5

Hạnh phúc thật

1Thấy dân chúng tụ tập đông đúc, Chúa Giê-xu lên ngồi trên sườn núi và các môn đệ đứng xung quanh. 2Chúa dạy dỗ nhân dân như sau:
 3“Phúc cho ai biết tâm linh mình nghèo khổ, vì sẽ hưởng Nước Trời.
 4“Phúc cho người than khóc, vì sẽ được an ủi.
 5“Phúc cho kẻ khiêm nhu, vì sẽ được đất đai.⚓
 6“Phúc cho người khao khát điều công chính, vì sẽ được thỏa mãn.
 7“Phúc cho kẻ có lòng thương người, vì sẽ được Chúa thương.
 8“Phúc cho tâm hồn trong sạch, vì sẽ thấy Thượng Đế.
 9“Phúc cho người hòa giải, vì sẽ được gọi là con của Thượng Đế.
 10“Phúc cho ai chịu khủng bố khi làm điều công chính, vì sẽ hưởng Nước Trời.
 11“Phúc cho các con khi bị người ta nhục mạ, khủng bố và vu cáo đủ điều, chỉ vì các con theo ta. 12Các con nên hân hoan, mừng rỡ vì sẽ được giải thưởng lớn dành sẵn trên trời. Ngày xưa, các nhà tiên tri cũng từng bị khủng bố, hãm hại như thế.”

Muối và ánh sáng

13“Các con là muối của nhân loại; nếu các con đánh mất phẩm chất của mình,⚓ làm sao lấy lại được? Các con sẽ trở thành vô dụng, bị vất bỏ và chà đạp như muối hết mặn. 14Các con là ánh sáng của thế giới, như một thành phố sáng rực trên đỉnh núi cho mọi người nhìn thấy trong đêm tối. 15Không ai thắp đèn rồi đậy kín, nhưng đem đặt trên giá đèn để soi sáng mọi người trong nhà. 16Cũng thế, các con phải soi sáng cho mọi người, để họ thấy việc làm tốt đẹp của các con và ca ngợi Cha các con trên trời.

Hoàn thành luật pháp

17“Đừng tưởng ta đến để hủy bỏ luật pháp và lời tiên tri. Không, ta đến để hoàn thành luật pháp và thực hiện các lời tiên tri. 18Ta nói quả quyết: Một khi trời đất vẫn còn thì không một chi tiết nào trong luật pháp bị xóa bỏ, trước khi mục đích luật pháp được hoàn thành: 19Người nào phạm điều răn nhỏ nhất và quyến rũ người khác làm theo là người hèn mọn nhất trong Nước Trời. Trái lại, người nào vâng giữ điều răn và dạy người khác làm theo là người lớn trong Nước Trời.

Tiêu chuẩn mới và tiêu chuẩn cũ

20“Ta cho các con biết: nếu đức hạnh⚓ các con không khá hơn các thầy dạy luật và Biệt-lập, các con sẽ không được vào Nước Trời.
 21“Luật pháp Mai-sen dạy: ‘Không được giết người! Ai giết người phải bị đưa ra tòa xử tội.’⚓ 22Nhưng ta bảo các con: người nào giận anh em mình cũng phải bị xét xử; người nào nặng lời nhiếc mắng anh em cũng phải ra tòa; người nào nguyền rủa anh em sẽ bị lửa địa ngục hình phạt.
 23“Vậy, khi các con đứng trước bàn thờ dâng lễ vật cho Thượng Đế, chợt nhớ còn có điều bất hòa nào với anh em,⚓ 24các con cứ để lễ vật trên bàn thờ, đi làm hòa với anh em, rồi sẽ trở lại dâng lễ vật cho Thượng Đế. 25Khi có việc tranh chấp, nên tìm cách thỏa thuận với đối phương trước khi quá muộn; nếu không, họ sẽ đưa các con ra tòa, các con sẽ bị tổng giam 26và ở tù cho đến khi trả xong đồng nợ cuối cùng.

Ngoại tình

27“Luật pháp Mai-sen dạy:“Không được phạm tội ngoại tình.” 28Nhưng ta bảo các con: người nào nhìn đàn bà với con mắt thèm muốn là đã phạm tội ngoại tình trong lòng rồi. 29Nếu mắt bên phải gây cho các con phạm tội, cứ móc quăng đi, vì thà chột mắt còn hơn cả thân thể bị ném vào hỏa ngục. 30Nếu tay phải gây cho các con phạm tội, cứ cắt bỏ đi, vì thà cụt tay còn hơn cả thân thể bị sa vào hỏa ngục.

Ly dị

31“Luật pháp Mai-sen dạy: ‘Người nào ly dị vợ, phải trao cho vợ chứng thư ly dị.’ 32Nhưng ta bảo các con: nếu người nào ly dị song không phải vì vợ gian dâm, là gây cho nàng phạm tội ngoại tình khi tái giá. Còn người nào cưới nàng cũng phạm tội ngoại tình.

Thề nguyện

33“Luật pháp Mai-sen dạy: ‘Không được bội lời thề, nhưng phải làm trọn mọi điều thề nguyện với Thượng Đế.’ 34Nhưng ta bảo các con: đừng bao giờ thề thốt! Đừng chỉ trời mà thề, vì là ngai Thượng Đế, 35đừng chỉ đất mà thề, vì là bệ chân Ngài; đừng chỉ thành Giê-ru-sa-em mà thề vì là Thủ đô của Vua lớn. 36Cũng đừng chỉ đầu mình mà thề vì các con không thể thay đổi một sợi tóc thành đen hay trắng. 37Nhưng chỉ nên nói: ‘Đúng’ hay ‘Không’ là đủ. Càng thề thốt càng chứng tỏ mình sai quấy.

Báo thù

38Luật pháp Mai-sen dạy: ‘Người nào móc mắt kẻ khác, phải bị móc mắt; ai đánh gãy răng người, phải bị đánh gãy răng.’⚓ “Nhưng ta bảo: đừng chống cự bạo lực!⚓ Nếu các con bị tát má bên này, cứ đưa luôn má bên kia! 40Nếu có người đưa các con ra tòa để đoạt chiếc áo ngắn, cứ cho luôn áo dài. 41Nếu có ai bắt các con khuân vác một dặm đường, nên đi luôn hai dặm. 42Ai xin gì, cứ cho; ai mượn gì, đừng từ chối.

Yêu kẻ thù

43“Người ta thường nói: ‘Yêu bạn ghét thù.’ 44Nhưng ta bảo các con: phải yêu kẻ thù, và cầu nguyện cho người khủng bố hành hạ các con. 45Có như thế, các con mới xứng đáng làm con cái Cha trên trời. Vì Ngài ban nắng cho người ác lẫn người thiện, ban mưa cho người công chính lẫn kẻ bất công. 46Nếu các con chỉ yêu những người yêu mình thì tốt đẹp gì đâu? Người gian ác⚓ cũng yêu nhau lối ấy. 47Nếu các con chỉ kết thân với anh em mình thì có hơn gì người khác? Người ngoại đạo cũng kết thân như thế. 48Các con phải toàn hảo như Cha các con trên trời.

5

Yesu Faaux Mbong Zunh Doz

(Beiv mangc Lugaa 6:20-23)

 1Yesu buatc mienh ndongc naaic camv, ninh ziouc faaux norm mbong mingh zueiz jienv. Ninh nyei sai-gorx mbuo yaac daaih yiem zunv. 2Yesu ziouc jiez gorn njaaux ninh mbuo. Ninh gorngv,
   3“Ganh hiuv duqv ganh qiemx zuqc Tin-Hungh wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc maaih Tin-Hungh zoux Ziouv gunv ninh mbuo.
   4Maaih you-nzauh wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc Tin-Hungh oix tengx jaiv you-nzauh.⚓
   5Hnyouv suonc wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc Tin-Hungh laengz bun nyei, ninh mbuo oix duqv zipv nzengc.⚓⚓
   6Ngorc oix zoux horpc Tin-Hungh nyei hnyouv wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc Tin-Hungh oix bun ninh mbuo duqv buangv eix.⚓
   7Korv-lienh mienh wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc Tin-Hungh oix korv-lienh ninh mbuo.
   8Maaih cing-nzengc nyei hnyouv wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc ninh mbuo oix duqv buatc Tin-Hungh.⚓
   9Kuinx i bung mienh horpc hnyouv daaih maaih baengh orn wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc Tin-Hungh oix nyiemc ninh mbuo zoux ninh nyei naamh nyouz.
   10Weic zoux ei Tin-Hungh nyei eix zuqc mienh zoux doqc wuov deix, maaih njien-youh aqv,
   weic zuqc maaih Tin-Hungh zoux ninh mbuo nyei Ziouv gunv ninh mbuo.⚓
  11“Meih mbuo weic yie zuqc mienh gorngv doqc, zoux doqc, zuqc mienh gorngv nyungc-nyungc waaic nyei jauv,⚓ meih mbuo ziouc maaih njien-youh aqv.⚓ 12Oix zuqc njien-youh a'hneiv weic zuqc yiem wuov tin-dorngh maaih domh zingh nyeic oix bun meih mbuo. Zinh ndaangc ⟨douc waac mienh⟩ fih hnangv nyei zuqc mienh zoux doqc.⚓

Mbuo Se Beiv Nzauv Caux Njang

(Beiv mangc Maako 9:50; Lugaa 14:34-35)

 13“Meih mbuo se hnangv nzauv weic yiem baamh mienh mbu'ndongx. Mv baac se gorngv nzauv nyei mueix tuix zaamv mingh, hnangv haaix nor noic duqv aengx nzaaih daaih? Naaiv deix nzauv maiv lamh longc aqv. Oix zuqc dox guangc bun mienh caaiv hnangv.
  14“Meih mbuo se hnangv njang weic ziux lungh ndiev mienh. Yietc norm zingh yiem wuov mbong-ningv maiv haih bingx maiv mbueiz mienh.⚓ 15Yaac maiv maaih mienh diemv zieqc dang daaih, zorqv tongv nqopv jienv. Dang m'daaih don dang nyei baaih ziux njang yietc biauv mienh.⚓ 16Meih mbuo yaac oix zuqc hnangv dang nor, ziux lungh ndiev mienh. Hnangv naaic, ninh mbuo duqv buatc meih mbuo zoux nyei kuv sic ziouc taaih meih mbuo nyei tin-dorngh Diex.⚓

Yesu Njaaux Leiz-Latc Nyei Jauv

 17“Maiv dungx hnamv yie daaih guangc ⟨Mose nyei Leiz-Latc⟩ caux Tin-Hungh nyei Douc Waac Mienh njaaux nyei waac. Yie maiv zeiz daaih guangc. Yie daaih weic bun yietc zungv cuotv daaih zien.
  18“Yie gorngv zien mbuox meih mbuo, maaih lungh caux ndau corc yiem jienv nyei ziangh hoc, Leiz-Latc nyei yietc dimv yietc waeqc nzaangc zungv maiv haih ndortv. Zuov taux nyungc-nyungc dunh yunh nzengc.⚓
  19“Hnangv naaic, haaix dauh baamz liemh faix jiex wuov diuh leiz, aengx njaaux mienh fih hnangv nyei baamz, wuov dauh yiem Tin-Hungh nyei guoqv zuqc zoux gauh faix jiex. Mv baac haaix dauh muangx nzengc leiz, aengx njaaux mienh fih hnangv nyei zoux, wuov dauh yiem Tin-Hungh nyei guoqv duqv zoux hlo. 20Yie ziouc mbuox meih mbuo, meih mbuo oix zuqc gan Tin-Hungh gauh longx njaaux leiz nyei fin-saeng caux ⟨Faa^li^si Mienh.⟩ Maiv zei aeqv, meih mbuo zungv maiv duqv bieqc⚓ Tin-Hungh nyei guoqv.

Yesu Njaaux Qiex Jiez Nyei Jauv

 21“Loz-hnoi njaaux mienh naaiv deix waac meih mbuo haiz jiex nyei, ‘Maiv dungx daix mienh.⚓ Haaix dauh daix mienh oix zuqc dingc zuiz.’ 22Mv baac yie mbuox meih mbuo, haaix dauh qiex jiez ninh nyei gorx-youz, zungv zuqc siemv zuiz aqv. Haaix dauh hemx ninh nyei gorx-youz, ‘Ga'naaiv-hngongx aah!’ wuov dauh zuqc dorh mingh ⟨Gunv Sic Wuic⟩ siemv zuiz. Haaix dauh hemx ninh nyei gorx-youz, ‘Ga'naaiv-mbuo piqv,’ gamh nziex wuov dauh zic duqv ndortv deic nyuoqc nyei douz.
  23“Hnangv naaiv nor, se gorngv meih dorh ga'naaiv mingh ziec-dorngh oix ziec bun Tin-Hungh, mv baac taux wuov jangx zuqc meih nyei gorx-youz maaih haaix nyungc caux meih maiv horpc, 24oix zuqc zorqv meih dorh mingh nyei ga'naaiv an jienv ziec-dorngh ga'hlen, mingh caux meih nyei gorx-youz gorngv horpc. Gorngv sung liuz cingx daaih zorqv meih nyei ga'naaiv ziec bun Tin-Hungh.
  25“Gorngv hnangv maaih mienh gox meih, dorh meih mingh wuov sic dorngh, meih caux ninh mingh maiv gaengh taux sic dorngh, oix zuqc caux ninh gorngv horpc. Zuov taux sic dorngh, nziex ninh oix zorqv meih jiu bun siemv zuiz jien. Siemv zuiz jien aengx zorqv meih jiu bun hungh baeng. Meih ziouc zuqc wuonx jienv loh aqv. 26Yie gorngv zien mbuox meih, meih oix zuqc wuonx jienv loh zuov taux meih jaauv sung nzengc, maiv caa yietc norm dongh zinh nyei zaeqv cingx duqv cuotv.

Hienx Auv Hienx Nqox Nyei Jauv

 27“Meih mbuo haiz jiex loz-hnoi njaaux mienh naaiv deix waac, ‘Maiv dungx hienx auv hienx nqox.’⚓ 28Mv baac ih zanc yie mbuox meih mbuo, haaix dauh buatc dauh m'sieqv dorn yaac haiz hanc, se dorngx yiem hnyouv hienx liuz aqv. 29Hnangv naaic, se gorngv meih nyei mbiaauc bung m'zing nduov meih baamz zuiz, oix zuqc gueix guangc. Meih nyei sin waaic fangx corc gauh longx meih nyei ziangh sin zuqc ndortv deic nyuoqc.⚓ 30Gorngv hnangv meih nyei mbiaauc jieqv buoz bun meih baamz zuiz, oix zuqc hngaqv guangc. Zoqc jieqv buoz corc gauh longx meih nyei ziangh sin zuqc ndortv deic nyuoqc.⚓

Leih Cai-Doix Nyei Jauv

(Beiv mangc Matv^taai 19:9; Maako 10:11-12; Lugaa 16:18)

 31“Aengx maaih joux waac gorngv, ‘Haaix dauh leih ninh nyei auv oix zuqc fiev zeiv leih cai sou bun jienv ninh.’⚓ 32Mv baac ih zanc yie mbuox meih mbuo, haaix dauh leih ninh nyei auv yaac maiv zeiz laaix ninh nyei auv hienx nqox, wuov dauh auv aengx mingh longc siang-nqox, wuov dauh loz-nqox zoux bun ninh nyei auv benx hienx nqox nyei mienh. Ninh longc wuov dauh siang-nqox yaac benx hienx auv nyei mienh aqv.⚓

Laengz Ngaengc Waac Nyei Jauv

 33“Loz-hnoi njaaux mienh naaiv deix waac meih mbuo yaac haiz mi'aqv. Waac gorngv, ‘Maiv dungx bungx ndortv meih laengz nyei waac. Meih yiem Ziouv nyei nza'hmien laengz haaix nyungc waac oix zuqc ei jienv zoux.’⚓ 34Mv baac ih zanc yie mbuox meih mbuo, maiv dungx ziangv haaix nyungc laengz waac. Maiv dungx ziangv tin-dorngh laengz waac, weic zuqc tin-dorngh se Tin-Hungh nyei weic.⚓ 35Yaac maiv dungx ziangv ndau, weic zuqc ndau se ninh lorngx zaux nyei dorngx.⚓ Yaac maiv dungx ziangv Ye^lu^saa^lem Zingh laengz waac, weic zuqc naaiv norm zingh se Domh Hungh Diex nyei zingh.⚓ 36Liemh maiv dungx ziangv meih nyei m'nqorngv laengz waac weic zuqc meih maiv haih zoux yietc diuh meih nyei mba'biei baeqc fai jieqv. 37Meih kungx oix zuqc gorngv zaqc zeiz fai maiv zeiz gaux aqv. Aengx gorngv gauh camv naaic se yiem hiuang orqv wuov dauh daaih.

Yesu Njaaux Jaauv Win Nyei Jauv

(Beiv mangc Lugaa 6:29-30)

 38“Meih mbuo haiz jiex loz-hnoi njaaux mienh naaiv joux waac, ‘M'zing jaauv m'zing, nyaah jaauv nyaah.’⚓ 39Mv baac ih zanc yie gorngv mbuox meih mbuo, mienh zoux dorngc bun meih, maiv dungx jaauv win. Se gorngv maaih mienh mbaix meih nyei mbiaauc bung hmien, oix zuqc liemh zaaix maengx bung huin mingh bun ninh mbaix.
  40“Se gorngv maaih dauh mienh dorh meih mingh sic dorngh oix gox longc meih nyei lui, liemh meih nyei domh lui yaac oix zuqc bun ninh.
  41“Se gorngv maaih dauh mienh zorqv meih fungx bou, aapv meih nyiex ninh nyei ga'naaiv yietc gilo jauv, meih oix zuqc tengx nyiex mingh i gilo.
  42“Maaih mienh tengx meih tov haaix nyungc, meih oix zuqc bun aqv. Maaih mienh oix gaav meih nyei ga'naaiv longc, yaac oix zuqc bun ninh longc.

Yesu Njaaux Mienh Oix Zuqc Hnamv Win-Wangv

(Beiv mangc Lugaa 6:27-28, 32-36)

 43“Meih mbuo haiz jiex loz-hnoi mienh njaaux naaiv deix waac, ‘Oix zuqc hnamv meih nyei gorx-youz, nzorng meih nyei win-wangv.’ 44Mv baac ih zanc yie gorngv mbuox meih mbuo, oix zuqc hnamv meih mbuo nyei win-wangv. Zoux doqc meih mbuo wuov deix, oix zuqc tengx ninh mbuo daux gaux. 45Meih mbuo hnangv naaiv nor zoux, meih mbuo ziouc benx meih mbuo nyei tin-dorngh Diex nyei dorn aqv.
 “Maiv gunv kuv mienh fai mienh waaic mienh, Tin-Hungh yaac bun mba'hnoi ziux fih hnangv nyei. Ninh yaac bun lungh duih mbiungc tengx zoux longx zoux waaic nyei mienh duqv fih hnangv.
  46“Se gorngv meih mbuo kungx hnamv dongh hnamv meih mbuo wuov deix mienh hnangv, Tin-Hungh weic haaix diuc horpc zuqc bun zingh nyeic meih mbuo? Liemh tengx Lomaa hungh jaa siou nzou-zinh wuov deix mienh yaac hnangv naaiv nor zoux. 47Se gorngv meih mbuo kungx caux meih mbuo hnamv wuov deix mienh gorngv waac hnangv, meih mbuo zoux haaix nyungc gauh longx zuangx mienh? Liemh maiv gaengh hiuv duqv Tin-Hungh wuov deix mienh yaac hnangv naaic nor zoux ni!
  48“Meih mbuo oix zuqc dunh yunh, hnangv meih mbuo nyei tin-dorngh Diex nor, dunh yunh.⚓