1
1Châm ngôn của Sa-lô-môn, con Đa-vít, vua Y-sơ-ra-ên
2Để nhận biết điều khôn ngoan và lời khuyên dạy,
Cùng hiểu rõ những tư tưởng cao sâu.
3Để tiếp nhận lời dạy sáng suốt
Công bằng, ngay thẳng, vô tư
4Giúp kẻ khờ nên khôn,
Người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
5Người khôn ưa nghe nên tăng kiến thức
Người thông minh sẽ chỉ đạo
6Để hiểu châm ngôn, ngụ ngôn,
Tư tưởng triết nhân cùng lời nói sâu kín.
7Kính sợ Chúa Hằng Hữu là bước đầu mọi tri thức
Còn kẻ dại khinh dể khôn ngoan và giáo dục
8Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy
Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
9ĐÓ là trang sức duyên dáng trên đầu con
Và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con
10Con ơi, khi kẻ tội lỗi quyến rũ
Con đừng nghe theo.
11Khi chúng bảo: "Mày theo tụi tao
Rình rập giết người
Lén hại kẻ lương thiện vô tội
12Tụi mình nuốt sống nó như Âm ty
Nuốt trọn như kẻ xuống huyệt sâu.
13Rồi cướp hết mọi bảo vật
Đem về chất cho đầy nhà!
14Mày sẽ bắt thăm với tụi tao,
Tiền bạc tụi mình chia cho nhau."
15Con ơi, đừng đi theo chúng nó
Chân con phải tránh xa đường tội khiên.
16Vì chúng nhanh chân theo điều ác,
Vội vàng ra tay giết người.
17Khi người giăng lưới bắt chim,
Chim khôn bay thoát.
18Nhưng bọn này tự giăng bẫy
Rình rập hại mạng mình.
19Đó là số phận kẻ ham lợi bất nghĩa
Lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
20Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường
Loan truyền khắp phố phường,
21Kêu gọi nơi công cộng
Tại cổng thành, trong đô thị:
22“Đến bao giờ người khờ cứ mãi u mê?
Người chế nhạo quen thói khinh khi?
Và kẻ dại thù ghét tri thức?"
23Hãy tỉnh ngộ nghe ta
Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan
Để con thông suốt lời ta.
24Nhưng, dù ta kêu gọi Các ngươi vẫn từ nan.
Ta đưa tay chờ đợi Cũng không ai quan tâm
25Không ai để ý lời ta khuyên răn,
Hay chịu nghe ta quở trách.
26Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười
Và chế giễu khi các người kinh hãi.
27Khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba,
Tai ương xâm nhập như bão tố
Và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
28Chúng sẽ kêu cầu ta,
Nhưng ta chẳng đáp lời,
Chúng sẽ tìm kiếm ta,
Nhưng không sao gặp được.
29Chính vì chúng thù ghét tri thức,
Không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu,
30Không muốn nghe ta khuyên dạy,
Khinh bỉ mọi lời quở trách.
31Chúng sẽ hứng chịu kết quả công việc mình
Và lãnh trọn quả báo mưu mô mình
32Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối,
Kẻ dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
33Nhưng ai nghe ta sẽ sống an toàn,
Hưởng thái bình không lo tai họa.
1
Kia Tễ Santoiq Pali Panha
1Nâi la máh santoiq pali panha Sa-lamôn, con samiang Davĩt, puo cũai I-sarel.
2Tâng saráq nâi bữn santoiq pali panha yỗn anhia dáng raloaih tễ kia ŏ́c rangoaiq cớp tễ santoiq tĩeih atỡng yarũ lứq, dŏq chuai yỗn anhia dáng raloaih tễ ŏ́c yarũ ki.
3Máh santoiq pali panha arĩen yỗn anhia dáng tễ táq pỡq yỗn rangoaiq tâng dỡi tamoong anhia, cớp cỡt cũai tanoang tapứng, táq ranáq pĩeiq o, cớp ranáq tanoang o.
4Santoiq pali panha táq yỗn cũai tỡ bữn rien têq dáng, cớp táq yỗn cũai póng dáng táq ranáq yỗn carsĩat o.
5Máh santoiq pali panha nâi têq chuai cũai rangoaiq yỗn dáng sa‑ữi lứq ễn, cớp sadoi rana yỗn cũai ca dáng sa‑ữi
6dŏq alới têq dáng raloaih ŏ́c yarũ tễ santoiq pali panha cớp ŏ́c sacâm satếh; cớp yỗn alới dáng máh santoiq cartooq tễ santoiq cũai rangoaiq atỡng.
Santoiq Tĩeih Atỡng Máh Cũai Póng
7Nỡm ŏ́c roan rangoaiq la yám noap Yiang Sursĩ. Ma máh cũai sacũl tỡ bữn ramíng loâng tễ ŏ́c roan rangoaiq, cớp alới tỡ ễq rien.
8Con cứq ơi! Cóq mới trĩh máh santoiq mpoaq patâp, cớp chỗi táh máh santoiq mpiq mới atỡng.
9Máh santoiq alới atỡng mới cỡt samoât khán nêuq noau apưng tâng plỡ, tỡ la riang chúc acuac raléh-yéh tâng tacong mới.
10Con cứq ơi! Khân máh cũai lôih ễ radững mới, mới chỗi táq puai machớng alới.
11Dốq alới radững neq: “Pỡq cớp hếq núh! Pỡq crŏ́q táq máh cũai khũn mantoat, cớp cachĩt alới yỗn thrưong mứt hái!
12Hái lứq lưn mumoong alới, cớp cutớl alới tâng prúng sarŏ́ng.
13Tỗp hái lứq ramóh máh crơng bữn kia sa‑ữi, chơ pũr achu yỗn poân dống hái.
14Pỡq ỡt cớp hếq núh! Hếq lứq tampễq crơng hếq tuoiq yỗn mới hỡ.”
15Con cứq ơi! Mới chỗi pỡq cớp alới; cóq mới viaq yơng tễ ranáq alới.
16Alới coâp lứq ễ táq ranáq sâuq. Alới hớl tháng ễ cachĩt cũai.
17Khân yoang alieiq dŏq to chớm, ma chớm hữm nhũang, ki alieiq tỡ bữn cỡt kia ntrớu.
18Máh cũai táq ranáq ngkíq, ĩn alới to rêu dŏq sarớt tacong alới bữm.
19Machớng ki tê, cũai tuoiq crơng cũai canŏ́h, dỡi tamoong án cỡt pứt.
Sưong Tễ Ŏ́c Roan Pau Atỡng Tâng Máh Rana
20Cóq tamứng nơ! Sưong tễ ŏ́c rangoaiq pau tâng máh rana cớp tâng dỗng.
21Sưong ki ralông toâq máh ngoah toong viang vil, pỡ ntốq cũai proai dốq rôm cớp tampống parnơi, pai neq:
22“Máh cũai sacũl ơi! Noâng dũn máh léq anhia cỡt sacũl? Noâng dũn máh léq anhia yoc ễ saryễ tỡ ễq rien yỗn cỡt rangoaiq?
23Cóq anhia tamứng toâq cứq catoaih atỡng; cứq ễ tĩeih ŏ́c o yỗn anhia, cớp ễ sacrai ŏ́c rangoaiq yỗn anhia.
24Cứq khoiq arô anhia, cớp mơi yỗn anhia toâq, ma anhia tỡ bữn ta‑ỡi; cứq cuvoiq ớn anhia toâq, ma anhia tỡ bữn ramíng loâng.
25Anhia táq ngứl-ngungứl tháng tễ santoiq cứq tĩeih atỡng, cớp tỡ ễq yỗn cứq nhoac-anhoai anhia.
26Yuaq ngkíq, toâq anhia ramóh túh coat, cứq lứq cacháng ayê chóq anhia. Toâq anhia ngcŏh ayín, cứq atữl anhia.
27Máh ŏ́c cuchĩt pứt toâq pỡ anhia ariang cuyal rapuq, cớp ŏ́c rúng pứt tamplán tháng toâq pỡ anhia ariang cuyal avêng; anhia lứq bữn ŏ́c túh ngua cớp ŏ́c túh coat.
28Bo ki anhia lứq arô cứq, ma cứq tỡ ễq ta‑ỡi; anhia chi-chuaq cứq dũ ntốq, ma anhia tỡ bữn tamóh.
29Anhia tỡ ễq rien, cớp anhia tỡ ễq trĩh Yiang Sursĩ.
30Anhia tỡ ễq tamứng loâng santoiq cứq tĩeih atỡng, cớp anhia tỡ bữn míng loâng toâq cứq sưoq anhia.
31Cỗ tian ngkíq, anhia lứq bữn roap cóng puai máh ranáq sâuq anhia khoiq táq.
32Máh cũai sacũl cuchĩt cỗ tian alới ŏ́q ŏ́c rangoaiq; ŏ́c cuchĩt pứt toâq pỡ alới cỗ tian alới tỡ bữn ramíng ntrớu.
33Ma cũai aléq trĩh cứq, cũai ki bữn ỡt plot ien. Án tỡ bữn clơng ngcŏh ŏ́c croŏq criat toâq pỡ án.”