15
1Đối đáp êm dịu làm nguôi cơn giận,
Trả lời xẵng xớm như lửa thêm dầu.
2Lưỡi người khôn truyền thông tri thức,
Miệng kẻ dại tuôn chảy điên rồ.
3Mắt Thượng Đế ở khắp càn khôn,
Xét xem người ác lẫn kẻ thiện lành.
4Lưỡi xây dựng chữa lành thương tích,⚓
Lưỡi gian ngoa phá hại tâm linh.
5Ai cãi lời cha là con ngu dại,
Ai nghe sửa dạy mới là con ngoan.
6Nhà người công chính là kho tàng quý giá,
Lợi tức kẻ gian đem lại đủ thứ rối reng.
7Môi người khôn truyền rao tri thức,
Lòng người ngu đành chịu bó tay.
8Tế lễ kẻ ác là vật Chân Thần chán ghét,
Lời người ngay cầu nguyện được Thượng Đế hài lòng.
9Đường kẻ ác bị Chân Thần chán ghét,
Người theo đường công chính được Thượng Đế yêu thương.
10Bỏ đường chính bị cực hình chắc chắn,
Ghét khuyên răn bị tiêu diệt chẳng sai.
11Âm phủ, hỏa ngục Chân Thần còn thấy suốt,
Huống hồ chi lòng dạ con người.
12Kẻ nhạo báng không đến gần người khôn,
Vì sợ phải nghe lời quở trách.
13Lòng khoái lạc làm mặt mày vui vẻ,
Lòng phiền muộn khiến tâm linh héo mòn.
14Lòng thông sáng đi tìm tri thức,
Miệng kẻ ngu ăn nuốt điên rồ.
15Lòng ưu sầu thấy ngày nào cũng ngày hoạn nạn,
Lòng vui mừng lúc nào cũng yến tiệc miên man.
16,17Thà ít của mà kính sợ Thượng Đế,
Còn hơn ăn bò mập mà ghen ghét hận thù.
18Kẻ nhạy giận thường gây xung đột,
Người ôn hòa dàn xếp đôi bên.
19Đường kẻ biếng nhác như có rào gai ngăn chặn,
Đường người ngay lành luôn quang đãng hanh thông.
20Con khôn vui lòng cha,
Con ngu khinh dể mẹ.
21Thiếu phán đoán cho điên dại là sung sướng,
Nhưng người khôn lúc nào cũng chọn đường ngay.
22Kế hoạch thất bại, vì không có người tính kế,
Kế hoạch thành công, vì có mưu sĩ tài cao.
23Lời khéo đáp khiến lòng vui vẻ,
Lời hợp thời quý giá biết bao!
24Đường sống của người khôn dẫn lên cao,
Lánh xa Âm phủ ở dưới thấp.
25Thượng Đế phá tan nhà kẻ kiêu ngạo,
Nhưng Ngài bảo toàn mẹ góa con côi⚓.
26Mưu gian bị Chân Thần ghê tởm,
Nhưng lời ngay được Chúa hài lòng.
27Kẻ tham lợi đem rối rắm vào nhà,
Người khước từ hối lộ được sống an vui.
28Người công chính lựa câu đối đáp cách thận trọng,
Kẻ gian tà thốt lời độc địa không đắn đo.
29Thượng Đế lánh xa người mưu ác,
Nhưng nghe người công chính cầu xin.
30Mắt thấy cảnh đẹp khiến lòng vui vẻ,
Tai nghe tin lành xương cốt nở nang.
31Ai chịu nghe phê bình xây dựng,
Sẽ ở giữa đám người khôn ngoan.
32Ai khước từ khuyên răn, ghét chính linh hồn mình,
Người nghe lời sửa dạy sẽ trở nên thông sáng.
33Kính sợ Thượng Đế thật là khôn ngoan,
Đức tính khiêm nhu mang lại vinh dự.
15
1Longc suonc nyei waac dau bun qiex jiez nyei jauv fiu,
mv baac longc ciouv nyei waac cuoqv mienh qiex jiez.
2Cong-mengh mienh nyei nzuih gorngv cuotv longx nyei wuonh zaang,
mv baac mienh hngongx mienh gorngv cuotv hngongx nyei waac.
3Ziouv nyei m'zing mangc jienv norm-norm dorngx,
zuov mangc jienv orqv mienh caux kuv mienh.
4Nzuih gorngv suonc nyei waac bun mienh maaih maengc ziangh,⚓
mv baac gorngv buv longh buv dangv nyei waac bun mienh nyei mba'nziu mbaaix.
5Mienh hngongx mienh mangc piex die njaaux nyei waac,
mv baac haaix dauh muangx gorngv-hemx nyei waac se guai nyei.
6Kuv mienh nyei biauv maaih zinh zoih camv,
orqv mienh duqv daaih nyei leic bun ninh zuqc kouv.
7Cong-mengh mienh nyei nzuih zunh cuotv wuonh zaang nyei waac,
mv baac mienh hngongx mienh nyei hnyouv zungv maiv hnangv naaic.
8Ziouv gamh nziev haic orqv mienh fongc horc ziec nyei ga'naaiv,
mv baac hnyouv zingx mienh daux gaux nyei waac bun ninh a'hneiv.
9Ziouv gamh nziev haic orqv mienh nyei jauv-louc,
mv baac ninh hnamv gan zoux horpc nyei jauv wuov deix.
10Haaix dauh guangc longx nyei jauv ziouc zuqc dingc zuiz hniev.
Haaix dauh nzorng gorngv-njaaux nyei waac ziouc zuqc daic aqv.
11Yiemh gen caux zuqc mietc nyei mienh yiem nyei dorngx, Ziouv nyei m'zing mangc duqv buatc nyei,
baamh mienh nyei hnyouv ninh gauh mangc duqv buatc ndongc haaix camv.
12Huotv mienh nyei mienh maiv oix mienh gorngv-hemx,
ninh yaac maiv mingh lorz cong-mengh mienh.
13Hnyouv njien-youh, hmien ziouc njang,
mv baac hnyouv nzauh kouv, mba'nziu haih mbaaix.
14Haih mengh baeqc nyei mienh longc hnyouv lorz wuonh zaang,
mv baac mienh hngongx mienh longc hngongx nyei jauv dorngx nyanc hopv.
15Zuqc kouv naanc nyei mienh hnoi-hnoi nzauh,
mv baac hnyouv njien-youh nyei mienh se hnangv zanc-zanc zoux jorm.
16Maaih zinh zoih zoqc yaac taaih Ziouv se gauh longx
maaih zinh zoih camv mv baac nzauh faanh.
17Juangc jienv nyanc lai-maeng, laanh yaac hnamv laanh se gauh longx
juangc jienv nyanc ngongh dorn-junc nyei orv mv baac laanh nzorng laanh.
18Ga'qiex beqv nyei mienh coqv cuotv nzaeng jaax nyei sic,
mv baac nyienz jienv ga'qiex nyei mienh bun nzaeng jaax nyei jauv dingh njiec.
19Mienh lueic mienh nyei jauv hnangv maaih njimv mbiorngz buangv,
mv baac hnyouv zingx mienh nyei jauv se hlo yaac yuonh nyei.
20Cong-mengh nyei dorn bun ninh nyei die a'hneiv,
mv baac mienh hngongx mienh mangc piex ninh nyei maa.
21Maiv hiuv haaix nyungc nyei mienh a'hneiv ninh hngongx nyei sic,
mv baac haih mengh baeqc nyei mienh gan jienv zoux horpc nyei jauv mingh.
22Maiv duqv caangh laangh ndaangc, daav nyei za'eix zoux maiv cuotv aqv,
mv baac maaih caangh laangh nyei mienh camv, ziouc zoux duqv cuotv.
23Dau duqv mienh horpc ziouc haiz njien-youh nyei,
gorngv duqv joux waac horpc ziangh hoc za'gengh longx haic.
24Cong-mengh mienh yangh ziangh maengc nyei jauv faaux,
weic tengx ninh simv nqoi njiec ga'ndiev yiemh gen.
25Ziouv caeqv zoux maux mienh nyei biauv,
mv baac liepc wuonv auv-guaav nyei deic-jaaix.
26Ziouv youx haic orqv mienh hnamv nyei sic,
mv baac Ziouv a'hneiv haic cing-nzengc mienh gorngv nyei waac.⚓
27Haaix dauh mauv duqv maiv baengh fim nyei leic ziouc bun ninh nyei biauv zong mienh zuqc kouv,
mv baac haaix dauh nzorng nyaanh hmuangx nyei sic ziouc duqv maengc ziangh.
28Kuv mienh nyei hnyouv hnamv ziangx hnangv haaix nor dau,
mv baac orqv mienh nyei nzuih kungx gorngv cuotv orqv nyei waac.
29Ziouv leih orqv mienh go,
mv baac ninh muangx haiz kuv mienh nyei waac.
30M'zing njang bun mienh nyei hnyouv a'hneiv,
kuv fienx yaac bun mbungv nyiemz.
31Haaix dauh baeng m'normh muangx bun mienh duqv maengc ziangh nyei gorngv-hemx waac,
wuov dauh ziouc yiem cong-mengh mienh mbu'ndongx.
32Haaix dauh maiv kangv muangx njaaux nyei waac ziouc mangc piex ninh ganh,
mv baac haaix dauh a'hneiv muangx kuinx nyei waac ziouc duqv bieqc hnyouv aqv.
33Taaih Ziouv ziouc njaaux mienh maaih cong-mengh.
Oix zuqc nyiemc ganh zoux faix cingx daaih haih duqv mienh taaih.