1Tau ob xyoo tom qab ntawd, Falaus ua ib zaj npau suav hais tias, nws sawv ntawm ntug dej Niles, 2thaum ntawd nws pom xya tus maum nyuj rog rog tawm hauv dej tuaj noj tej zaub ntawm ntug dej. 3Ces muaj dua xya tus maum nyuj yuag yuag tshuav pobtxha xwb, tawm hauv tus dej Niles tuaj nrog xya tus maum nyuj rog rog ntawd sawv ua ke ntawm ntug dej, 4ces xya tus maum nyuj yuag yuag, cia li muab xya tus maum nyuj rog rog noj nqos tas huv tibsi lawm. Ces Falaus txawm tsim dheev los. 5Nws rov qab tsaug zog thiab ua dua ib zaj npau suav hais tias, muaj ib tsob nplej txhawv tau xya hnab, mas puv thiab siav zoo kawg li. 6Ces muaj dua xya hnab nplej txhawv tuaj yog npluag xwb, rau qhov raug cov cua tom tiaj suabpuam tuaj ntsawj, 7Xya hnab nplej npluag ntawd cia li muab xya hnab nplej puv puv noj nqos huv tibsi lawm. Falaus txawm tsim dheev los ua ciav yog nws ua npau suav xwb. 8Tagkis kaj ntug Falaus ntxhov siab heev, nws thiaj txib neeg mus hu cov neeg uas txawj saib yaig thiab tej neeg txawj ntse uas nyob hauv tebchaws Iziv tuaj huv tibsi. Nws txawm piav nws ob zaj npau suav ntawd rau lawv mloog, tiamsis tsis muaj leej twg txhais tau nws ob zaj npau suav ntawd li. 9Ces tus ce cawv mam li hais rau Falaus hais tias, “Tsimnyog hnub no kuv yuav tsum tau los lees kuv lub txim uas kuv tau ua txhaum rau koj tas los lawm. 10Thaum uas Falaus tau chim rau tus thawj uas saib cov ua mov thiab rau kuv, Falaus thiaj muab wb coj mus kaw rau hauv tus thawj uas saib cov fajxwm lub tsev lojcuj. 11Muaj ib hmos wb nyias txawm ua nyias ib zaj npau suav, thiab wb ob zaj npau suav ntawd nyias muaj nyias ntsiab lus. 12Tus tub hluas Henplais uas raug kaw nrog wb nyob ua ke rau hauv, nws yog tus thawj uas saib cov fajxwm tus qhev. Wb piav wb ob zaj npau suav rau nws mloog, thiab nws txhais tau wb ob zaj npau suav ntawd rau wb. 13Mas txhua yam txawm muaj raws li nws hais tiag: koj muab kuv tso rov los ua kuv tej haujlwm qub, tiamsis koj muab tus saib cov ua mov txiav cajdab lawm.” 14Falaus thiaj txib neeg mus tso Yauxej los thiab tamsim ntawd luag txawm mus coj nws tawm hauv tsev lojcuj los. Tom qab uas nws chais hwjtxwv thiab hloov nws cev ris tsho tas lawm, nws txawm los sawv ntawm Falaus xubntiag. 15Falaus hais rau Yauxej hais tias, “Kuv ua ib zaj npau suav tiamsis tsis muaj leej twg txhais tau zaj npau suav ntawd li. Mas kuv hnov hais tias, thaum koj hnov luag tej ua npau suav koj yeej muaj peevxwm txhais tau tej npau suav ntawd.” 16Yauxej teb hais tias, “Falaus, kuv tsis muaj peevxwm txhais tau koj zaj npau suav, tiamsis Vajtswv yuav pub rau kuv txhais koj zaj npau suav rau koj.” 17Falaus hais tias, “Kuv ua npau suav mas kuv sawv ntawm ntug dej Niles, 18Thaum ntawd muaj xya tus maum nyuj rog rog thiab zoo nkauj heev tawm hauv tus dej Niles tuaj noj zaub ntawm ntug dej. 19Ces muaj dua xya tus maum nyuj yuag yuag tshuav pobtxha xwb. Kuv yeej tsis tau pom dua tej nyuj phem thiab yuag li ntawd nyob hauv tebchaws Iziv no hlo li. 20Cov maum nyuj yuag yuag ntawd cia li muab cov maum nyuj rog zoo nkauj noj nqos tas, 21tiamsis tsis muaj leejtwg yuav paub, rau qhov cov maum nyuj ntawd tseem yuag thiab phem ib yam li qub. Ces kuv txawm tsim dheev los lawm. 22Kuv rov ua dua ib zaj npau suav pom ib tsob nplej txhawv tau xya hnab nplej puv puv thiab siav zoo heev. 23Ces muaj dua ib tsob nplej txhawv tau xya hnab nplej npluag thiab qhuav taw nrees uas yog raug cov cua tom tiaj suabpuam ntsawj, 24cov hnab nplej npluag cia li nqos cov hnab nplej puv puv thiab siav zoo ntawd huv tibsi lawm. Kuv twb piav zaj npau suav no rau cov neeg uas txawj saib yaig mloog tas, tiamsis tsis muaj leejtwg yuav txhais tau lub ntsiab rau kuv li.” 25Yauxej hais rau Falaus hais tias, “Ob zaj npau suav no lub ntsiab yog tib yam xwb, yog Vajtswv qhia rau koj paub txog tej xwmtxheej uas yuav muaj los yav tom ntej no. 26Xya tus maum nyuj rog rog yog xya xyoo, thiab xya hnab nplej uas puv zoo nkauj los yog xya xyoo ib yam nkaus, ob zaj npau suav no puavleej yog tib lub ntsiab lus xwb. 27Xya tus maum nyuj yuag yuag uas tawm tuaj tom qab thiab xya hnab nplej npluag uas raug cov cua tom tiaj suabpuam ntsawj ntawd, yog xya xyoo uas yuav muaj kev tshaib nqhis heev. 28Falaus, koj ob zaj npau suav yeej muaj tseeb ib yam li uas kuv qhia rau koj no ntag, Vajtswv qhia rau koj paub txog tej uas nws yuav ua ntawd. 29Xya xyoo saum no yuav muaj qoobloo ntau nplua mias thoob plaws tebchaws Iziv. 30Tom qab ntawd, yuav muaj kev tshaib nqhis heev xya lub xyoo, thiab sawvdaws yuav tsis nco txog xya lub xyoo uas muaj qoobloo lawm, rau qhov txojkev tshaib nqhis yuav ua rau lub tebchaws no raug kev puastsuaj. 31Thaum ntawd sawvdaws yuav nco tsis txog lub sijhawm uas lub tebchaws no muaj qoobloo nplua mias, rau qhov muaj kev tshaib nqhis loj kawg nkaus li. 32Tej uas koj tau ua npau suav pom ob zaug ntawd txhais hais tias, Vajtswv twb teem ib lub sijhawm tseg kom tej ntawd muaj tshwmsim los, Vajtswv yuav ua kom tej ntawd muaj los sai sai tom ntej no ntag. 33“Nimno koj cia li nrhiav ib tug neeg txawj ntse thiab muaj tswvyim zoo, thiab tsa nws ua tus saib lub tebchaws no. 34Thiab koj yuav tsum tau tsa dua ib pab nomtswv mus ua cov sau sawvdaws tej qoobloo ib feem tsib ntawm xya lub xyoo uas muaj qoobloo ntau heev no los cia. 35Koj hais kom lawv cia li sau tej qoobloo hauv xya lub xyoo uas muaj qoobloo ntawd tseg cia, thiab tso cai rau lawv mus sau tej nplej los ntim rau hauv tej txhab cia rau hauv txhua lub nroog thiab tso neeg zov huv tibsi. 36Sau tej qoobloo no los cia, thiaj li tau yug lub tebchaws, thaum muaj kev tshaib nqhis los raug cov neeg Iziv xya lub xyoo ntawd. Yuav tsum ua li no tsoom pejxeem thiaj tsis tuag tshaib.”
Tsa Yauxej Kav Lub Tebchaws Iziv
37Falaus thiab nws tsoom nomtswv puavleej pom zoo ua raws li zaj uas Yauxej hais no, 38thiab Falaus hais rau lawv tias, “Peb yuav nrhiav tsis tau ib tug neeg nyob qhov twg uas muaj Vajtswv tus ntsujplig nrog nws nyob li Yauxej lawm.” 39Falaus hais rau Yauxej hais tias, “Vajtswv twb qhia tej no rau koj paub lawm, yeej tsis muaj leejtwg yuav totaub thiab muaj tswvyim npaum li koj. 40Kuv yuav tsa koj ua tus saib tagnrho kuv lub tebchaws, thiab kuv cov pejxeem yuav mloog koj tej lus samhwm. Tsuas yog cia kuv ua tus loj dua koj xwb. 41Nimno kuv tsa koj ua tus tswj lub tebchaws Iziv.” 42Falaus hle nws ntiv nplhaib uas yog lub homthawj ntawm nws tus ntiv tes los thiab muab looj rau Yauxej tus ntiv tes. Falaus muab cev ris tsho ntaubmag uas zoo heev rau Yauxej hnav, thiab muab txoj saw kub los rau Yauxej coj ntawm cajdab. 43Falaus muab nws lub tsheb nees uas yog lub ob rau Yauxej caij, thiab Falaus cov tub fajxwm mus ua Yauxej ntej qw hais tias, “Zam kev! Zam kev!” Falaus tsa Yauxej ua tus kav tagnrho lub tebchaws Iziv lawm. 44Falaus hais rau Yauxej hais tias, “Kuv yog Falaus, tiamsis yog koj tsis tau tso cai mas cov neeg uas nyob hauv tebchaws Iziv no tsis muaj cai ua tau ib yam dabtsi li.” 45Falaus tis dua ib lub npe tshiab rau Yauxej hu ua Xafenas Paneyas thiab nws muab Pautifelas uas yog tus povthawj uas nyob hauv lub nroog Heli-aupulis, tus ntxhais Axenas rau Yauxej yuav ua pojniam. Thiab Yauxej tawm mus ncig thoob plaws lub tebchaws Iziv. 46Thaum Yauxej pib ua haujlwm rau Falaus uas yog cov Iziv tus vajntxwv, nws hnubnyoog muaj peb caug xyoo. Yauxej tawm hauv Falaus lub loog mus ncig xyuas haujlwm thoob plaws lub tebchaws Iziv. 47Xya lub xyoo uas qoobloo zoo thiab ntsu heev ntawd, cov neeg hauv tebchaws Iziv ua tau qoobloo ntau kawg nkaus li, 48thiab Yauxej sau tagnrho tej qoobloo uas cov neeg ua tau ntawm xya lub xyoo nyob hauv tebchaws Iziv los khaws cia huv tibsi rau hauv tej nroog. Nws sau tej qoob uas luag ua hauv tej teb nyob ibncig lub nroog twg muab sau los ntim cia rau hauv lub nroog ntawd. 49Yauxej sau tau tej qoob los khaws cia ntau cuag li tej suabzeb nram ntug hiavtxwv, sau tau ntau heev nws thiaj tsis suav hais tias muaj pestsawg tawv thiab pestsawg tas. 50Ua ntej xyoo uas muaj kev tshaib nqhis los txog, Yauxej tus pojniam uas hu ua Axenas uas yog tus povthawj Pautifelas tus ntxhais yug tau ob tug tub rau Yauxej lawm. 51Yauxej hais tias, “Vajtswv ua rau kuv tsis nco txog kuv tej kev txomnyem thiab ua rau kuv tsis nco kuv tsevneeg li lawm”; yog li ntawd, nws thiaj muab nws tus tub hlob tis npe hu ua Manaxes. 52Thiab nws tseem hais tias, “Vajtswv pub kuv muaj tubki hauv lub tebchaws uas kuv muaj kev ntxhov siab”; yog li ntawd, nws thiaj muab nws tus tub yau tis npe hu ua Efalayees. 53Xya lub xyoo uas sawvdaws muaj kev zoo siab rau tej qoobloo uas ntsu heev nyob hauv tebchaws Iziv ntawd xaus lawm, 54ces xya lub xyoo uas muaj kev tshaib nqhis txawm pib muaj tuaj, raws li Yauxej hais tseg lawm tiag. Txhua lub tebchaws puavleej muaj kev tshaib nqhis, tiamsis tshuav lub tebchaws Iziv thiaj tseem muaj mov noj xwb. 55Thaum cov Iziv pib muaj kev tshaib plab, lawv tuaj quaj thov mov ntawm Falaus. Falaus kom lawv cia li mus cuag Yauxej thiab ua raws li Yauxej kom lawv ua. 56Thaum muaj kev tshaib nqhis mus thoob lub tebchaws lawm, Yauxej thiaj qhib txhua lub txhab nplej muag rau cov neeg Iziv. 57Tej neeg uas nyob txhua lub tebchaws thoob qab ntuj puavleej tuaj yuav mov ntawm Yauxej hauv tebchaws Iziv, rau qhov muaj kev tshaib nqhis thoob plaws txhua qhov chaw.
41
Ðiềm Chiêm Bao của Pha-ra-ôn
1Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn thấy một điềm chiêm bao. Nầy, ông đứng bên bờ sông. 2Thình lình từ dưới sông bảy con bò cái đi lên, trông khỏe mạnh và béo tốt. Chúng đến ăn cỏ trong đám sậy bên sông. 3 Và nầy, từ dưới sông lại có bảy con bò cái khác đi lên sau đó, hình dáng xấu xí và gầy còm. Chúng đến gần bảy con bò cái kia nơi bờ sông. 4 Các bò cái xấu xí và gầy còm đó nuốt bảy bò cái khỏe mạnh và béo tốt. Pha-ra-ôn bèn giật mình thức giấc. 5 Sau đó ông ngủ lại và thấy chiêm bao lần thứ hai. Thình lình ông thấy có bảy gié lúa chắc và tốt, mọc chung với nhau trên một cọng lúa. 6 Kế đó bảy gié lúa khác vừa lép và vừa bị gió đông làm cháy sém mọc ra tiếp theo. 7 Rồi bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc và tốt. Pha-ra-ôn giật mình thức giấc lần nữa, và nầy, đó chỉ là một giấc chiêm bao. 8 Sáng ngày tâm thần ông bối rối. Ông truyền lịnh gọi tất cả nhà thông thái và tất cả học giả lỗi lạc của Ai-cập đến. Pha-ra-ôn thuật lại các điềm chiêm bao của ông cho họ, nhưng chẳng ai có thể giải nghĩa các điềm chiêm bao ấy cho ông. 9 Bấy giờ quan chánh chước tửu tâu với Pha-ra-ôn, “Bây giờ hạ thần mới nhớ đến lỗi của hạ thần. 10 Trước kia, Pha-ra-ôn có nổi giận với bầy tôi của hoàng thượng. Hoàng thượng đã giam hạ thần trong ngục thất của dinh quan chỉ huy quân thị vệ, đúng ra là hạ thần và quan ngự thiện nữa. 11 Cùng một đêm kia, hạ thần và ông ấy mỗi người thấy một điềm chiêm bao khác nhau. Mỗi điềm chiêm bao của chúng thần có ý nghĩa riêng của nó. 12 Lúc ấy cũng có một thanh niên Hê-bơ-rơ bị giam chung với chúng thần. Nó là đầy tớ của quan chỉ huy quân thị vệ. Chúng thần kể cho nó nghe điềm chiêm bao của mình, và nó giải nghĩa các điềm chiêm bao ấy cho chúng thần; giấc mơ của ai, nó giải nghĩa cho người ấy. 13 Và sự việc đã xảy ra đúng y như lời nó giải nghĩa. Hoàng thượng đã cho hạ thần được phục chức, còn ông kia đã bị xử treo cổ.” 14 Pha-ra-ôn liền truyền cho đem Giô-sép vào cung. Người ta vội vàng đem Giô-sép ra khỏi ngục, cạo râu, cắt tóc, và thay đổi y phục để đưa vào chầu Pha-ra-ôn. 15 Pha-ra-ôn nói với Giô-sép, “Ta đã nằm mơ và thấy chiêm bao, nhưng không ai có thể giải nghĩa cho ta được. Ta nghe nói rằng ngươi có thể hiểu và giải nghĩa điềm chiêm bao được.” 16 Giô-sép tâu với Pha-ra-ôn, “Thưa, không phải tôi mà là Ðức Chúa Trời; Ngài sẽ ban cho Pha-ra-ôn câu giải đáp để đức vua được bình an.” 17 Bấy giờ Pha-ra-ôn nói với Giô-sép, “Nầy, trong điềm chiêm bao, ta thấy ta đứng bên bờ sông. 18 Thình lình bảy con bò cái từ dưới sông đi lên, trông mạnh khỏe và béo tốt; chúng đến ăn cỏ trong đám sậy bên sông. 19 Kế đó bảy con bò cái khác đi lên sau chúng; đó là những con bò ốm yếu, rất xấu xí, và gầy còm. Ta chưa hề thấy một con bò nào xấu xí như thế trong toàn xứ Ai-cập. 20 Ðoạn các bò cái gầy còm và xấu xí nuốt bảy bò cái béo tốt đã đi lên trước chúng. 21 Dù chúng đã nuốt bảy con bò mập, nhưng không ai có thể nghĩ rằng chúng đã nuốt các con bò mập ấy, vì chúng vẫn còn xấu xí y như trước. Bấy giờ ta giật mình thức giấc. 22 Ta lại thấy trong giấc chiêm bao của ta, này, bảy gié lúa mọc ra trên một cọng lúa; chúng đều chắc và tốt. 23 Và nầy, bảy gié lúa khác, vừa héo, lép, và bị cháy sém vì gió đông, mọc ra sau chúng. 24 Các gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Ta đã thuật lại các điềm chiêm bao ấy cho các nhà thông thái, nhưng không ai có thể giải nghĩa chúng cho ta.” 25 Bấy giờ Giô-sép tâu với Pha-ra-ôn, “Thưa hai điềm chiêm bao của Pha-ra-ôn đều có cùng một ý nghĩa. Ðức Chúa Trời đã cho Pha-ra-ôn biết trước những gì Ngài dự tính sẽ thực hiện. 26 Bảy con bò cái mập là bảy năm; bảy gié lúa chắc cũng là bảy năm. Cả hai điềm chiêm bao ấy đều có cùng một ý nghĩa. 27 Bảy con bò cái gầy còm và xấu xí đi lên sau các con bò mập là bảy năm; bảy gié lúa lép và cháy sém vì gió đông cũng chỉ về bảy năm đói kém. 28 Ðây là điềm tôi đã thưa với Pha-ra-ôn. Ðức Chúa Trời đã tỏ cho Pha-ra-ôn biết những gì Ngài sắp sửa làm. 29 Quả thật, trong khắp nước Ai-cập sẽ có bảy năm được mùa dư dật. 30 Nhưng tiếp sau đó là bảy năm đói kém. Tất cả những dư thừa sẽ bị quên đi trong nước Ai-cập, và nạn đói sẽ làm cho đất nước trở nên kiệt quệ. 31 Vì nạn đói quá lớn theo sau những năm được dư dật trong nước, nên người ta sẽ không còn nhớ đến sự dư thừa ấy nữa. 32 Ðiềm chiêm bao ấy được lặp lại cho Pha-ra-ôn hai lần có nghĩa là Ðức Chúa Trời đã nhất định sẽ thực hiện điều ấy, và Ðức Chúa Trời sẽ cho điều ấy xảy ra không bao lâu nữa đâu. 33 Vậy bây giờ kính xin Pha-ra-ôn chọn một người thông minh và khôn sáng, rồi lập người ấy trên cả nước Ai-cập. 34 Xin Pha-ra-ôn sớm thực hiện điều ấy, và cũng xin đức vua cho lập những viên chức trong khắp nước để thu góp một phần năm hoa lợi trong bảy năm được mùa dư dật trong cả nước Ai-cập. 35 Xin để họ thu góp thực phẩm trong những năm được mùa sắp đến và chứa trong các kho dưới quyền quản lý của Pha-ra-ôn, và xin truyền cho người ta lập các kho tích trữ lương thực trong các thành. 36 Rồi những thực phẩm đó sẽ trở thành thực phẩm dự trữ cho cả nước trong bảy năm đói kém sẽ xảy ra trong nước Ai-cập, để đất nước nầy sẽ không bị tiêu diệt trong giai đoạn đói kém.”
Giô-sép Ðược Làm Thủ Tướng
37 Những lời đó đẹp lòng Pha-ra-ôn và tất cả quần thần của ông. 38 Pha-ra-ôn nói với bầy tôi của ông, “Chúng ta có thể tìm được một người như người nầy, một người có Thần của Ðức Chúa Trời ngự bên trong chăng?” 39 Bấy giờ Pha-ra-ôn nói với Giô-sép, “Vì Ðức Chúa Trời đã cho ngươi biết tất cả những điều nầy. Không ai thông minh và khôn sáng như ngươi. 40 Ngươi sẽ cai trị cả nhà ta. Toàn dân ta sẽ vâng lời ngươi. Ta chỉ lớn hơn ngươi vì ngôi vua mà thôi.” 41 Pha-ra-ôn lại nói với Giô-sép, “Nầy, ta lập ngươi trị vì trên toàn cõi Ai-cập.” 42 Rồi Pha-ra-ôn lấy chiếc nhẫn làm ấn dấu ra khỏi tay mình và đeo vào tay Giô-sép. Ðoạn ông truyền mang y phục bằng gải vai mịn đến mặc cho chàng, rồi ông đeo vào cổ chàng một dây chuyền bằng vàng. 43 Ông đặt chàng ngồi trên xa giá thứ hai của ông, và cho người đi trước hô to, “Hãy quỳ xuống!” Vậy ông lập chàng trị vì trên cả nước Ai-cập. 44 Pha-ra-ôn nói với chàng, “Ta, Pha-ra-ôn, truyền rằng: Nếu không có lệnh của ngươi, không ai được phép nhấc tay hay chân mình lên trong khắp nước Ai-cập.” 45 Pha-ra-ôn đặt tên cho Giô-sép là Xáp-nát Pa-a-nê-a, và gả A-sê-nát ái nữ của Pô-ti Phê-ra tư tế Thành Ôn cho chàng làm vợ. Sau đó Giô-sép đi kinh lý khắp nơi trong nước Ai-cập. 46 Giô-sép được ba mươi tuổi khi được trình diện Pha-ra-ôn vua Ai-cập. Giô-sép rời khỏi triều đình Pha-ra-ôn và đi kinh lý khắp nước Ai-cập. 47 Bấy giờ trong bảy năm được mùa, đất đai đã sinh sản hoa màu dư dật. 48 Vì thế ông cho thu góp lương thực trong suốt bảy năm được mùa ở Ai-cập và tích trữ trong các thành. Trong mỗi thành, ông cho thâu trữ lương thực do những ruộng rẫy xung quanh thành đó sản xuất. 49 Giô-sép thâu trữ lúa thóc nhiều như cát nơi bờ biển, đến nỗi người ta ngưng việc đong lường, vì chúng quá nhiều, không đếm xuể. 50 Giô-sép sinh được hai con trai trước khi nạn đói xảy ra, đó là hai con do A-sê-nát ái nữ của Pô-ti Phê-ra tư tế Thành Ôn sinh cho ông. 51 Giô-sép đặt tên con đầu lòng là Ma-na-se, vì ông nói, “Ðức Chúa Trời đã làm tôi quên tất cả nỗi lao khổ của tôi và tất cả những oán hận đối với nhà cha tôi.” 52 Ông đặt tên con thứ hai là Ép-ra-im, vì ông nói, “Ðức Chúa Trời đã làm tôi được sinh sôi nảy nở trong xứ tôi chịu khổ cực.” 53 Sau đó bảy năm được mùa dư dật trong nước Ai-cập chấm dứt, 54 và bảy năm đói kém bắt đầu đến, y như lời Giô-sép đã nói. Nạn đói ấy xảy ra khắp đất, nhưng tại Ai-cập dân chúng vẫn có bánh ăn. 55 Khi toàn thể nước Ai-cập bị nạn đói hoành hành, dân chúng đến kêu nài với Pha-ra-ôn để xin lương thực. Pha-ra-ôn nói với toàn dân Ai-cập, “Hãy đến với Giô-sép. Hễ ông ấy bảo gì, các ngươi hãy làm theo như vậy.” 56 Nạn đói tràn lan khắp mặt đất, Giô-sép mở các kho lương thực và bán lúa cho người Ai-cập, vì nạn đói ấy mỗi ngày một trở nên tàn khốc trong nước Ai-cập. 57 Người ta từ mọi xứ kéo đến tìm Giô-sép ở Ai-cập để mua lúa, bởi vì nạn đói ấy quá trầm trọng trên khắp mặt đất.