq tỡ yũah bếq parnơi cớp cũai samiang aléq?”
35Ma ranễng ta‑ỡi án neq: “Ntun nâi Raviei Yiang Sursĩ ỡt cớp mới. Cớp Yiang Sursĩ ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h lứq kĩaq pasếq níc mới. Ngkíq mới bữn con bráh o lứq. Noau dŏq con mới la Con Yiang Sursĩ. 36Mới sanhữ tễ ỡi mới Ê-li-sabet. Án la cũai khoiq thâu chơ, cớp noau pai án la cũai cũt. Ma sanua án ỡt mumiaq muoi lám con samiang. Án ỡt mumiaq khoiq tapoât casâi chơ. 37Yiang Sursĩ têq táq nheq dũ ranáq.”
38Chơ Mari ta‑ỡi neq: “Cứq la cũai táq ranáq Yiang Sursĩ. Cứq sễq máh ramứh mới pai yỗn lứq toâq pỡ cứq.”
 Vớt ki ranễng pỡq tễ Mari.

Mari Pỡq Sa‑óh Ê-li-sabet

39Tâng máh tangái ki, Mari thrũan pỡq chu muoi vil tâng dũal cóh pỡ cruang Yudê. Án pỡq chái lứq ễq yỗn toâq pỡ vil ki. 40Tữ án toâq, án mut tâng dống Sa-chari, cớp án cubán Ê-li-sabet. 41Bo Ê-li-sabet sâng Mari cubán án, ngkíq con tâng púng án rachâu. Cớp Raviei Yiang Sursĩ cỡt sốt tâng mứt pahỡm Ê-li-sabet. 42Chơ Ê-li-sabet pai casang lứq neq: “Yiang Sursĩ lứq yỗn mới bữn ŏ́c bốn hỡn nheq tễ mansễm canŏ́h! Cớp con cớt cớt tâng púng mới lứq bữn ŏ́c bốn tê! 43Yuaq nŏ́q mpiq Ncháu cứq toâq sa‑óh cứq? Ŏ́c nâi la toâr lứq yỗn cứq! 44Bo cứq sâng parnai mới cubán cứq, con cớt cớt tâng púng cứq rachâu, yuaq án sâng bũi tê. 45Bốn lứq mới, yuaq mới sa‑âm máh parnai Yiang Sursĩ atỡng mới lứq cỡt rapĩeiq!”

Mari Khễn Yiang Sursĩ

46Chơ Mari pai neq:
  “Cứq khễn Ncháu cứq nheq rangứh.
  47Cớp mứt pahỡm cứq sâng bũi hỡr,
   yuaq Yiang Sursĩ la Yiang ca chuai amoong cứq.
  48Cứq la cũai cớt cớt lứq táq ranáq án,
   ma noâng án nhêng cớp chuai cứq.
  Tễ sanua toau toâq ntun,
   dũ dỡi cũai dŏq cứq la cũai bữn ŏ́c bốn,
  49yuaq Yiang Sursĩ ca bữn chớc toâr lứq,
   táq ranáq o yỗn cứq.
  Ramứh án la bráh o lứq.
  50Án ayooq táq máh cũai ca yám án,
   tễ dỡi mbŏ́q toau toâq dỡi chumát.
  51Án khoiq táq ranáq toâr lứq toâq atĩ án toâp.
   Cớp án khoiq tuih máh cũai ca chanchớm alới toâr hỡn cớp o hỡn tễ cũai canŏ́h.
  52Alới ca sốt toâr, án khoiq táq yỗn alới cỡt tỡ bữn sốt noâng.
   Ma alới ca cacớt, án khoiq achỗn alới cỡt toâr.
  53Máh cũai ŏ́q, án khoiq yỗn alới bữn dũ crơng o.
   Ma máh alới ca sốc, án yỗn alới chu atĩ miat.
  54Án tỡ bữn khlĩr máh ŏ́c parkhán án khoiq parkhán cớp achúc achiac hếq.
   Cớp án khoiq chuai máh cũai I-sarel ca táq ranáq án.
  55Án ayooq táq A-praham cớp máh tŏ́ng toiq A-praham mantái níc!”
56Moâm Mari pai máh santoiq ki, chơ án ỡt cớp Ê-li-sabet bữn pái casâi. Vớt ki án chu loah pỡ dống án.

Ê-li-sabet Sễt Yang

57Chơ toâq ngư Ê-li-sabet sễt con án, án sễt muoi lám con samiang. 58Máh cũai tâng vil ki, cớp máh sễm ai án khoiq sâng tễ ranáq Yiang Sursĩ sarũiq táq Ê-li-sabet. Ngkíq, alới pruam sâng bũi tê cớp Ê-li-sabet.
59Toâq con cớt cớt ki bữn tacual tangái, alới pỡq táq rit cứt yỗn con alới. Alới yoc ễ amứh án la Sa-chari, tũoiq ramứh mpoaq án. 60Ma mpiq án pai neq: “Tỡ bữn! Hái dŏq ramứh án la Yang.”
61Ma máh cũai ki pai neq: “Ma tâng sâu mới tỡ bữn noau bữn ramứh ngkíq!”
62Chơ alới blớh mpoaq con ki toâq atĩ. Alới blớh án ntrớu án ễ amứh con án. 63Sa-chari sễq muoi khlễc pian cacớt; chơ án chĩc tâng pian ki neq: “Ramứh án la Yang.”
 Ngkíq nheq cũai ki sâng dớt lứq!
64Bo ki toâp Sa-chari têq táq ntỡng loah, cớp án khễn Yiang Sursĩ. 65Máh cũai tâng vil ki sâng dớt lứq. Cớp ranáq ki trŏ́h la‑ữt la‑ữi dũ ntốq tâng máh dũal cóh tâng cruang Yudê. 66Máh cũai ca sâng tễ ramứh ki, alới cayớm dŏq tâng mứt, cớp manoaq blớh manoaq neq: “Carnễn nâi nỡ‑ra án cỡt nŏ́q?” Yuaq Yiang Sursĩ lứq ỡt cớp án.

Sa-chari Khễn Yiang Sursĩ

67Chơ Sa-chari mpoaq carnễn ki bữn Raviei Yiang Sursĩ cỡt sốt tâng mứt pahỡm án. Ngkíq án atỡng parnai tễ Yiang Sursĩ neq:

  68“Cóq hái khễn Ncháu hái,
   la Yiang Sursĩ cũai I-sarel sang.
  Lứq án toâq chuai máh cũai án,
   cớp án thái alới tễ ŏ́c lôih.
  69Án yỗn manoaq ca bữn chớc lứq
   toâq chuai amoong hái.
  Manoaq ki toâq tễ tŏ́ng toiq puo Davĩt,
   la cũai táq ranáq Yiang Sursĩ.
  70Nheq ramứh nâi Yiang Sursĩ khoiq atỡng tễ mbŏ́q
   toâq máh cũai tang bỗq án ca bráh o lứq.
  71Án khoiq ữq ễ chuai hái yỗn vớt tễ cũai ễ táq hái,
   cớp tễ atĩ cũai kêt hái.
  72Án khoiq ayooq táq achúc achiac hái.
   Cớp án tỡ nai khlĩr máh ŏ́c án khoiq par‑ữq tễ nhũang.
  73Án khoiq parkhán cớp A-praham
   la achúc achiac hái,
  74cớp án ữq neq: Án ễ chuai hái
   yỗn vớt tễ atĩ cũai ễ táq hái.
  Ngkíq, án yỗn hái táq ranáq án,
   tỡ bữn ngcŏh ntrớu;
  75cớp hái ỡt tanoang o cớp bráh o yáng moat án
   nheq dỡi tamoong hái.

  76“Con cứq ơi! Nỡ‑ra noau dŏq mới
   la manoaq tang bỗq Yiang Sursĩ, án ca sốt clữi nheq tễ canŏ́h,
  yuaq mới bữn pỡq nhũang Ncháu hái,
   cớp cháh rana yỗn án.
  77Cớp mới lứq atỡng yỗn máh cũai án dáng,
   la Yiang Sursĩ táh lôih alới
   yỗn án têq chuai amoong alới.
  78Yuaq Yiang Sursĩ hái sâng sarũiq táq,
   ngkíq án yỗn manoaq ca án rưoh toâq pỡ hái,
   dŏq chuai amoong cũai.
  79Cũai ki toâq tễ paloŏng,
   cớp án táq yỗn máh cũai tỡ bữn ngcŏh cuchĩt noâng.
  Cớp án ayông hái pỡq tâng rana ien khễ.”
80Ngkíq, con ki toâr achỗn cớp mứt pahỡm án yoc lứq puai ngê Yiang Sursĩ. Án ỡt tâng ntốq aiq toau toâq tangái án tabŏ́q táq ranáq apáh yỗn máh cũai I-sarel hữm.

1

1-3提阿非罗大人哪,有好些人提笔作书,述说在我们中间所实现的事,是照传道的人从起初亲眼看见又传给我们的。这些事我从起头都详细考察了,我也想按着次序写给你, 4要让你知道所学的道都是确实的。

预言施洗约翰的出生

5希律犹太王的时候,亚比雅班里有一个祭司,名叫撒迦利亚;他妻子是亚伦的后代,名叫伊利莎白 6他们两人在上帝面前都是义人,遵行主的一切诫命和条例,没有可指责的。 7只是他们没有孩子,因为伊利莎白不生育,两个人又年纪老迈了。
8撒迦利亚按班次在上帝面前执行祭司的职务, 9照祭司的规矩抽签,进到主的殿里烧香。 10烧香的时候,众百姓在外面祷告。 11有主的一个使者站在香坛的右边,向他显现。 12撒迦利亚看见,就惊慌害怕。 13天使对他说:“撒迦利亚,不要害怕,因为你的祈祷已经被听见了。你的妻子伊利莎白要给你生一个儿子,你要给他起名叫约翰 14你必欢喜快乐;有许多人因他出世也必喜乐。 15他在主面前将要为大,淡酒烈酒都不喝,从母腹里就被圣灵充满。 16他要使许多以色列人回转,归于主—他们的上帝。 17他将有以利亚的精神和能力,走在主的前面,叫父亲的心转向儿女,叫悖逆的人转向义人的智慧,又为主预备迎接他的百姓。” 18撒迦利亚对天使说:“我怎么能知道这事呢?我已经老了,我的妻子也年纪老迈了。” 19天使回答他说:“我是站在上帝面前的加百列,奉差遣来对你说话,把这好信息报给你。 20到了时候,这些话必然应验;只因你不信我的话,你会成为哑巴,不能说话,直到这些事实现的日子。”
21百姓等候撒迦利亚,诧异他在圣所里迟延那么久。 22到他出来,却不能和他们说话,他们就知道他在圣所里见了异象;他直向他们打手势,因为他成了哑巴。 23他供职的日子一满,就回家去了。
24这些日子以后,他的妻子伊利莎白就怀孕,隐藏了五个月; 25她说:“主在眷顾我的日子,这样看顾我,要除掉我在人前的羞耻。”

预言耶稣的降生

26到了第六个月,天使加百列奉上帝的差遣往加利利的一座城去,这城名叫拿撒勒 27到一个童女那里,她已经许配大卫家的一个人,名叫约瑟;童女的名字叫马利亚 28天使进去,对她说:“蒙大恩的女子,你好,主和你同在!” 29马利亚因这话就很惊慌,又反覆思考这样问候是什么意思。 30天使对她说:
 “马利亚,不要怕,你在上帝面前已经蒙恩了。
  31你要怀孕生子,要给他起名叫耶稣。
  32他将要为大,称为至高者的儿子;
  主上帝要把他祖先大卫的王位给他。
  33他要作雅各家的王,直到永远;
  他的国没有穷尽。”
34马利亚对天使说:“我没有出嫁,怎么会有这事呢?” 35天使回答她说:
  “圣灵要临到你身上;
  至高者的能力要庇荫你,
  因此,那要出生的圣者要称为上帝的儿子
36况且,你的亲戚伊利莎白,就是那素来称为不生育的,在年老的时候也怀了男胎,现在怀孕六个月了。 37因为,出于上帝的话,没有一句不带能力的。” 38马利亚说:“我是主的使女,愿意照你的话实现在我身上。”于是天使离开她去了。

马利亚看望伊利莎白

39在那些日子,马利亚起身,急忙前往山区,来到犹大的一座城, 40进了撒迦利亚的家,向伊利莎白问安。 41伊利莎白一听到马利亚问安,所怀的胎就在腹里跳动。伊利莎白被圣灵充满, 42高声喊着说:
  “你在妇女中是有福的!
  你所怀的胎也是有福的!
43我主的母亲到我这里来,为何这事临到我呢? 44因为你问安的声音一入我耳,我腹里的胎就欢喜跳动。 45这相信的女子是有福的!因为主对她所说的话都要应验。”

马利亚的尊主颂

  46马利亚说:
  “我心尊主为大;
  47我灵以上帝我的救主为乐;
  48因为他顾念他使女的卑微;
  从今以后,万代要称我有福。
  49因为那有权能的为我做了大事;
  他的名是圣的。
  50他怜悯敬畏他的人,
  直到世世代代。
  51他用膀臂施展大能;
  他赶散心里妄想的狂傲人。
  52他叫有权柄的失位,
  叫卑贱的升高。
  53他叫饥饿的饱餐美食,
  叫富足的空手回去。
  54他扶助了他的仆人以色列,不忘记施怜悯,
  55正如他对我们的列祖说过,
  ‘怜悯亚伯拉罕和他的后裔,直到永远。’”
56马利亚伊利莎白同住,约有三个月,然后回家去了。

施洗约翰的出生

57伊利莎白的产期到了,生了一个儿子。 58邻里亲属听见主向她大施怜悯,就和她一同欢乐。 59到了第八日,他们来给孩子行割礼,并要照他父亲的名字叫他撒迦利亚 60他母亲回应说:“不!要叫他约翰。” 61他们对她说:“你亲族中没有叫这名字的。” 62他们就向他父亲打手势,问他这孩子要叫什么名字。 63他要了一块写字的板,写上:“他的名字是约翰。”他们就都惊讶。 64撒迦利亚的口立刻开了,舌头也松了,就开始说话称颂上帝。 65周围居住的人都惧怕;这一切的事就传遍了犹太山区。 66凡听见的人都把这事放在心里,他们说:“这个孩子将来会怎么样呢?”因为有主的手与他同在。

撒迦利亚颂

  67他父亲撒迦利亚被圣灵充满,就预言说:
  68“主—以色列的上帝是应当称颂的!
  因他眷顾他的百姓,为他们施行救赎,
  69在他仆人大卫家中,
  为我们兴起了拯救的角,
  70正如主藉着古时候圣先知的口所说的,
  71‘他拯救我们脱离仇敌,
  脱离一切恨我们之人的手。
  72他向我们列祖施怜悯,
  记得他的圣约,
  73就是他对我们祖宗亚伯拉罕所起的誓,
  74-75叫我们既从仇敌手中被救出来,
  就可以终身在他面前,
  无所惧怕地用圣洁和公义事奉他。
  
  76孩子啊,你要称为至高者的先知;
  因为你要走在主的前面,为他预备道路,
  77叫他的百姓因罪得赦,
  认识救恩;
  78因我们上帝怜悯的心肠,
  叫清晨的日光从高天临到我们,
  79要照亮坐在黑暗中死荫里的人,
  把我们的脚引到和平的路上。’”
80这孩子渐渐长大,心灵坚强,住在旷野,直到他在以色列人面前公开出现的日子。