28
A-cha thờ thần tượng
1A-cha được hai mươi tuổi khi lên ngôi, và trị vì mười sáu năm tại Giê-ru-sa-lem. Vua không làm điều thiện như Đa-vít tổ phụ mình,
2nhưng bắt chước các vua Y-sơ-ra-ên đúc tượng Ba-anh để thờ lạy,
3dâng hương cho tà thần trong trũng 'Con trai Hi-nôn' và thiêu sống các con trai mình để tế thần, giống như thói tục ghê tởm của các dân tộc mà Chúa Hằng Hữu đã trục xuất trước mắt dân Y-sơ-ra-ên ngày trước.
4Vua cũng dâng hương và sinh tế tại các miếu trên các đỉnh đồi và dưới gốc cây xanh.
5Vì thế, Thượng Đế Hằng Hữu bỏ mặc A-cha cho quân đội Sy-ri đánh bại, bắt đi rất nhiều tù binh và thường dân, giải qua Đa-mách, kinh đô nước Sy-ri. Chúa cũng phó A-cha vào tay Phê-ca vua Y-sơ-ra-ên, khiến A-cha thất trận nặng nề,
6trong một ngày có đến 120.000 quân sĩ của A-cha tử trận (dù họ đều là dũng sĩ). Lý do chỉ vì dân chúng đã lìa bỏ Thượng Đế Hằng Hữu của tổ phụ họ.
7Tướng Y-sơ-ra-ên là Xiếc-ri (người Ép-ra-im) giết được hoàng tử Ma-a-xê-gia, tể tướng Ên-ca-na và thượng thư A-ri-kham quản đốc hoàng cung.
8Quân đội Y-sơ-ra-ên còn bắt đi 200.000 người Giu-đa, kể cả đàn bà, trẻ con và cướp rất nhiều của cải, đem về Sa-ma-ri, kinh đô Y-sơ-ra-ên.
Tiên tri Ô-đết
9Khi quân đội Y-sơ-ra-ên kéo về đến Sa-ma-ri, Ô-đết, một nhà tiên tri của Chúa Hằng Hữu, ra đón và cảnh cáo: "Kìa, Thượng Đế Hằng Hữu của tổ phụ các ngươi đã nổi giận cùng dân Giu-đa, nên Ngài đã phó họ vào tay các ngươi. Trong cơn giận quá độ, các ngươi đã tàn sát họ đến nỗi tiếng kêu van thấu trời!
10Thế mà các ngươi còn định bắt người Giu-đa và dân Giê-ru-sa-lem làm nô lệ sao? Chính các ngươi lại không phạm tội cùng Thượng Đế Hằng Hữu các ngươi hay sao?
11Vậy bây giờ, hãy nghe lời ta mà phóng thích tất cả các tù nhân đó, là đồng bào chúng ta, vì Chúa Hằng Hữu đã nổi cơn phẫn nộ vì việc ác của các ngươi!"
12Lúc ấy, cũng có bốn nhà lãnh đạo người Ép-ra-im đồng tâm chống đối đạo binh tàn ác đó. Đó là A-xa-ria (con Giê-ha-nan), Bê-rê-kia (con Mê-si-lê-mốt), Ê-xê-chia (con Sa-lum) và A-ma-sa (con Hát-lai).
13Họ ra lệnh: "Đừng đem tù nhân vào đây! Vì các ngươi định làm việc ác, gây cho dân tộc chúng ta phạm tội với Chúa, cộng thêm vào số tội ác đã quá nhiều của chúng ta, chọc Chúa nổi giận cùng dân ta!"
14Quân sĩ liền phóng thích các tù nhân và bỏ lại các của cải họ đã cướp giật - trước mặt các nhà lãnh đạo và nhân dân.
15Bốn nhà lãnh đạo ấy liền đứng dậy, dẫn các tù nhân ra lấy áo quần trong đống đồ cướp giật, mặc lại cho những kẻ trần truồng, mang giày vào chân họ, đãi các tù nhân ăn uống, xức dầu các vết thương, cho những người yếu đuối cỡi lừa rồi đưa họ về nước đến tận Giê-ri-cô (thành cây chà là.) Sau đó các nhà lãnh đạo Y-sơ-ra-ên mới quay về Sa-ma-ri.
A-cha cầu cứu vua A-si-ri
16Lúc ấy, vua A-cha sai sứ thần cầu cứu với vua A-si-ri,
17vì quân Ê-đôm lại xâm lăng đất Giu-đa và bắt một số dân đem về nước.
18Quân đội Phi-li-tin cũng tràn ngập các thành phố miền đồng bằng và nam bộ Giu-đa, chiếm đóng Bết-sê-mết, A-gia-long, Ghê-đê-rốt, Sô-cô và vùng phụ cận, Ghim-xô và vùng phụ cận rồi cho dân Phi-li-tin đến định cư tại các nơi đó.
19Vì tội ác của chính A-cha, và vì A-cha xúi giục nhân dân sống phóng đãng và phạm tội nặng nề, nghịch với Chúa nên Ngài hạ nhục dân Giu-đa.
20Nghe A-cha cầu cứu, Tiếc-lát Phi-nê-se, vua A-si-ri đã chẳng thương tình, lại còn đến áp bức thêm nữa.
21A-cha thấy thế, lại thu góp các bảo vật trong Đền thờ Chúa, trong cung điện, và trong nhà các cấp lãnh đạo, làm lễ vật cống hiến cho vua A-si-ri, nhưng vua này cũng chẳng chịu tiếp cứu.
A-cha qua đời
22Trong cảnh hoạn nạn, vua A-cha lại càng phạm tội thêm,
23cúng tế các tà thần của dân Sy-ri ở Đa-mách, là những kẻ đã chiến thắng vua. Vua lập luận rằng: "Các thần ấy phù hộ vua Sy-ri nên một khi được ta cúng tế, các thần ấy cũng sẽ phù hộ ta!" Tuy nhiên, chính vì các tà thần ấy mà cả vua lẫn dân Y-sơ-ra-ên đều vấp ngã, thất bại.
24A-cha lại còn thu nhặt các khí cụ thờ phượng trong Đền thờ Chân Thần, đập nát ra và đóng cửa Đền thờ, rồi đi lập những bàn thờ cho các tà thần khắp các góc đường thủ đô.
25Trong mỗi thành phố Giu-đa, vua cũng xây các đài cao để dâng hương cho các tà thần, và chọc giận Thượng Đế Hằng Hữu của tổ phụ mình.
26Các chi tiết khác về cuộc đời và hoạt động của vua A-cha đều đã ghi vào lịch sử các vua Giu-đa và Y-sơ-ra-ên.
27A-cha qua đời và được an táng tại Giê-ru-sa-lem, nhưng ở ngoài khu lăng tẩm các vua. Thái tử Ê-xê-chia lên ngôi trị vì.
28
Yu^ndaa Nyei Hungh, Aa^hatc
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 16:1-4)
1Aa^hatc faaux weic zoux hungh wuov zanc, ninh duqv nyic ziepc hnyangx. Ninh yaac yiem Ye^lu^saa^lem gunv ziepc luoqc hnyangx. Ninh maiv hnangv ninh nyei ong-taaix, Ndaawitv, nor. Ziux Ziouv mangc, Aa^hatc zoux maiv horpc.
2Ninh ei jienv I^saa^laa^en nyei hungh zoux. Ninh yaac dox miuc-fangx weic baaix ⟨Mbaa^an zienh.⟩
3Ninh yiem Mben Hinnom Horngz buov hung yaac zorqv ninh nyei dorn mbuo longc douz buov ziec fongc horc, zuotc jienv Ziouv zunc cuotv I^saa^laa^en Mienh nyei wuov ndaangc maengx wuov deix fingx-fingx mienh zoux gamh nziev haic nyei sic.
4Ninh yiem hlang zaangc zienh nyei dorngx caux mbong-aiv dorngx, aengx yiem diuh diuh ndiangx-faanx fongc horc buov ziec yaac buov hung.
Silie Caux I^saa^laa^en Daaih Mborqv Yu^ndaa
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 16:5)
5Weic naaiv Ziouv, ninh nyei Tin-Hungh, zorqv ninh jiu bun Silie nyei hungh. Silie nyei hungh mborqv hingh ninh yaac caangv ninh nyei baeqc fingx camv nyei dorh mingh Ndaa^matv^gatc Zingh.⚓
Tin-Hungh yaac zorqv ninh jiu bun I^saa^laa^en nyei hungh. I^saa^laa^en nyei hungh bun ninh mbuo zuqc daix daic camv.
6Nduqc hnoi hnangv Le^maa^li^yaa nyei dorn, Bekaa, daix Yu^ndaa Mienh mborqv jaax henv nyei baeng yietc sinx i waanc dauh laaix ninh mbuo guangc Ziouv, ninh mbuo nyei ong-taaix nyei Tin-Hungh.
7Maaih dauh E^faa^im Mienh mborqv jaax henv nyei baeng, mbuox heuc Sikc^li, daix hungh diex nyei dorn, Maa^aa^se^aa, caux goux hungh dinc nyei domh jien, Atc^li^kam, caux yiem hungh diex ga'ndiev maengx hlo jiex wuov dauh En^kaa^naa.
8I^saa^laa^en Mienh guaatv ninh mbuo nyei gorx-youz, m'sieqv dorn caux naamh nyouz mingh. Yietc zungv maaih i sinx dauh. Ninh mbuo yaac caangv duqv ga'naaiv camv haic, dorh jienv nzuonx Saa^maa^lie.
9Mv baac yiem wuov maaih Ziouv nyei yietc dauh ⟨douc waac mienh,⟩ mbuox heuc O^ndetc. Jun-baeng guanh nzuonx taux Saa^maa^lie ninh cuotv mingh zipv ziouc gorngv mbuox ninh mbuo, “Weic zuqc Ziouv, meih mbuo nyei ong-taaix nyei Tin-Hungh, qiex jiez Yu^ndaa, ninh zorqv ninh mbuo jiu bun yiem meih mbuo nyei buoz-ndiev. Meih mbuo qiex jiez jienv daix nyei qiex faaux taux lungh mi'aqv.
10Ih zanc meih mbuo maaih hnyouv aapv caux meih mbuo juangc fingx nyei mienh zoux meih mbuo nyei nouh gauv nouh beiz. Mv baac meih mbuo ganh maiv baamz zuiz dorngc Ziouv, meih mbuo nyei Tin-Hungh fai?
11Ih zanc meih mbuo muangx yie gorngv maah! Oix zuqc zorqv meih mbuo guaatv daaih juangc fingx nyei gorx-youz fungx nzuonx weic zuqc Ziouv qiex jiez! haic meih mbuo.
12Maaih deix E^faa^im nyei bieiv zeiv, se Ye^ho^haa^nan nyei dorn, Aa^saa^li^yaa, caux Me^sin^le^motv nyei dorn, Mbe^le^ki^yaa, caux Sanlum nyei dorn, Ye^hitv^ki^yaa, caux Hatc^lai nyei dorn, Aa^maa^saax, souv jiez daaih ngaengc jienv mborqv jaax nzuonx daaih nyei zuangx mienh.
13Ninh mbuo gorngv, “Meih mbuo maiv dungx dorh caangv daaih naaiv deix mienh bieqc naaiv. Maiv zei aeqv, meih mbuo zoux dorngc Ziouv. Yie mbuo zungv maaih zuiz mi'aqv. Meih mbuo aengx jaa bun yie mbuo ndaam gauh hniev. Mbuo maaih zuiz hlo haic aqv. Ninh zungv nouz haic I^saa^laa^en Mienh mi'aqv.”
14Baeng ziouc zorqv guaatv daaih nyei mienh caux caangv daaih nyei ga'naaiv guangc jienv bieiv zeiv caux gapv zunv nyei zuangx mienh nyei nza'hmien.
15Dongh deqv jienv mbuox heuc wuov deix mienh ziouc dorh guaatv daaih nyei mienh. Yiem wuov deix caangv daaih nyei ga'naaiv ninh mbuo zorqv deix lui-houx bun laengh gaengv nyei wuov deix zuqv. Ninh mbuo bun lui-houx, heh, nyanc hopv caux nzaatv ga'naaiv-mun nyei youh. Mau nyei wuov deix ninh mbuo bun geh jienv lorh fungx taux ninh mbuo ganh nyei gorx-youz yiem Ye^li^ko, se Daau Ndiangx nyei Zingh. Nqa'haav ninh mbuo ganh nzuonx Saa^maa^lie mi'aqv.
Aa^hatc Tov Silie Tengx
(Beiv mangc 2 Hungh Douh 16:7-9)
16Wuov zanc Aa^hatc Hungh fungx mienh mingh lorz Atc^si^lie nyei hungh tov ninh tengx,
17weic zuqc E^ndom Mienh aengx daaih mborqv Yu^ndaa yaac guaatv mienh mingh.
18Fi^li^saa^die Mienh yaac caangv bieqc Yu^ndaa mbong-aiv dorngx⚓ caux ⟨Negepc.⟩ Ninh mbuo caangv duqv aengx yiem jienv Mbetc Semetv, Ai^yaa^lon, Ge^nde^lotv, Soko caux weih gormx nyei laangz, Tim^naa^haa caux weih gormx nyei laangz caux Gimso caux weih gormx nyei laangz.
19Ziouv zatv Yu^ndaa njiec, laaix I^saa^laa^en⚓ nyei hungh, Aa^hatc, weic zuqc ninh yiem Yu^ndaa coqv mienh zoux waaic sic yaac maiv ziepc zuoqv nyei zoux bun Ziouv.
20Atc^si^lie nyei hungh, Tikv^latv Bi^le^se, daaih mborqv ninh, zungv hoic maiv zeiz tengx ninh maaih qaqv.
21Aa^hatc zorqv yiem zaangc Ziouv nyei biauv nyei zinh zoih caux hungh dinc nyei zinh zoih caux zoux baeqc fingx nyei zuangx bieiv zeiv nyei zinh zoih fungx bun Atc^si^lie nyei hungh, mv baac tengx maiv zuqc ninh ganh.
Aa^hatc Nyei Zuiz
22Naaiv dauh Aa^hatc buangh zuqc kouv naanc nyei ziangh hoc, ninh gauh fatv maiv ziepc zuoqv nyei zoux bun Ziouv.
23Ninh dorh ga'naaiv fongc hoc ziec bun Ndaa^matv^gatc nyei zienh, dongh bun ninh zuqc suei wuov deix. Ninh yaac gorngv, “Weic zuqc Silie nyei hungh nyei zienh tengx ninh mbuo, yie ziouc fongc horc ziec bun naaiv deix zienh, ninh mbuo ziouc tengx yie.” Mv baac naaiv deix zienh bun ninh caux I^saa^laa^en nyei zuangx mienh zuqc mietc.
24Aa^hatc zorqv zaangc Tin-Hungh nyei biauv nyei yietc zungv jaa-dorngx mborqv huv zoux ziex hlengx. Ninh guon jienv zaangc Ziouv nyei biauv nyei gaengh, yaac yiem Ye^lu^saa^lem nyei norm-norm gorqv weic ganh ceix ziec-dorngh.
25Yiem Yu^ndaa nyei norm-norm zingh ninh ceix yiem hlang nyei dorngx weic buov hung bun nyiec nyei zienh, ziouc cuoqv Ziouv, ninh nyei Tin-Hungh, qiex jiez haic.
26Aa^hatc zoux zengc njiec nyei sic caux ninh nyei yietc zungv jauv, yiem gorn taux setv mueiz, fiev jienv Yu^ndaa caux I^saa^laa^en nyei hungh douh daan.
27Aa^hatc guei seix mi'aqv,⚓⚓ yaac zangx jienv Ye^lu^saa^lem Zingh. Mv baac ninh maiv duqv yiem I^saa^laa^en⚓ nyei hungh nyei zouv-gemh. Ninh nyei dorn, He^se^ki^yaa, nzipc jienv ninh zoux hungh.