37
Y-Yôsep Jêh Ri Phung Oh Nâu Păng
1Y-Yakôb gŭ tâm n'gor mbơ̆ păng mâp gŭ jêh ƀât lât, tâm n'gor Kanaan.
2Aơ nau nkoch bri ma mpôl băl Y-Yakôb: Y-Yôsep geh jât ma pơh năm, chiă biăp ndrel ma phung nâu păng. Păng jêng bu klâu dôl dal ndăm gŭ ndrel ma phung kon bu klâu H'Bilha jêh ri H'Silpa, phung ur mbơ̆ păng. Y-Yôsep nkoch ma mbơ̆ khân păng nau mhĭk khân păng ƀư.
3Y-Israel rŏng Y-Yôsep âk lơn ma lĕ rngôch kon păng, yorlah păng jêng kon păng geh jêh păng ranh. Păng ƀư ma kon păng du blah ao jâr jong ti.
4Tơ lah phung nâu păng saơ mbơ̆ khân păng rŏng ma Y-Yôsep âk lơn ma lĕ rngôch phung oh nâu, khân păng tâm rmot ma Y-Yôsep jêh ri mâu dơi ngơi ueh đah Y-Yôsep ôh.
5Y-Yôsep geh nau mbơi, jêh ri tơ lah păng nkoch bri nau nây ma phung oh nâu păng, khân păng tâm rmot ma Y-Yôsep âk lơn.
6Păng lah ma phung oh nâu păng: "Khân may iăt hom nau gâp hŏ mbơi jêh.
7Aơ, he gŭ chăp ba tâm mir, jêh ri nchăp ba khân may gŭ dăp tring jŭm păng jêh chon mon mbah ta năp nchăp ba gâp."
8Phung nâu păng lah ma păng: "Ngăn lĕ may mra jêng Kôranh hên? Ngăn lĕ may mra chiă uănh hên?" Pô ri khân păng tâm rmot ma Y-Yôsep âk lơn yor nau mbơi jêh ri nau păng ngơi.
9Păng geh tay nau mbơl êng, jêh ri nkoch bri nau nây ma phung oh nâu păng, păng lah: "Aơ, gâp geh nau mbơi nar, khay, jêh ri jât ma nguay rplay mănh chon mon mbah ta năp gâp!"
10Păng nkoch bri nau nây ma mbơ̆ păng jêh ri ma phung oh nâu păng. Mbơ̆ păng nduyh păng, lah: "Moh nau mbơi may geh pô nây? Ngăn lĕ gâp, me may, jêh ri phung oh nâu may mra văch chon mon ta neh ta năp may?"
11Phung nâu păng mô nach ma păng, ƀiălah mbơ̆ păng ndjôt prăp nau ngơi nây tâm nau mĭn păng.
Bu Tăch Y-Yôsep Tâm N'gor Êjipt
12Phung nâu Y-Yôsep hăn chiă biăp mbơ̆ khân păng ta ƀon Sichem.
13Y-Israel lah, ma Y-Yôsep: "Mâu di hĕ phung nâu may chiă biăp ta ƀon sichem? Văch hom gâp mra njuăl may ta khân păng." Y-Yôsep lah ma păng: "Aơ ta aơ gâp."
14Păng lah ma Y-Yôsep: "Hăn hom, uănh gĭt lah phung nâu may jêh ri phung biăp geh nau ueh, jêh ri sĭt mbơh ma gâp. Păng njuăl Y-Yôsep hăn tă bơh rlŭng Hêbron, jêh ri păng tât ta ƀon Sichem.
15Geh du huê bunuyh tâm mâp đah păng dôl păng hiơt trong tâm mir. Bunuyh nây ôp păng: "Moh may joi?"
16Păng plơ̆ lah: "Gâp joi phung nâu gâp. Gâp dăn ma may, lah an ma gâp, mbah ntŭk khân păng chiăp biăp."
17Bunuyh nây lah: "Khân păng du jêh bơh aơ, yorlah gâp tăng khân păng lah, hôm he ta ƀon Dôthan." Pô ri Y-Yôsep hăn joi phung nâu păng jêh ri saơ khân păng ta ƀon Dôthan.
18Phung nâu păng, saơ păng bơh ngai, jêh ri êhŏ dăch tât, phung khân păng mĭn ŭch nkhĭt lơi Y-Yôsep.
19Khân păng tâm lah ndrăng khân păng; "Aơ bunuyh mbêch mbơi,
20pô ri, lŏng he, ăn he nkhĭt lơi păng, klŭp păng tâm ntu dak jêh ri he mra lah: "Du mlâm mpa bri sa jêh Păng? jêh ri he mra saơ moh nau mra tât ma nau păng mbơi."
21Ƀiălah tơ lah Y-Ruben saơ nau nây, păng nklaih an Y-Yôsep bơh ti phung nâu păng. Păng lah: "Lơi ta he nkhĭt păng ôh!"
22Y-Ruben lah ma khân păng: "Lơi nkhŭt mham ôh; klŭp păng tâm ntu dak, tâm ndrêch rdah aơ, ƀiălah lơi he ƀư ma păng ôh."
23Păng ŭch rklaih Y-Yôsep bơh ti phung nâu păng, khân păng doh ao jâr jong ti khân păng soh.
24Khân păng nhŭp Y-Yôsep nklăch tâm ntu dak. Ntu nây sơh mâu geh dak ôh.
25Khân păng gŭ mƀŏng ma sông sa, khân păng n'gơr măt uănh, jêh ri aơ geh du phung Ismaêl văch tă bơh n'gor Galaat, ncho seh samô rdeng ndơ ƀâu kah (mngưi), dak ƀâu kah, jêh ri dak si tăng ma n'gor Êjipt.
26Y-Yuda lah ma phung oh nâu păng: "Moh khlay nkhĭt lơi oh he jêh ri pôn mham păng?
27Lŏng he, tăch păng ma phung Ismaêl. Lơi he ƀư ma păng ôh, yorlah păng jêng oh he, nglay săk he nơm." Phung oh nâu păng tông nau nây.
28Jêh ri phung Midian tăch rgâl rgăn. Khân păng đŏt Y-Yôsep tă bơh ntu dak jêh ri tăch păng bar jât rlay prăk ma phung Ismaêl. Phung nây ndjôt Y-Yôsep leo ta n'gor Êjipt.
29Tơ lah Y-Ruben sĭt ta ntu nây jêh ri Y-Yôsep mâu gŭ ta nây ôh, păng nkhêk lơi kho ao păng.
30Păng sĭt ta phung oh păng jêh ri lah: "Bu klâu dôl dal ndăm mâu hôm saơ ôh, jêh ri mbah ntŭk gâp mra hăn?"
31Khân păng sŏk ao jâr Y-Yôsep, nkhĭt du mlâm be nkuăng jêh ri trăm ao jâr nây tâm mham.
32khân păng ndjôt ao jâr jong ti nây njŭm sĭt ta mbơ̆ păng, lah: "Hên saơ ndơ aơ, sek uănh hom, gĭt lah jêng ao jâr kon may?"
33Y-Yakôb năl ao nây jêh ri lah: "Ao jâr kon gâp yơh." Geh du mlâm mpa bri sa jêh păng. Nanê̆, Y-Yôsep hêk rai jêh."
34Y-Yakôb nkhêk kho ao păng jêh ri soh kpau jêh ri ndrê nglâng khĭt ma kon bu klâu păng jŏ nar.
35Lĕ rngôch phung kon bu klâu păng jêh ri lĕ rngôch phung kon bu ur păng hăn văch bonh leng păng; ƀiălah păng dun nau tâm bonh nây jêh ri lah; "Mâu!" Gâp mra jŭr hăn ta Ƀon Phung Khĭt ma kon gâp ma nau ndrê nglâng." Pô ri mbơ̆ păng nhĭm ma Y-Yôsep.
36Phung Midian tăch Y-Yôsep ta n'gor Êjipt ma Y-Pôtipar, Kôranh tahan phung gak.
37
Giô-sép Bị Các Anh Không Ưa
1 Gia-cốp ở trong xứ Ca-na-an, nơi cha ông đã kiều ngụ như một kiều dân.
2 Ðây là chuyện về gia đình của Gia-cốp. Khi Giô-sép được mười bảy tuổi, chàng đi chăn bầy với các anh. Chàng đi theo phụ các anh mình, các con của bà Bin-ha và bà Xinh-pa, hai vợ của cha chàng. Giô-sép mách cho cha chàng hay những chuyện xấu của các anh chàng.
3 I-sơ-ra-ên thương Giô-sép hơn tất cả các con trai ông, vì chàng là con muộn sinh ra trong lúc ông đã già. Ông may cho chàng một chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu.
4 Các anh chàng thấy chàng được cha thương yêu hơn tất cả các anh em, họ ghét chàng và không thể nói chuyện tử tế với chàng.
Giấc Chiêm Bao của Giô-sép
5 Giô-sép thấy chiêm bao, rồi kể lại cho các anh nghe. Họ lại càng ghét chàng hơn,
6 vì chàng kể rằng, “Xin các anh nghe điềm chiêm bao em đã thấy:
7 Chúng ta đang cùng nhau bó lúa ngoài đồng, và nầy, bó lúa của em trỗi dậy và đứng thẳng lên, còn bó lúa của các anh đang ở xung quanh lại sấp mình xuống trước bó lúa của em.”
8 Các anh chàng bảo, “Bộ mày sẽ trị vì trên chúng tao hả? Mày sẽ cầm quyền trên chúng tao sao?” Họ càng ghét chàng hơn, vì những điềm chiêm bao chàng thấy và vì những lời chàng nói.
9 Giô-sép lại thấy chiêm bao nữa. Chàng thuật lại cho các anh rằng, “Nầy, em thấy một giấc chiêm bao nữa. Lần nầy em thấy mặt trời, mặt trăng, và mười một ngôi sao đều sấp mình xuống trước mặt em.”
10 Chàng kể lại điềm chiêm bao đó cho cha chàng và các anh chàng nghe. Cha chàng quở trách chàng và nói, “Ðiềm chiêm bao con thấy đó có ý nghĩa gì? Chẳng lẽ cha, mẹ con, và các anh em con sẽ đến sấp mình xuống đất trước mặt con sao?”
11 Các anh chàng càng ghét chàng hơn, còn cha chàng thì ghi nhớ điều ấy.
Giô-sép Bị Các Anh Bán
12 Bấy giờ các anh chàng đi chăn bầy của cha họ tại Si-chem.
13 I-sơ-ra-ên nói với Giô-sép, “Các anh con đang chăn bầy ở Si-chem phải không? Lại đây, cha muốn sai con đi thăm họ.”
Chàng đáp, “Dạ có con đây.”
14 I-sơ-ra-ên bảo, “Con hãy đi, xem các anh con có mạnh khỏe không, các bầy chiên và dê như thế nào, rồi về báo cho cha hay.” Vậy ông sai chàng rời khỏi Thung Lũng Hếp-rôn, và chàng đi đến Si-chem.
15 Ðang lúc chàng đi lang thang tìm họ trong đồng, một người gặp chàng và hỏi, “Cậu tìm gì thế?”
16 Chàng đáp, “Cháu đang tìm các anh cháu. Xin bác làm ơn chỉ cho cháu biết các anh cháu đang chăn bầy ở đâu?”
17 Người ấy đáp, “Các anh cậu trước có ở đây, nhưng giờ đã đi rồi. Tôi có nghe họ nói, ‘Chúng ta hãy đến Ðô-than.’” Vậy Giô-sép tiếp tục đi tìm các anh chàng và tìm được họ ở Ðô-than.
18 Khi các anh chàng thấy chàng từ xa, trước khi chàng đến gần họ, họ đã bàn mưu với nhau để giết chàng.
19 Họ bảo nhau, “Kìa, thằng nằm mộng đang đến kia.
20 Bây giờ hãy đến, chúng ta hãy giết nó và vứt xác nó xuống hố, rồi chúng ta nói rằng thú dữ đã vồ ăn nó rồi, để xem các điềm chiêm bao của nó sẽ ra sao.”
21 Khi Ru-bên nghe những lời đó, ông muốn cứu chàng khỏi tay họ nên nói, “Ðừng giết nó.”
22 Ru-bên bảo họ, “Chúng ta đừng làm đổ máu, nhưng hãy quăng nó vào cái hố nầy trong đồng hoang. Chúng ta đừng tra tay trên mình nó.” Ông nói thế vì có ý muốn giải thoát chàng khỏi tay họ và mang chàng về cho cha mình.
23 Vậy khi Giô-sép vừa đến chỗ các anh chàng, họ liền lột chiếc áo choàng của chàng ra, tức chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu sắc chàng đang mặc.
24 Ðoạn họ bắt chàng và quăng chàng xuống hố. Cũng may là hố ấy khô và không có nước.
25 Sau đó họ ngồi xuống ăn. Khi ngước lên, họ thấy một đoàn người Ích-ma-ên đang cỡi lạc đà từ Ghi-lê-át đi đến; trên lưng các lạc đà ấy chở đầy những hương liệu, nhũ hương, và mộc dược để mang xuống Ai-cập.
26 Giu-đa bèn nói với các anh em ông, “Nếu chúng ta giết em mình và giấu máu nó thì có lợi gì chăng?
27 Nào, chúng ta hãy bán nó cho người Ích-ma-ên và đừng tra tay trên mình nó, vì dù sao nó cũng là em chúng ta, cùng máu mủ ruột thịt với chúng ta.” Các anh em ông nghe theo ý kiến của ông.
28 Khi những lái buôn Mi-đi-an đi qua, các anh của Giô-sép kéo chàng lên khỏi hố. Họ đem chàng lên và bán chàng cho những người Ích-ma-ên với giá hai mươi miếng bạc. Những người ấy bắt Giô-sép và mang xuống Ai-cập.
29 Khi Ru-bên trở lại hố và không thấy Giô-sép trong hố nữa, ông xé rách áo ông.
30 Rồi ông trở lại chỗ các em ông và nói, “Ðứa trẻ không còn nữa, thì tôi, tôi biết phải đi đâu đây?”
31 Vậy họ lấy chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu sắc của Giô-sép, giết một con dê con, và nhúng áo ấy trong máu.
32 Sau đó họ gởi người mang chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu sắc ấy về cho cha họ và nói, “Chúng con đã tìm thấy vật nầy. Không biết cha có thể nhận ra đây là chiếc áo choàng của con trai cha không?”
33 Ông nhận ra áo ấy và nói, “Chiếc áo choàng của con trai tôi đây mà. Chắc thú dữ đã vồ ăn nó rồi. Giô-sép chắc đã bị thú dữ xé xác rồi.”
34 Ðoạn ông xé rách áo ông đang mặc, rồi quấn vải thô ngang hông, và để tang cho con trai ông lâu ngày.
35 Tất cả các con trai và con gái ông đến an ủi ông, nhưng ông không chịu nghe ai an ủi, mà ông còn nói, “Tôi để tang cho con trai tôi đến khi tôi xuống âm phủ gặp nó.” Cha chàng đã khóc thương chàng như vậy.
36 Trong khi đó những người Mi-đi-an đem chàng đến Ai-cập và bán chàng cho Pô-ti-pha, một vị quan trong triều đình của Pha-ra-ôn; quan ấy là người chỉ huy quân thị vệ.