1Thaum Nenpukajnexales ua vajntxwv tau ob xyoos, nws txawm ua ib zaj npau suav. Zaj npau suav ntawd ua rau nws ntxhov siab heev thiab pw tsis tsaug zog li. 2Yog li ntawd, nws thiaj hu cov neeg uas txawj saib tes, txawj ua yeessiv, txawj saib yaig thiab txawj saib xyab, tuaj txhais nws zaj npau suav. Thaum lawv tuaj txog lawm, 3nws hais rau lawv hais tias, “Kuv ua ib zaj npau suav tsis zoo mas kuv ntxhov siab heev; kuv xav paub hais tias zaj npau suav ntawd yog li cas thiab hais txog dabtsi?” 4Lawv hais lus Alamais rau vajntxwv hais tias, “Thov kom vajntxwv muaj sia nyob mus ibtxhis! Thov qhia vajntxwv zaj npau suav rau peb, peb yuav txhais cov ntsiab lus rau vajntxwv paub.” 5Vajntxwv hais rau lawv hais tias, “Kuv twb txiav txim siab lawm hais tias yog nej piav tsis tau zaj npau suav thiab txhais tsis tau cov ntsiab lus rau kuv paub, ces kuv yuav muab nej hlais ib daig zuj zus thiab yuav muab nej tej vajtse rhuav povtseg huv tibsi. 6Tiamsis yog nej qhia thiab txhais tau rau kuv, kuv yuav muab nqi zog thiab pub koob meej rau nej. Nej cia li piav thiab txhais rau kuv mloog tamsim no.” 7Lawv rov hais rau vajntxwv hais tias, “Yog vajntxwv piav vajntxwv zaj npau suav rau peb mloog, peb thiaj yuav paub txhais zaj npau suav ntawd.” 8Vajntxwv teb hais tias, “Kuv paub hais tias nej xav sej kuv xwb, tiamsis kom nej paub hais tias kuv twb hais tseeb rau nej lawm; 9yog nej tsis piav zaj npau suav rau kuv paub, ces nej txhua tus yuav raug txim ib yam nkaus. Nej yeej tuavhauv lawm hais tias nej yuav dag kuv ntau yam kom kuv hloov kuv tej lus, tiamsis kuv yeej tsis hloov hlo li. Nej cia li qhia kuv zaj npau suav rau kuv, kuv thiaj paub hais tias nej txawj txhais.” 10Lawv hais ntxiv rau vajntxwv hais tias, “Tej neeg uas nyob hauv ntiajteb no yeej tsis muaj ib tug uas yuav qhia tau tej uas koj hais ko rau koj paub li. Thiab tej vajntxwv, tsis hais tus uas yuav muaj hwjchim loj npaum li cas los yeej tsis muaj ib tug uas yuav hais li koj hais ko rau cov neeg uas txawj saib tes, txawj ua yeessiv thiab txawj saib xyab hlo li. 11Tej lus uas koj nug ko nyuaj heev tsis muaj leejtwg yuav teb tau rau koj; ntshai tsuas yog tej vajtswv thiaj yuav teb tau xwb, tiamsis tej vajtswv ntawd yeej tsis nrog neeg nyob ua ke.” 12Vim lawv teb li ntawd vajntxwv thiaj chim heev. Nws tau samhwm kom luag muab nws cov tuavxam tua povtseg huv tibsi. 13Ces vajntxwv thiaj tawm ib tsab ntawv samhwm rau sawvdaws paub hais tias kom muab lawv cov ntawd tua povtseg, lojxov Daniyees thiab nws peb tug phoojywg huv tibsi.
Vajtswv Qhia Zaj Npau Suav rau Daniyees
14Daniyees txawm mus cuag Ali-aus uas yog tus thawj saib cov tubrog uas zov vajntxwv lub loog. Ali-aus yog tus uas vajntxwv yuav tso mus tua vajntxwv cov tuavxam. Daniyees ua tib zoo xav ua ntej 15nws mam mus nug Ali-aus hais tias yog vim li cas vajntxwv yuav tawm tsab ntawv tawv ua luaj li ntawd? Ali-aus thiaj piav zaj ntawd rau Daniyees mloog. 16Daniyees mus cuag vajntxwv tamsim ntawd. Nws thov vajntxwv kom pub sijhawm ntev mentsis rau lawv, nws mam li qhia thiab txhais zaj npau suav ntawd rau vajntxwv. 17Daniyees rov qab los tsev, thiab nws piav zaj ntawd rau Hananiyas, Misayees thiab Axaliyas uas yog nws peb tug phoojywg mloog. 18Nws hais kom lawv thov Vajtswv tus uas nyob saum ntuj hlub lawv thiab qhia tej yam uas tsis muaj leejtwg paub rau lawv kom lawv thiaj yuav tsis raug tua nrog cov tuavxam uas nyob hauv lub nroog Npanpiloos. 19Ces hmo ntawd Daniyees txawm ua yogtoog pom thiab Vajtswv qhia zaj uas tsis muaj leejtwg paub ntawd rau Daniyees. Ces Daniyees ua Vajtswv tus uas nyob saum ntuj tsaug: 20“Vajtswv yog tus txawj ntse thiab muaj hwjchim loj! Cia li qhuas nws mus ibtxhis. 21Vajtswv yog tus tswj lub sijhawm thiab tej caij nyoog; nws tsa thiab txo tej vajntxwv; nws yog tus pub kom neeg muaj tswvyim thiab txawj ntse. 22Nws muab tej uas neeg tsis paub thiab tsis pom los nthuav qhia rau sawvdaws; nws paub tej uas nyob nraim nkoos hauv qhov tsaus ntuj nti thiab muaj qhov pom kev ci kaj nrig nyob puagncig nws. 23Kuv yawgkoob tus Vajtswv, kuv ua koj tsaug thiab hwm koj. Koj pub tswvyim thiab dag zog rau kuv. Koj teb kuv tej lus thov thiab ua rau peb paub teb vajntxwv.”
Daniyees Qhia Zaj Npau Suav rau Vajntxwv
24Tom qab ntawd Daniyees thiaj mus cuag Ali-aus tus uas vajntxwv samhwm kom mus tua vajntxwv cov tuavxam. Daniyees hais tias, “Thov tsis txhob muab lawv cov ntawd tua; cia li coj kuv mus cuag vajntxwv, kuv yuav qhia thiab txhais nws zaj npau suav rau nws.” 25Ali-aus thiaj li coj Daniyees mus cuag vajntxwv thiab hais rau vajntxwv hais tias, “Kuv nrhiav tau cov Yudais uas peb ntes los ntawd muaj ib tug yuav txhais tau koj zaj npau suav.” 26Vajntxwv hais rau Daniyees (tus uas muaj dua ib lub npe hu ua Npeetesaxas) hais tias, “Koj puas muaj cuabkav qhia tau kuv zaj npau suav thiab txhais cov ntsiab lus rau kuv paub tiag?” 27Daniyees teb vajntxwv hais tias, “Vajntxwv, cov neeg uas txawj saib xyab, txawj ua yeessiv thiab txawj saib hnubqub yeej tsis muaj ib tug yuav paub txhais zaj npau suav ntawd rau koj li. 28Tsuas muaj Vajtswv tib leeg tus uas nyob saum ntuj thiaj qhia tau tej uas tsis muaj neeg paub no rau sawvdaws. Vajntxwv, Vajtswv qhia tej uas yuav muaj los yav ntom ntej no rau koj paub. Koj zaj npau suav thiab tej yogtoog uas koj pom thaum koj tseem pw yog li no: 29“Vajntxwv, thaum koj pw tsaug zog thiab koj ua npau suav pom tej uas yuav muaj los yav tom ntej; thiab Vajtswv tus uas qhia tau tej uas tsis muaj neeg paub rau sawvdaws, nws qhia tej uas yuav muaj los yav tom ntej no rau koj. 30Nimno Vajtswv twb qhia tej yam uas tsis muaj neeg paub rau kuv lawm, tsis yog vim kuv txawj ntse dua lwm tus, tiamsis yog Vajtswv xav qhia kom koj paub zaj npau suav ntawd thiab tej uas koj xav paub. 31“Vajntxwv, koj ua yogtoog pom ib tug mlom uas loj thiab siab heev sawv ntawm koj xubntiag. Tus mlom ntawd ci ntsa iab thiab txaus ntshai kawg li. 32Tus mlom ntawd lub taubhau yog tseem kub, lub hauv siab thiab ob txhais cajnpab yog nyiaj, lub duav thiab ob txhais ncejpuab ntug yog tooj liab, 33ob txhais ceg yog hlau, thiab ob txhais kotaw yog hlau xyaw av nplaum. 34Thaum koj tabtom ntsia tus mlom ntawd, txawm muaj ib lub pobzeb loj loj ntais rhe saum pobtsuas los uas tsis yog neeg txhais tes ua poob los raug tus mlom ntawd ob txhais kotaw uas yog hlau xyaw av nplaum tawg ntsoog ntxaws. 35Ces tamsim ntawd tej qhov uas yog av nplaum, yog hlau, yog tooj liab thiab yog nyiaj yog kub, txawm tawg ntsoog ntxaws ua tej daim ib yam li tej npluag nplej uas nyob hauv tshav ntaus nplej thaum lub caij ntuj qhua; ces cua muab ntsawj ya tas lawm tsis tshuav ib qho li. Tiamsis lub pobzeb uas poob los raug tus mlom ntawd txawm loj zuj zus tuaj ua ib lub roob puv nkaus ntiajteb. 36“Koj zaj npau suav muaj raws li uas kuv hais tas los no. Nimno kuv yuav qhia zaj npau suav ntawd lub ntsiab rau vajntxwv saib yog li cas. 37Vajntxwv, koj yog tus uas muaj hwjchim loj dua tej tus vajntxwv huv tibsi. Vajtswv tus uas nyob saum ntuj, tsa koj ua huabtais, nws pub koj muaj hwjchim, muaj zog thiab muaj koob meej nto moo lug. 38Vajtswv tsa koj ua tus kav txhua qhov uas muaj neeg nyob, kav ib puas tsav yam tsiaj thiab tej noog. Lub taubhau kub ntawd yog koj ntag. 39Tom qab koj, yuav muaj dua lwm lub tebchaws sawv los, lub tebchaws ntawd muaj hwjchim yau dua koj, thiab tom qab ntawd lub tebchaws peb uas yog cov tooj liab sawv los thiab yuav kav tagnrho lub ntiajteb no. 40Thiab tom qab ntawd lub tebchaws plaub yuav sawv, lub tebchaws ntawd tawv ib yam li hlau, rau qhov hlau tsoo thiab ntaus ib puas tsav yam tawg taus. Vim lub tebchaws ntawd tawv ib yam li hlau uas tsoo ib puas tsav yam tawg taus, mas nws yuav tsoo thiab ntaus cov tebchaws uas xub sawv ua ntej ntawd kom tawg tas huv tibsi. 41Txhais kotaw thiab cov ntivtaw uas koj pom av thiab hlau sib xyaws ntxaws txhais hais tias, yuav muaj ntau lub tebchaws los sib koom ua ke. Nws yuav muaj qee yam tawv ib yam li hlau, rau qhov muaj hlau thiab av nplaum sib xyaw ntxaws. 42Cov ntivtaw uas yog av xyaw hlau, txhais hais tias lub tebchaws ntawd ib txhia muaj zog thiab ib txhia tsis muaj zog. 43Qhov uas koj pom muaj av nplaum xyaw hlau, txhais hais tias cov nomtswv uas kav lub tebchaws ntawd yuav tso lawv tej tub tej ntxhais sib yuav kom nyob tau ua ke, tiamsis lawv yuav koom tsis tau ua ke ib yam li hlau thiab av nplaum yeej tsis sib lo li. 44Lub sijhawm uas cov nomtswv ntawd tseem kav tebchaws, Vajtswv tus uas nyob saum ntuj yuav tsa ib lub tebchaws uas yuav nyob mus tsis paub kawg li. Lub tebchaws ntawd yuav tsis muaj leejtwg kovyeej nws, nws yuav rhuav tej tebchaws ntawd kom puastsuaj tas, tiamsis nws yuav nyob mus ibtxhis. 45Qhov uas koj pom lub pobzeb uas tsis yog neeg txhais tes ua ntais poob saum pobtsuas los raug tus mlom neeg uas ib qhov yog hlau, ib qhov yog tooj liab, ib qho yog av, ib qhov yog nyiaj, thiab ib qho yog kub ntawd yog Vajtswv tus muaj hwjchim loj kawg nkaus qhia kom koj paub tej uas yuav muaj los yav ntom ntej no. Koj zaj npau suav muaj raws li kuv hais tas los no. Nimno kuv twb piav thiab txhais koj zaj npau suav lub ntsiab meej rau koj lawm.”
Vajntxwv Muab Koob Meej rau Daniyees
46Vajntxwv Nenpukajnexales txhos caug ntua hauv av pe Daniyees, thiab nws hais kom luag cia li muab qoobloo thiab tshuaj tsw qab tuaj fij rau Daniyees. 47Vajntxwv hais tias, “Koj tus Vajtswv yog tus uas muaj hwjchim loj dua tej vajtswv, nws yog tus Tswv uas kav tagnrho tej vajntxwv thiab yog tus uas qhia tej uas neeg tsis paub rau sawvdaws. Kuv paub li no, rau qhov nws qhia koj txhais tau tej uas tsis muaj leejtwg paub.” 48Vajntxwv tsa Daniyees ua ib tug nomtswv loj thiab muab tej khoom muaj nqis ntau yam rau Daniyees. Nws tsa Daniyees ua tus kav lub xeev Npanpiloos thiab cia Daniyees ua tus thawj saib vajntxwv cov tuavxam. 49Daniyees thov vajntxwv tsa Sadalas, Mesakas thiab Anpenekaus ua cov saib haujlwm hauv lub xeev Npanpiloos, tiamsis Daniyees ua tus loj nrog vajntxwv hauv lub loog.
2
Chiêm bao của Nê-bu-cát-nết-xa
1Vào năm thứ nhì triều đại Nê-bu-cát-nết-xa, vua thấy một giấc mộng khiến vua bực dọc và thao thức suốt đêm.2Nên vua gọi các nhà tướng số, thuật sĩ, phù thủy, và các người thông thái đến giải thích chiêm bao cho mình. Tất cả đến trình diện trước mặt vua. 3Rồi vua bảo, “Ta có một chiêm bao làm ta băn khoăn lắm. Ta muốn biết ý nghĩa của nó.” 4Các nhà thông thái thưa với vua bằng tiếng A-ram⚓, “Thưa vua vạn tuế! Xin thuật lại cho chúng tôi, kẻ tôi tớ vua điềm chiêm bao đó rồi chúng tôi sẽ giải thích ý nghĩa của nó.” 5Vua Nê-bu-cát-nết-xa bảo họ, “Ta đã bảo các ngươi rồi. Các ngươi phải thuật lại cho ta điềm chiêm bao đó và giải thích ý nghĩa. Nếu không ta sẽ phanh thây các ngươi và biến nhà cửa các ngươi ra đống gạch vụn.6Nhưng nếu các ngươi thuật được chiêm bao và giải thích ý nghĩa thì ta sẽ tưởng thưởng và ban vinh dự cho các ngươi. Vậy bây giờ hãy thuật cho ta chiêm bao đó và giải thích ý nghĩa của nó.” 7Các người thông thái thưa với vua lần nữa, “Xin vua hãy thuật lại cho các tôi tớ vua chiêm bao rồi chúng tôi sẽ giải thích ý nghĩa của nó.” 8Vua Nê-bu-cát-nết-xa trả lời, “Ta biết các ngươi tìm cách kéo dài thì giờ vì các ngươi biết ta đã nói là làm.9Nếu các ngươi không thuật được chiêm bao đó thì các ngươi sẽ bị hình phạt. Các ngươi đã toa rập để giải thích láo và bịa đặt chuyện gian ác, hi vọng tình thế sẽ thay đổi. Bây giờ hãy cho ta biết chiêm bao thì ta sẽ biết rằng các ngươi có thể giải thích ý nghĩa của chiêm bao ấy cho ta!” 10Các người thông thái thưa với vua, “Trên trời đất nầy không ai có thể làm được điều vua đòi cả! Không có đại vương hùng cường nào lại bảo đồng bóng, thuật sĩ, nhà thông thái làm chuyện như thế11vì điều vua đòi hỏi quá khó. Chỉ có các vị thần không sống giữa con người mới làm được thôi.” 12Khi vua nghe họ đáp như vậy thì nổi xung thiên. Vua liền ra lệnh xử tử tất cả các nhà thông thái trong toàn nước Ba-by-lôn.13Khi lệnh xử tử các nhà thông thái của vua Nê-bu-cát-nết-xa được ban ra thì người ta đi tìm Đa-niên và các bạn hữu ông để giết luôn. 14A-ri-ốc, viên chỉ huy toán cận vệ vua là người sắp thi hành lệnh xử tử các nhà thông thái nước Ba-by-lôn. Nhưng Đa-niên dùng lời khôn khéo nói chuyện với ông ta.15Đa-niên hỏi, “Tại sao vua ra một lệnh tàn ác như thế?” A-ri-ốc liền thuật lại cho Đa-niên nghe đầu đuôi câu chuyện.16Đa-niên liền vào gặp vua Nê-bu-cát-nết-xa và xin thêm một thời gian nữa để ông có thể giải thích chiêm bao của vua. 17Rồi Đa-niên trở về nhà thuật lại mọi chuyện cho các bạn mình là Ha-na-nia, Mi-sa-ên, và A-xa-ria.18Đa-niên yêu cầu các bạn mình cầu nguyện Thượng Đế trên trời tỏ lòng từ bi giúp họ hiểu điều huyền bí nầy để họ khỏi bị chết chung với các nhà thông thái khác của Ba-by-lôn. 19Đêm đó Thượng Đế giải thích điều huyền bí cho Đa-niên trong một dị tượng. Đa-niên liền ca ngợi Thượng Đế trên trời.20Đa-niên nói: “Đáng ca ngợi Thượng Đế muôn đời, vì Ngài đầy khôn ngoan và quyền năng. 21Ngài thay đổi thì giờ và mùa trong năm. Ngài cất lấy quyền lực vua nầy và ban quyền đó cho vua khác. Ngài ban sự khôn ngoan cho người khôn và hiểu biết cho người thông sáng. 22Ngài bày tỏ những điều huyền bí thẳm sâu; Ngài biết những điều ẩn nấp trong bóng tối và chung quanh Ngài toàn là ánh sáng. 23Tôi cảm tạ và ca ngợi Ngài là Thượng Đế của tổ tiên tôi vì Ngài đã ban cho tôi sự khôn ngoan và quyền năng. Ngài cho tôi điều tôi xin; và cho chúng tôi biết chiêm bao của vua.”
Đa-niên thuật lại ý nghĩa của chiêm bao
24Rồi Đa-niên đi đến A-ri-ốc, người mà vua Nê-bu-cát-nết-xa chọn để xử tử các nhà thông thái của Ba-by-lôn, bảo rằng, “Đừng xử tử các nhà thông thái Ba-by-lôn. Đưa tôi vào gặp vua, tôi sẽ thuật cho vua ý nghĩa chiêm bao của vua.” 25A-ri-ốc vội vàng đưa Đa-niên vào gặp vua và thưa, “Tôi đã tìm được một người trong các tù binh⚓ từ Giu-đa. Anh ta có thể giải thích ý nghĩa chiêm bao của vua.” 26Vua liền hỏi Đa-niên, cũng có tên là Bên-tơ-sát-xa, “Anh có thể thuật lại chiêm bao của ta và giải thích ý nghĩa của nó à?” 27Đa-niên thưa, “Không có nhà thông thái, thuật sĩ, tướng số nào có thể giải thích cho vua điều huyền bí mà vua hỏi cả.28Nhưng có một Thượng Đế trên trời có thể giải thích các điều bí mật và Ngài đã tỏ cho vua thấy sự việc sẽ xảy đến trong tương lai. Sau đây là chiêm bao, và dị tượng vua thấy đang khi nằm trên giường:29Thưa vua, đang khi vua nằm thì suy tư về những việc sẽ đến. Thượng Đế, Đấng có thể cho con người biết những điều bí mật, tỏ cho vua việc sẽ xảy đến trong tương lai.30Thượng Đế tỏ cho tôi biết điều huyền bí nầy không phải vì tôi khôn ngoan hơn ai nhưng để vua biết ý nghĩa của nó. Do đó vua sẽ hiểu những gì trong trí vua. 31Thưa vua, trong giấc mộng vua thấy một pho tượng khổng lồ, sáng loáng đáng sợ đứng sừng sững trước mặt vua.32Đầu của tượng làm bằng vàng ròng. Ngực và cánh tay bằng bạc. Bụng và bắp vế làm bằng đồng.33Bắp chuối làm bằng sắt, còn bàn chân thì một phần làm bằng sắt, một phần bằng đất sét.34Trong khi đang mải nhìn pho tượng thì vua thấy một tảng đá không do tay người đục ra. Nó bay đến đập vào hai chân bằng sắt và đất sét, khiến pho tượng ấy bể vụn.35Rồi sắt, đất sét, đồng, bạc và vàng đều tan nát cả. Chúng hóa ra như trấu trên sân đập lúa lúc mùa hè; gió thổi bay đi tứ tung, chẳng còn gì sót lại. Còn tảng đá đã đập vào pho tượng đó trở thành một hòn núi lớn bao trùm cả đất. 36Đó là chiêm bao của vua. Bây giờ tôi sẽ giải thích ý nghĩa.37Thưa vua, ngài là vì vua cao cả nhất. Thượng Đế trên trời đã ban cho vua vương quốc, quyền lực, sức mạnh, và vinh quang.38Nơi nào có người, muông thú, chim chóc sống thì Thượng Đế giao cho vua quản trị. Thưa vua Nê-bu-cát-nết-xa, vua là cái đầu của pho tượng ấy. 39Nhưng sẽ có một nước khác đến sau vua, không lớn bằng nước vua. Sau đó có một nước thứ ba, tức phần bằng đồng, sẽ đến cai trị khắp đất.40Rồi sẽ có một nước thứ tư, mạnh như sắt. Sắt đè bẹp và nghiền nát mọi vật ra sao thì nước thứ tư cũng nghiền nát và đè bẹp các nước khác như thế. 41Vua thấy bàn chân của pho tượng một phần làm bằng đất sét, một phần bằng sắt. Như thế nghĩa là nước thứ tư sẽ bị chia ra. Nó vẫn còn đôi chút sức lực của sắt trong đó, như vua thấy sắt trộn lẫn với đất sét.42Các ngón chân của pho tượng làm vừa bằng sắt, vừa bằng đất sét. Vương quốc thứ tư cũng vừa mạnh như sắt, cũng vừa dòn như đất sét.43Vua thấy sắt trộn với đất sét nhưng sắt và đất sét không thể kết hợp với nhau. Cũng vậy, dân chúng của nước thứ tư sẽ hỗn tạp, không đoàn kết như một dân. 44Trong thời các vua ấy, Thượng Đế trên trời sẽ lập một nước không bao giờ bị tiêu diệt hay bị trao vào tay một dân khác. Nước ấy sẽ tồn tại mãi mãi sau khi đè bẹp và tiêu diệt các nước khác. 45Thưa vua Nê-bu-cát-nết-xa, vua thấy một tảng đá đục ra từ núi nhưng không phải do tay người, đập nát pho tượng. Tảng đá đập bể sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng thành từng mảnh. Thượng Đế Tối Cao đã tiết lộ cho vua biết những biến chuyển sẽ xảy ra. Điềm chiêm bao là thật và vua có thể tin vào lời giải thích nầy.” 46Vua Nê-bu-cát-nết-xa liền sấp mình xuống đất trước mặt Đa-niên tỏ lòng tôn kính ông. Vua ra lệnh dâng của lễ cùng trầm hương cho Đa-niên.47Rồi vua bảo Đa-niên, “Thật ta biết Thượng Đế ngươi lớn hơn tất cả các thần, Ngài là CHÚA của các vua. Ngài cho người ta biết những điều họ không thể biết. Ta biết đúng vậy vì ngươi có thể cho ta biết những điều huyền bí nầy.” 48Sau đó vua ban thưởng cho Đa-niên đồng thời giao cho ông một chức vụ quan trọng trong nước mình. Vua đặt ông cai quản toàn vùng Ba-by-lôn và cắt cử ông đứng đầu mọi nhà thông thái ở Ba-by-lôn.49Đa-niên xin vua cử Sa-đơ-rắc, Mê-sác, và A-bết-nê-gô làm quan vùng Ba-by-lôn, nhà vua bằng lòng làm theo điều Đa-niên yêu cầu. Còn Đa-niên thì trở nên một trong những cận thần trong cung vua.